Het echte FIRE ‘Saai maar heel efficiënt’

De VRT heeft de omstreden documentaire FIRE, vroeg op pensioen offline gehaald. In het zog van het omstreden programma treden drie FIRE-aanhangers naar buiten die de sensationele selectie van de VRT niet haalden. Ze leggen uit wat FIRE voor hen betekent: financieel onafhankelijk worden met “recepten zo oud als de straat: zorg voor voldoende inkomsten, beperk je uitgaven, spaar en beleg.”

Het letterwoord FIRE staat voor Financially Independant, Retire Early. “De benaming en de beweging komen uit de Verenigde Staten”, zegt Marie Perin, technisch analist bij de verzekeraar Baloise Insurance. Ze maakt deel uit van een groepje van zes jonge mensen die elkaar leerden kennen via Twitter, en die elkaar steunen om te leven volgens de FIRE-principes. Drie van de zes hadden tijd en zin om er wat meer over te vertellen. “FIRE klinkt misschien hip, maar de recepten zijn zo oud als de straat: zorg voor voldoende inkomsten, beperk je uitgaven, spaar en beleg”, verklaart Perin.

De trekker is Steff Peeters, marketing officer bij Aertssen Group en met zijn 32 jaar de oudste van de groep. “Toen ik een tiener was, hadden we het thuis niet breed. Mijn ouders waren gescheiden en ik leefde bij mijn moeder, die halftijds werkte. Zodra het kon, begon ik vakantiejobs te doen. Ik werkte in het weekend bij de doe-het-zelfzaak Hubo en in de vakantie bij DAF Trucks, verf van de grond krabben. Niet altijd fijn werk.” Zo leerde Peeters in zijn tienerjaren in welke situaties hij later als volwassene niet wilde terechtkomen. Met hard werken, een doorgedreven interesse in persoonlijke financiën en beleggen verbetert hij zijn situatie. Vandaag heeft Steff Peeters wel een fijne baan. Anders dan sommige FIRE-aanhangers voelt hij dan ook niet de behoefte zijn lot in eigen handen te nemen en uit loondienst te treden. “Ik heb collega’s van wie ik nog elke dag bijleer en ik voel me goed in het bedrijf waar ik werk. Waarom zou ik dan zelfstandige willen worden? Ik ben er ook niet op uit te kunnen stoppen met werken. Ik werk graag en hard.”

Bij Marie Perin (26) is de interesse tijdens de eerste lockdown ontstaan. “Ik had wat tijd te doden. Eerst begon ik naar beleggingen te kijken. Daarna heb ik mijn financiën onder de loep genomen. In ons groepje ben ik degene die het meest bezig is met cashbacks, kortingen en het sparen van punten met aankopen in de supermarkt, en ik spoor de anderen ook aan er gebruik van te maken. Extreme couponing zoals in de Verenigde Staten is hier helaas niet mogelijk, omdat je in België kortingen doorgaans niet kunt combineren. In tegenstelling tot anderen van ons groepje heb ik geen bijberoep en werk ik niet in het weekend.”

Cryptomunten, altijd een beetje gokken

Pieter Debaere (24) is data-analist bij Volvo Group en bouwt in zijn vrije tijd websites. Hij studeerde toegepaste informatica, maakte zijn bachelorproef over blockchain, de technologie waarop cryptomunten draaien. Hij liep stage bij een ontwikkelaar van applicaties op blockchain. De prominente aanwezigheid van cryptomunten in de VRT-documentaire als een manier om snel rijk te worden, was veel kijkers een doorn in het oog. Terechte kritiek, vinden onze drie gesprekspartners.

Debaere heeft wel cryptomunten in zijn beleggingsportefeuille, maar hij kent er dan ook wel iets van: “Het is een beetje gokken. Ik heb een twintigtal verschillende cryptomunten. Ik weet wie erachter zit en wat de bedoeling is, maar dan nog zijn het heel risicovolle investeringen. Ik heb tien keer zoveel geld in aandelen als in crypto. Ik hoop gewoon dat ik die ene cryptomunt in portefeuille heb die zal doorbreken, en de verliezen van alle andere zal goedmaken.”

Steff Peeters investeerde in 2016 in bitcoin en ethereum, de populairste twee cryptomunten: “Maar ik verloor de interesse na de eerste grote crash van eind 2017. Ik kijk er niet meer naar om. Eind 2019 ben ik met de beurs in aanraking gekomen. Beleggen in indexen leek me de veiligste manier om in te stappen. Sindsdien zet ik elke maand een vast bedrag op mijn beursrekening, waarmee ik ETF’s of aandelen koop.”

ETF staat voor exchange traded fund of beursgenoteerd indexfonds. “Bij de kernselectie ETF’s van Flatex DeGiro zijn er geen transactiekosten voor één aan- of verkoop per maand”, legt Peeters uit. “Een tweede transactie is gratis, als ze in dezelfde richting gaat als de eerste (aan- of verkoop) en het om meer dan 1.000 euro gaat. Ik schrijf automatisch op de tweede dag van de maand, als mijn loon gestort is, een vast bedrag over naar mijn beursrekening. Als ik aan het einde van de maand nog wat geld over heb, schrijf ik opnieuw over.”

Wanneer we voorzichtig opmerken dat beleggingen in ETF’s heel verstandig klinken, maar toch ook een beetje saai, repliceert Marie: “Saai maar heel efficiënt.”

Voluit spreiden in beursgenoteerde indexfondsen

Verschillende leden van het groepje leerden elkaar online kennen, toen ze even meegezogen werden in de GameStop-manie. GameStop was een van de zogenoemde meme-aandelen, die hoog stegen omdat kleine beleggers op fora als Reddit elkaar opjutten om er meer en meer in te beleggen in de strijd tegen de grote, boze speculanten die probeerden geld te verdienen aan de val van het aandeel. Perin: “Onze portefeuilles bestaan voor 98 procent uit saaie, gespreide, verstandige beleggingen via beursindexen. GameStop hoort bij de 2 procent spielerei.”

Ze schaduwt voor een deel de beleggingsstrategie van Steff Peeters. “Aanvankelijk belegde ik in individuele aandelen en cryptomunten, maar dat is voor jonge mensen die slechts 100 euro tegelijk willen beleggen niet zo efficiënt. Bij Bolero bijvoorbeeld kost een transactie minstens 7,5 euro. Op 100 euro is dat veel te veel. Met individuele aandelen duurt het ook lang vooraleer je een portefeuille met wat risicospreiding hebt.”

De kosten zijn ook de reden waarom beiden klant zijn bij een buitenlandse broker. Pieter Debaere houdt zijn beleggingen voorlopig liever bij Saxo Bank aan, omdat die broker met Belgische rekeningen werkt. Buitenlandse rekeningen moet je aangeven en je hebt meer kans op extra controles door de Belgische fiscus.

“Ik ben te koppig om in ETF’s te beleggen”, lacht Debaere. “Ik ben zo arrogant dat ik denk dat ik beter mijn eigen beursindex kan samenstellen.” Hij heeft het beleggen meegekregen van thuis. Zijn vader doet het ook.

Het valt te begrijpen dat een bedrijfsverhaal meer kan begeesteren dan een beursindex zoals MSCI World. Hoewel onder zo’n MSCI World ETF natuurlijk 1.517 verschillende bedrijfsverhalen zitten. Als Pieter Debaere het bijvoorbeeld heeft over de specialist in big-data-analyse Palantir, het bedrijf van Peter Thiel dat twee jaar geleden naar de beurs kwam, blinken zijn ogen: “Grote fan van.” “Maar ik zit ook in heel veel bluechips, grote Amerikaanse technologiebedrijven als Microsoft, Apple en Alphabet. Geen farma- of biotechnologiebedrijven voor mij. Van die business snap ik niet veel.”

Uitgaven beperken is minstens even belangrijk

Beleggen is maar een deel van wat deze jongelui bezighoudt. Minstens even belangrijk is dat ze op de kleintjes letten. Marie Perin: “We zijn elk op onze eigen manier met onze persoonlijke financiën bezig. De ene is al wat materialistischer of minimalistischer dan de andere.”

“Ik koop enkel kledij in de koopjesperiode”, zegt Steff Peeters. “Soms koop ik drie keer dezelfde broek en dezelfde trui, als ik iets vind dat comfortabel zit en er fatsoenlijk uitziet. Zo verspil ik zo min mogelijk tijd aan shoppen. Ik vind dat efficiënt.” Merkkledij is ook niet aan Pieter Debaere besteedt, maar hij durft weleens een duurdere aankoop te doen, als hij zijn zinnen op iets gezet heeft. “Ik probeer vooral duurzame producten te kopen, omdat ik ervan uitga dat het mij op een termijn van twintig jaar meer zal kosten als ik verschillende keren goedkope brol moet kopen.”

Steff Peeters voegt eraan toe dat hij grotere bedragen alleen probeert uit te geven als hij het een investering in zichzelf vindt. “Ik heb een vrij duur sporthorloge, maar dankzij de ingebouwde gps kan ik wandelingen maken op plaatsen die ik niet ken en ben ik sportiever geworden.”

Doen de vrienden grote inspanningen om minder te betalen? “Ik rijd naar Duitsland om zaken als deodorant en masse in te slaan. Die kosten in België drie keer zoveel”, vertelt Marie Perin. “Ik maak ook zo veel mogelijk gebruik van cashbackplatformen, zoals Shopbuddies, die op tal van websites cashbacks en kortingen aanbieden.” Steff Peeters bekent dat hij een kleine kick krijgt bij elk bedrag dat hij via die cashbacks terugwint en op zijn rekening ziet verschijnen. “Dat doet me zelfs meer plezier dan de grote bedragen, zoals mijn loon dat elke maand op die rekening komt.”

Voor wie actief is in cryptomunten hebben de FIRE-vrienden nog een tip: de Binance Card Cashbacks. Binance is een platform waarop cryptomunten worden verhandeld. Hoeveel cashbacks je krijgt via de kredietkaart van Binance hangt af van hoe actief je bent in de cryptowereld. Marie geeft Pieter tussendoor al grappend een standje, omdat hij op een recente reis zoveel cashbacks heeft laten liggen. “Je hebt zo vaak de Uber-app gebruikt om je te verplaatsen, maar je hebt niet betaald met je Binance Card en dus heb je daar geen cashbacks voor gekregen.”

Leg een noodfonds aan voor onverwachte tegenslagen

Hoe zit het met de RE van retire early uit FIRE? “Ik droom er wel van tegen mijn veertigste de keuze te hebben om te kunnen stoppen met werken”, zegt Pieter Debaere. “Ik denk niet dat ik dat ook effectief zal doen, want ik ben een beetje een workaholic. Het draait om de vrijheid. Het zou fijn zijn ervoor te kunnen kiezen te blijven werken, zonder dat het een must is. Het motiveert mij om naar die vrijheid toe te kunnen werken.”

Marie Perin en Steff Peeters zijn minder gefixeerd op dat doel. Ze denken ook nog lang niet aan stoppen met werken. “Ik ken niemand van de FIRE-beweging die zegt te mikken op 1 miljoen euro of meer”, stelt Peeters. “Ik doe gewoon mijn best om niet te veel te betalen en te sparen wat ik kan”, legt Perin uit. “Ik heb dat niet van thuis meegekregen. Vroeger dacht ik: als iets kapot is, dan koop je iets nieuws. Maar je kunt nog heel wat spullen herstellen. Ik vergelijk ook minstens een keer per jaar de contracten die energieleveranciers aanbieden, om niet te veel te betalen. Ik heb geen lineaire televisie. Wij delen streamingabonnementen met een aantal mensen. Zo kun je die prijs delen door twee of door vier.”

Pieter Debaere denkt niet dat hij in de put zal zitten als hij tegen zijn veertigste toch nog niet volledig binnen is. “Ik vind het proces ernaar toe ook interessant, en ik amuseer me ermee. Ik ben ook niet te veel bezig met de beurscorrectie. Ik kijk niet elke dag naar grafieken of koersen, één keer per maand is voldoende.” Gelukkig maar, want door de beursmalaise is de waarde van hun beleggingsportefeuille het afgelopen jaar stevig gezakt. “Het laat me koud dat mijn beleggingen tijdelijk minder waard zijn. Ik voel daar niets bij”, zegt Steff Peeters. “Die beleggingen geven ons een kans meer rendement te halen dan met een spaarboekje, en we wisten dat er schommelingen zouden zijn.”

Ook Marie Perin houdt vast aan haar strategie. “Beleggen doe je met geld dat je niet nodig hebt. Het staat opzij voor later. Op de lange termijn komt dat wel weer goed.” Alle drie hebben ze een noodfonds, dat onmiddellijk aanspreekbaar is, op een spaarrekening. Bij de ene is dat drie keer de normale maandelijkse uitgaven, bij de andere is dat drie tot zes maandelijkse nettolonen. Kortom: ze hebben een financiële buffer om tegenslagen te incasseren. “Aandelen en ETF’s zijn bovendien de meest liquide activa die er bestaan. Als ons noodfonds niet volstaat, kunnen we desnoods met verlies beleggingen verkopen”, voegt Pieter Debaere eraan toe.

De drie houden in een spreadsheet minutieus bij hoeveel er elke maand binnenkomt en buitengaat. Voor mensen die met hun neus op hun rekeningen zitten, vallen stijgende rekeningen natuurlijk meteen op. Schoppen de almaar hogere energiefacturen hun plannen om te sparen en te beleggen in de war? “Mijn maandelijkse voorschot voor energie is van 130 naar 420 euro gegaan”, zegt Debaere uit het blote hoofd.

Maar er zijn natuurlijk nog veel andere levensgebeurtenissen die financiële plannen in de war kunnen schoppen. “Ik kon tot voor kort ongeveer 1.000 euro per maand opzijzetten, omdat ik samenwoonde. Sinds kort woon ik alleen en is het nog even afwachten hoeveel aan het einde van de maand overblijft. Vandaag is mijn wasmachine geleverd. Zulke grote kosten heb je natuurlijk niet elke maand. En toen ik nog bij mijn ouders woonde, kon ik mijn volledige loon sparen”, vervolgt hij. Steff Peeters schat dat hij gemiddeld 55 tot 65 procent van zijn inkomsten opzij kan zetten, maar zijn inkomsten schommelen sterk door de onregelmatige flexi-jobs die hij doet.

Vooruit gaan in het leven

Tussen de vrienden zijn er geen taboes over geld. Marie Perin vindt dat geld in de rest van de samenleving ook geen taboe meer zou mogen zijn. “Ik ben samen met twee andere collega-analisten aangeworven. Wij hebben er een punt van gemaakt open te praten over ons loon en eventuele loonsverhogingen. In Noorwegen, Zweden en Finland weten de mensen perfect wat hun buren verdienen. In België heerst een omerta. Waarom eigenlijk? Het is toch goed om over geld te praten en meer bewust met geld om te gaan?”

Aan deze jongelui zullen financieel adviseurs van de bank of finfluencers weinig geld verdienen. “Er is heel veel informatie gratis te vinden. Overal ter wereld delen mensen zoals wij gratis en voor niets hun kennis op Twitter, Reddit, YouTube. Ik ga ook wel eens op Finviz kijken voor grafieken of waarderingsratio’s van aandelen. Wij hebben daar niets bij te winnen. Wij hebben daar geen enkel commercieel belang bij”, zegt Pieter Debaere. “Ik zeg niet dat er iets mis is met al die cursussen, maar ik vind ze meestal te duur voor wat ze zijn. Doorgaans zijn ze gewoon een samenvatting van enkele boeken die je ook gratis in de bibliotheek kunt vinden.” Steff Peeters voegt eraan toe: “De meerderheid van de mensen kan al veel bereiken door stil te staan bij hun financiën. We werken 160 uur per maand, maar 15 minuten tijd nemen om de eigen inkomsten en uitgaven onder de loep te nemen is er te veel aan.” Volgens Marie Perin en Steff Peeters leven we allemaal nog te veel op automatische piloot. “Neem nu pensioensparen. Iedereen doet dat zonder nadenken, door de fiscale bonus. Maar minstens een kwart van het geld in die pensioenspaarfondsen gaat naar obligaties. Is dat voor jonge mensen het beste wat je met je geld kunt doen? Als je geld belegt voor 40 of 45 jaar, dan mag dat toch volledig naar de beurs gaan? Bovendien rekenen de banken op die pensioenspaarfondsen zware kosten aan, terwijl ik ook gratis een ETF kan kopen bij DeGiro.”

Steff Peeters: “De rode draad in onze groep is dat we allemaal vooruit willen in het leven.” Marie Perin voegt eraan toe: “En op de een of andere manier heeft dat vaak met persoonlijke financiën te maken.” Toen iemand uit het groepje solliciteerde, vroeg hij zijn FIRE-kompanen om raad bij het voorbereiden van zijn sollicitatiegesprek. Toen een ander lid in een toxische werkomgeving zat, steunden ze die persoon zodat die de moed had om ander werk te zoeken. Als een van de zes op het punt staat een huis te kopen, beginnen ze allemaal te rekenen wat haalbaar is.

Ze zijn er zich ook van bewust dat er met de energiecrisis “iets pittigs” voor de deur staat. Op Twitter worden hun goedbedoelde tips niet altijd in dank afgenomen. In 280 tekens kunnen er natuurlijk niet veel nuances en plichtplegingen toegevoegd worden. Maar ze menen het wel alle drie goed. Marie Perin: “Ik zou vooral willen zeggen: pak je persoonlijke financiën stap voor stap aan. Je kunt niet alles tegelijk doen. Begin met je boodschappen, kijk of je niet te veel betaalt voor verzekeringen. Daarna kun je eventueel aan de beurs beginnen te denken. Stapje per stapje.” Pieter Debaere voegt er nog de boutade aan toe: “Control your finances, before they control you.”