HET EINDE VAN DE AFHANKELIJKE REVISOR

“Het is duidelijk dat in het schandaal rond Enron de belangenvermenging bij Andersen heeft bijgedragen tot de moeilijkheden,” zegt Christian Van Buggenhout, advocaat van Stibbe. “Spijtig genoeg is het ook vandaag in België nog mogelijk dat een bedrijfsrevisor optreedt als controleur, terwijl de consultants duurbetaalde adviezen geven inzake fiscaliteit en andere dossiers.”

Déminor-vennoot Bernard Thuysbaert bevestigt: “Uiteraard wordt het moeilijk als een revisor die goed is voor 10% van de inkomsten van zijn firma, moet opboksen tegen de andere broers van de vennootschap die 90% binnenbrengen. Het is al gebeurd dat zo’n revisor op het matje is geroepen – en zelfs ontslag moest nemen, als hij te ver ging in de analyse.”

Een ander fenomeen is de opeenvolging van overnames in de groeibedrijven. Thuysbaert: “De Big Five doen de due diligence van zo’n overname, soms in samenwerking met hun advocaten. Die cijfers vinden hun weg naar de jaarrekening. Je moet sterk staan als revisor om je eigen collega’s te wijzen op hun al te grote optimisme. Doe je dat niet, dan wordt het bedrijf door de opeenvolgende overnames één grote zeepbel.”

Thuysbaert poneert dat de Chinese muren tussen de verschillende beroepen moeten worden opgehoogd. “Het wetsontwerp over corporate governance, dat de scheiding wil verstevigen, wordt stevig belobbyd door de revisoren. Hun invloed is erg groot.” Van Buggenhout: “Het Instituut voor Bedrijfsrevisoren schreeuwt moord en brand omdat de revisoren hun brood niet zouden verdienen als ze niet kunnen optreden als onafhankelijke consultant. Kom, kom. Een goede bedrijfsrevisor is zijn geld waard voor de aandeelhouders, die hem uiteindelijk toch betalen. Niet?”

Eddy Dams, vennoot bij revisor PricewaterhouseCoopers, nuanceert het: “Wij zijn de boswachters en men beschuldigt ons ervan de stroper te zijn. Maar als de revisor controle wil doen op de boeken, is het vanzelfsprekend dat de revisor ook fiscaal advies kan geven door specialisten ter zake. Zoniet wordt het beroep afgebroken. De pure controle van de boeken kan dan evengoed worden gedaan door ambtenaren die enkel nakijken of de boekhoudregels gevolgd zijn.”

Toch is in België de beweging naar een verregaande splitsing tussen revisoren en andere consultingdiensten al ingezet, zegt Dams. Het voorliggende wetsontwerp volgt de lijn die de Europese Commissie heeft uitgetekend. In de toekomst wordt het onmogelijk dat de revisor betrokken zal zijn bij grote IT-projecten – dat zijn de grootste consultingopdrachten. Want zo’n project kan enkele jaren in beslag nemen, terwijl de controle van de boeken enkele weken duurt.

“De revisor mag ook niet betrokken zijn bij de ontwikkeling van nieuwe boekhoudsystemen of de waardering van activa. Dan komt de onafhankelijkheid in gevaar,” zegt Dams. De nieuwe wet zal duidelijke regels scheppen. Bij de Big Five is men zich daar heel goed van bewust. Die wet komt er om te vermijden dat het publiek de indruk krijgt dat de revisor niet meer onafhankelijk kan werken.

Déminor-partner Bernard Thuysbaert bevestigt dat de rechtspraak internationaal én in België strenger wordt wat de aansprakelijkheid van auditors betreft. Hij wijst naar het dossier- Interagri, waar de jongere medewerkers van een revisor bij wijze van steekproef enkele silo’s controleerden op hun inhoud, maar geen oog hadden voor de wanpraktijken van het bedrijf. De rechtbank tilde erg zwaar aan het gebrek aan beroepsernst.

Thuysbaert stelt vast: “Iemand die een beetje intelligent is, kan zo’n bedrijfsrevisor makkelijk om de tuin leiden. Zeker als je weet dat de sector wordt gekenmerkt door een groot verloop en de jongere krachten met een onbekend bedrijf worden geconfronteerd. Waarom maakt zo’n revisor dan geen voorbehoud bij gebrek aan informatie? Hij kan op die manier een signaal geven aan de markt. Niet hij, maar de investeerders zullen het bedrijf dan wel sanctioneren.”

Soms klinkt het argument dat de erelonen te laag zijn om een grondige controle te laten uitvoeren. Maar daar heeft Thuysbaert geen oren naar. “Een goede audit is zijn geld waard,” meent hij. “Mag ik erop wijzen dat de bedrijfsrevisoren een monopolie hebben gekregen om ondernemingen van een bepaalde omvang te controleren? Dat is gebeurd met de bedoeling dat ze zich binnen hun beroep zouden kunnen profileren als dé onafhankelijke controleur. Let wel, de meeste revisoren doen hun job erg goed. De uitzonderingen halen echter de pers en laten een sfeer van onbehagen achter bij de investeerders.”

Van Buggenhout meent dat de zaak-Enron bij Andersen alvast een louterend effect zal hebben. “Er zal waarschijnlijk een volledige juridische opsplitsing komen tussen de revisoren en de consultants. Enkel de gezamenlijke merknaam blijft. Het poolen van inkomsten wordt zo onmogelijk. De communicerende vaten worden afgesloten. Dat kan ik alleen maar toejuichen. Het verhoogt de geloofwaardigheid van de controleur.”

Thuysbaert signaleert dat enkele revisoren zich ook profileren als volledig onafhankelijke controleurs. “Er zijn bedrijven die hen expliciet aanstellen om die reden,” weet hij. “Institutionele investeerders weten dit ten zeerste te waarderen.”

H.B., D.K.

“Het wetsontwerp over corporate governance wordt stevig belobbyd door de revisoren. Hun invloed is erg groot.”

[Bernard Thuysbaert, Déminor]