“Het beleid van de ECB is crimineel”

Paul Krugman, een vermaard Amerikaans econoom, spaart zijn kritiek op de Europese Centrale Bank niet. Ook Japan krijgt een veeg uit de pan. Er staat dan ook veel op het spel: “We hebben de voorbije vijftig jaar nooit zo dicht bij een herhaling van de jaren dertig gestaan.”

Twee jaar terug publiceerde Paul Krugman het boek The Return of Depression Economics (1999, uitgeverij Norton). Daarin drukte hij de vrees uit dat de Azië-crisis, de Rusland-crash, de LTCM-implosie en de Brazilië-crisis van 1997-1998 zouden uitmonden in wat hij toen omschreef als de Grote Recessie. Een manifest foute inschatting, zo weten we nu. Vooral onder de impuls van een scherp stimuleringsbeleid van de Amerikaanse centrale bank is de wereldeconomie in de jaren 1999-2000 ongemeen snel en krachtig hersteld. Maakte de Princeton-hoogleraar een fout ten gronde of zat alleen zijn timing niet helemaal juist? Krugman: “De timing is inderdaad verkeerd, maar de basisanalyse die ik begin 1999 neerschreef klinkt alarmerend relevant vandaag. In die basisanalyse stelde ik dat het ernstig in gebreke blijven van de vraagzijde van de economie, voor het eerst in twee generaties, een hypotheek legt op de toekomstige welvaart van grote delen van de wereld. Welnu, de kaarten liggen thans zo mogelijk nog ongunstiger dan tweeënhalf jaar geleden: Amerika, euroland en Japan glijden samen in een recessie, de Aziatische economieën zinken opnieuw weg, de toestand van belangrijke landen als Argentinië, Turkije en Indonesië is ronduit dramatisch. De economen en analisten die blijven mekkeren dat ingrepen langs de aanbodzijde van de economie, de zogenaamde structurele hervormingen, nog altijd voorrang moeten krijgen, horen thuis in de categorie mafkezen.”

Krugman schaart zich vierkant achter de agressieve monetaire politiek van de Amerikaanse centrale bank van voorzitter Alan Greenspan en laat ook instemmende geluiden horen over het budgettaire beleid van president George W. Bush. “De snel toegekende en uitgekeerde kortingen op de belastingen zijn een prima ondersteuning van de vraag waar de VS en de rest van de wereld nu zo dringend behoefte aan hebben. De belastingverlagingen die op langere termijn zijn gepland, vind ik echter geen goed idee. Ze zullen niet betaalbaar blijken te zijn en bovendien hypothekeren ze de mogelijkheden om nu budgettair meer steun aan de economie te geven dan nu mogelijk is,” aldus Paul Krugman.

Europa vraagt om een recessie

Ondanks de recente acties van de Japanse centrale bank vreest Krugman dat de bewindslui in het land van de rijzende zon het nog altijd niet echt hebben begrepen: “Ze mogen nu niet aarzelen. De Japanse economie dreigt volledig in te storten. Er moet een massale en brutale monetaire injectie komen om de deflatiespiraal te doorbreken en spaarders en investeerders ervan te overtuigen dat er weer een getemperde inflatie zal komen. Gebeurt dat niet, dan kan premier Yakumo Koizumi nu al gaan inpakken. De komende weken zijn cruciaal”.

Krugman bewaart zijn grootste hakbijl echter voor de Europese Centrale Bank ( ECB): “Ik vind dat er in euroland een zeer onwezenlijke situatie is ontstaan. Willen jullie koste wat het wil een recessie? De ECB houdt vast aan reële rentevoeten van meer dan 2% op een moment dat én de inflatie daalt én de economische activiteit terugvalt. Dat is crimineel. De ECB moet de rentevoeten snel met twee à drie procentpunten naar beneden brengen en openlijk afstand doen van haar doelstelling om de inflatie beneden 2% te houden. Gaat de ECB niet zeer snel een stimulerende rol spelen, dan zie ik maar twee mogelijke verklaringen: ofwel begrijpen ze er in Frankfurt geen barst van, ofwel spelen ze een of ander vicieus politiek spelletje”.

Niet enkel de politiek van de ECB vindt geen genade in de ogen van Krugman, ook het Pact voor Stabiliteit en Groei als hoeksteen van de Economische en Monetaire Unie ( EMU) noemt hij een onding. “Ik hoor van Europese beleidslui allerhande theorieën over de noodzaak van het hele EMU-gedoe voor langdurige vrede in Europa. Puur politiek gezien klinkt me dat bizar in de oren, maar goed, daar kan ik niet helemaal over oordelen. Wat ik wel stellig weet, is dat men met het oog op de schepping van euroland een beleid voert waarvan de sociaal-economische kosten zeer hoog uitvallen. Ik begrijp niet waarom de Europese publieke opinie dat allemaal blijft slikken. Zijn jullie van nature zo masochistisch?” vraagt Krugman.

Herhaling van de jaren dertig

Krugman vindt dat we de gevaren van de huidige wereldwijde situatie niet mogen onderschatten. “We hebben de jongste vijftig jaar nooit zo dicht bij een mogelijke herhaling van de jaren dertig gestaan. Ook toen ontbrak het de wereldeconomie op een schrijnende manier aan voldoende vraag. Merkwaardig genoeg moeten er een aantal ingrepen gebeuren die politiek niet moeilijk liggen of de bevolking pijn doen, integendeel zelfs. Er ligt een gigantische free lunch zo voor het grijpen. Ik begrijp die immobiliteit aan de kant van de vraagstimulering echt niet. ( diepe zucht) Ik hoop dat in de komende maanden met name in Japan en in de eurozone het gezond verstand uiteindelijk toch zal zegevieren.”

Johan Van Overtveldt

“We hebben de jongste vijftig jaar nooit zo dicht bij een herhaling van de jaren dertig gestaan.” [Paul Krugman]

“Economen die vinden dat de aanbodzijde van de economie voorrang moet krijgen, zijn mafkezen.” [Paul Krugman]