Het dilemma van Belgacom

Met de aanstelling van een nieuwe CEO is de storm rond Belgacom gaan liggen. Toch is het niet onwaarschijnlijk dat de komende jaren nieuwe stormen opsteken. Dat de groep zowat al haar activiteiten beperkt tot het Belgische grondgebied, maakt haar kwetsbaar. De marges van haar kernactiviteiten eroderen al jaren, maar binnenkort zal dat proces nog veel sneller gaan. Dat zal gevolgen hebben voor de resultaten. De eerste tekenen waren de voorbije jaren al te zien, maar Belgacom heeft nog kunnen teren op de groei van zijn volumes. Om de dividendenstroom op hetzelfde niveau te houden, moest het bedrijf zelfs geld lenen.

Daar kun je vraagtekens bij zetten, maar voor de overheid gelden de normale spelregels kennelijk niet. Belgacom is zeker niet het enige overheidsbedrijf dat wordt beladen met meer schulden — onlangs heeft ook een waterbedrijf zijn waarde artificieel opgevoerd — maar de gouden koe gaat binnenkort behoorlijk minder melk geven. Dat het bedrijf te weinig heeft geïnvesteerd in innovatie en in geografische uitbreiding, kan het duur te staan komen. Het nieuwe management heeft meteen ingezien dat het de investeringen moest opvoeren om de achterstand op de concurrentie in te halen.

Maar niet alleen de concurrentie zet de marges van de telecomoperatoren onder druk, ook de overheid kijkt er — terecht — op toe dat tegenover de inkomsten een echte kostprijs staat. Roaming — de kosten van gsm-gebruik in het buitenland — maken slechts een klein deel uit van de omzet van de operatoren, maar ze leveren wel een hoge marge op. In het eengemaakte Europa is geen plaats voor zulke kosten voor netwerken die al lang afgeschreven zijn.

Er wordt al meer dan een decennium geroepen dat inhoud belangrijk is, maar men is gewoon blijven voortwerken met een prijs per byte. In de toekomst is het best mogelijk dat communicatie gratis wordt, en dat bedrijven hun inkomsten moeten halen uit wat er met die communicatie gebeurt.

Dat Belgacom wil groeien en investeren in zijn toekomst, komt niets te vroeg. Maar dat kan het niet alleen maar in eigen land doen, of het moet actief worden in andere diensten en sectoren. Het uitstapje met Telindus ligt nog altijd zwaar op de maag en heeft vooral rode cijfers opgeleverd. Het is opvallend dat de telecomoperatoren er moeilijk in slagen een transitie te maken naar een meer op inhoud afgestemd zakenmodel, waar grenzen en infrastructuur minder een rol spelen.

Waarom komt zo veel innovatie uit de Verenigde Staten? Niet omdat Amerikanen beter opgeleid zijn, verstandiger zijn, harder werken of meer middelen hebben, maar omdat ze focussen. Innovatie is iets waar je voor moet kiezen en dat je moet loslaten op je organisatie, tot de kwalitatieve ideeën naar boven komen. Als je systematisch een omgeving creëert waar ruimte is voor persoonlijk initiatief en je daarbovenop ook de middelen ter beschikking stelt, krijg je succesverhalen.

Zelfs als Belgische onderneming is het mogelijk buitenlands talent aan te trekken dat anders naar de Verenigde Staten zou gaan. Een bedrijf als Belgacom stelt vandaag op wereldschaal niet veel voor, maar dat kan veranderen. We denken in ons land altijd klein, maar er moet ook plaats zijn voor grote ideeën, en we moeten die ook echt realiseren.

De kans dat bedrijven teruggrijpen op quickwins — zoals de kosten naar beneden brengen — is veel groter, omdat je zulke maatregelen gemakkelijker kunt begrijpen en berekenen. KPN laat voor de zoveelste keer personeel afvloeien om zijn marges op peil te houden, terwijl personeel net een kracht moet zijn om hoger te grijpen.

Een bedrijf als Belgacom moet kunnen kiezen voor groei in plaats van te krimpen, maar dat kan niet zonder groeipijnen. Er zijn voorbeelden genoeg van bedrijven die succesvol een nieuwe richting zijn ingeslagen. Zo is IBM geëvolueerd van een hardware- naar een softwarebedrijf, en heeft de kleine Zweeds-Finse telecomoperator TeliaSonera ervoor gekozen zijn groei in andere landen te zoeken. Ook Belgacom kan zijn sterke basis gebruiken om voor een groeistrategie in binnen- en buitenland te gaan.

De auteur is gedelegeerd bestuurder van NPG energy.

ANDRÉ JURRES

We denken in ons land altijd klein, maar er moet ook plaats zijn voor grote ideeën, en we moeten die ook echt realiseren.