Het einde van Distrigas ?

Londen.

Marktwerking wordt in de nutssector het wachtwoord. Over vijftien jaar kan u een actiecomié vormen om voor uw wijk aardgas te kopen bij het Russische Gazprom. Het heil van Distrigas was traditioneel een onderonsje tussen de technocraten van het bedrijf en de overheid. Van een stabiele markt met captieve (gevangen) klanten, draait de aardgashandel in Europa om naar revolutie, opening, nieuwe marktpartijen, lagere prijzen. Dat is de mening van Ronald Hopper, dé internationale expert voor het openbreken van aardgasmonopolies. Hij is net terug van een opdracht in Australië en volgt de gang van Distrigas vanuit de groene rand van Londen.

De aandelen Distrigas zitten op de contantmarkt en de termijnmarkt. De koers van het stuk aan 28.800 fr., of 2,8 % boven de introductieprijs kwam op de eerste contantdag maandag 17 juni niet onder druk. Begin juni werden 116.809 stukken (16,7 % van het totaal) geplaatst bij het publiek (de controle blijft bij Tractebel).

TRENDS. Distrigas moet willens nillens omschakelen tot een marktgerichte, internationale speler of verzwakken en verdwijnen ?

RONALD HOPPER. Distrigas kent een moeilijke positie. Distrigas zit strategisch op een interessant pijpleidingennet van noord naar zuid en van west naar oost. Als het bedrijf geen redelijke Third Party Access-tarieven (TPA, toegang voor derden over de eigen pijpleidingen) zal aanbieden aan zijn industriële klanten, dan zoeken de gedupeerden hun eigen weg door een ander energiebedrijf in de arm te nemen of zelf een pijplijn te trekken. De huidige TPA-eisen van Distrigas zijn hoog, hoor ik in de markt. Het minimale volume dat Distrigas vereist voor het TPA-transport is hoog en de prijs is tamelijk hoog. Mijn verwachting is dat deze voorwaarden zullen dienen verlaagd te worden. Zoniet verliest Distrigas in België en Europa aan marktaandeel. De Belgische regering, noch Distrigas kunnen zich verweren tegen de richting die de Europese consumenten kiezen, namelijk de liberalisering van de markt. De monopoliewinst van Distrigas zal verdwijnen.

En de invloed van de Interconnector, de gasleiding tussen het VK en Zeebrugge ?

Na de opening van de Interconnector in ’98 zakt de vastelandprijs voor aardgas. De vervoersmaatschappijen Distrigas, Gasunie, Gaz de France, Ruhrgas kunnen dan de markt minder naar hun hand zetten. Gasunie zal vechten met Distrigas voor het oppikken van Zeebrugs gas voor de doorvoer naar Duitsland.

In Londen ontstaat een vrije gashandel ?

Op de Londense International Petroleum Exchange duiken de eerste knappe gashandelaren op. De Amerikaanse specialisten in futures voor gas Enron en Pan Exchange zijn klaar als op het einde van ’96 de gashoek van de International Petroleum Exchange opent.

U was nauw betrokken bij de liberalisering van de Amerikaanse aardgasmarkt in de jaren tachtig. Is dat het voorbeeld voor Europa ?

Ja en neen. Ja, omdat de huidige kartel- en monopoliesituatie van de Europese aardgasmarkt niet is vol te houden. De markt accepteert dat niet langer en evenmin de Europese Unie. De consumentendruk om de handel open te gooien blijft groeien. Neen, omdat de VSA een andere structuur had. Alle transmissiecapaciteit was privé en de meeste productiecapaciteit was eveneens privé. In Europa is er veel productie door staatsondernemingen monopolisten en zijn er veel buitenlandse bronnen van bevoorrading. Zij verdienen typische monopolistische rentes door hun situatie van overheersing. Ik werkte als econoom voor de Federal Energy Commission met het team dat de Amerikaanse gasmarkt openbrak. Door een open markt ontstaat een meer onafhankelijke gasprijs onder invloed van vraag en aanbod. Hij staat dan losser van de olieprijs. De overschakeling kostte grote inspanningen maar vandaag werkt het open VSA-systeem voortreffelijk. Er zijn geen flessenhalzen in de bevoorrading en de overheidstussenkomst is minimaal. De prijzen voor de bedrijven daalden.

Luistert Europa naar de Amerikaanse expertise ?

Ik schreef in 1990 het Third Party Access-model voor gas voor de Europese Commissie. Er is een ontwerprichtlijn voor de gas- en elektriciteitsliberalisering, maar het proces zit geblokkeerd. Geloof me, dat is uitstel van executie.

Een belangrijk argument blijft de zekerheid van bevoorrading, deze zou met de huidige monopolisering en nationale fragmentering beter af zijn ?

(Lacht schamper) Er is een onverantwoorde vrees ingeboezemd bij het Europese publiek dat de monopolies noodzakelijk zijn voor de bevoorradingszekerheid. Deze argumentatie was 20 jaar geleden misschien steekhoudend, maar is vandaag absoluut voorbijgestreefd. De bewezen reserves in West-Europa zijn groter dan de bewezen reserves in de VSA en de Europese vraag is slechts de helft van de Amerikaanse. Denk ook aan Rusland en Algerije. Europa heeft een surplus aan bronnen en transportvermogen. In de Noordzee ontstaat een volwassen pijpleidingennetwerk. Denk aan het Jamal-veld in Rusland, de Maghreb-lijn, de Norpipe naar Frankrijk, de Interconnector en Zeepipe I en Zeepipe II. De rijpheid van het net is een hoofdfactor in een liberale markt. De nieuwe winningstechnologieën duwen ook in de richting van een liberale markt. De drijvende platformen en goedkopere boortechnieken drukken de productiekost met 50 tot 75 procent.

Komen de Russische leveranties in het gedrang ?

Wie er aan de macht is in Rusland, maakt niks uit. Aardgas is het levensbloed van de Russische economie. Rusland zal de leveringen aan Europa nooit stoppen. De ex-USSR beschikt over de helft van de wereldgasvoorraad. Maar zelfs berekende het Internationale Energie Agentschap in Wenen als de ex-USSR haar gasleveringen zou stopzetten, kan West-Europa gedurende 2 jaar probleemloos verder. Als Algerije zou stoppen evenmin een realistisch scenario heeft dat evenmin een invloed op de beschikbaarheid van gas in Europa.

FRANS CROLS

RONALD HOPPER De prijzen van Distrigas voor de toegang van derden (TPA) op haar net liggen hoog, dat houdt het bedrijf niet vol of de klanten zoeken alternatieven.