Herkansing voor fraudeurs: de nieuwe fiscale amnestie

Hoe ziet de nieuwe fiscale amnestie er concreet uit? En wie krijgt de nieuwe belasting op beleggingsfondsen voorgeschoteld? Trends duikt deze week onder in de wereld van het zwarte en witte spaargeld. Belgiës grootste fiscale specialisten leggen uit wie er precies met de billen bloot moet.

In het Trends TV-programma Breekpunt (het hele weekend te zien op Kanaal Z) wordt belastingexpert Victor Dauginet ondervraagd over de nieuwe fiscale amnestie.

eXtra informatie op www.trends.be

Op de Trends-website vindt u een artikel uit het Algemeen Fiscaal Tijdschrift over de beteugeling van financiële en fiscale fraude.

Dinsdagochtend 11 oktober wist het kabinet van minister van Financiën Didier Reynders (MR) officieel nog niets. Een paar uur later kondigde premier Guy Verhofstadt (VLD) in zijn beleidsverklaring met één zinnetje een nieuwe maatregel aan: fiscale regularisatie. Geen generaal pardon, zoals ze boven de Moerdijk fiscale amnestie noemen, maar een ‘inkeerregel’ voor fiscale fraudeurs. In ruil moeten de spaarders wel belastingen op hun beleggingsfondsen gaan betalen.

Het regeringsconclaaf was een typisch Belgisch compromis. De Wetstraat boog zich over mogelijke oplossingen om het gat in de federale begroting van 2006 te dichten. Op de sneuvelnota van de liberalen (lees: een A4’tje met wilde ideeën) prijkte de zogenaamde ‘EBA bis’. Maar de socialisten huiverden van het idee. Tot vice-premier Laurette Onkelinx (PS) 24 uur voor de deadline plots een proefballonnetje op televisie opliet: een belasting op obligatiefondsen, al lang een natte droom van de arbeidersbeweging. Verhofstadt zag zijn kans, knoopte als een goede koppelaar beide thema’s aan elkaar en klaar was Kees.

Financiële sector op zijn kop

Fout. Dat was pure improvisatie van een tweederangs goochelaar. In een goed beleid – corporate governance heet dat tegenwoordig – werk je eerst een paar pistes en hun budgettaire gevolgen uit, om daarna in onderling overleg de beste oplossing te kiezen. Nu moet een interkabinettenwerkgroep in amper tweeënhalve maand een maatregel in een wet gieten, die de financiële sector op zijn kop zal zetten.

Dat is een onmogelijke opdracht. Kijk maar naar de eenmalige bevrijdende aangifte (EBA) van 31 december 2003. Die wet – au fond een goed idee – hing met haken en ogen aan elkaar. Enkele correcties in de loop van het jaar konden de maatregel nog redden. Maar eigenlijk was het hele project nattevingerwerk.

“Deze maatregel getuigt van een stop and go-politiek,” bevestigt Karel Anthonissen, directeur van de Bijzondere Belastinginspectie (BBI) in Antwerpen. “Na afloop van de EBA – de laatste kans voor fiscale fraudeurs, zei de regering vorig jaar – hebben we vanaf begin dit jaar de boetes opgetrokken van 50 naar 100 %, zoals minister Reynders voorschreef. Dat was dus evengoed een verdubbeling van de belasting. Nu zouden fiscale fraudeurs toch nog vergeving kunnen krijgen. Maar op termijn kan ik mij toch verzoenen met het initiatief.” De inkeerregel sluit nauw aan bij het voorstel van het Instituut van Forensische Auditoren (IFA), dat pleit voor een meer proportionele beteugeling van financiële en fiscale fraude.

Anthonissen: “Nu is er nog te veel sprake van extremen, zowel wat belasting als straf betreft: van nul tot verbeurdverklaring. Dat lijkt op roulette. Ofwel verdien je schatten met fiscale fraude, ofwel val je in het faillissement als je de pech hebt gepakt te worden. De huidige voorstellen zoeken meer de middenweg.”

Lagere boete

“Het huidige initiatief getuigt van een mooi paars evenwicht,” zegt advocaat Axel Haelterman (Freshfields), adviseur van Reynders tijdens de opmaak van de amnestiemaatregel in 2003. “Na de anonieme operatie van de EBA moeten de berouwvolle zondaars nu met de billen bloot. Ze krijgen geen absolutie, wel strafvermindering. In de logica van onze rechtsleer hebben fraudeurs die alles opbiechten, recht op een lagere boete dan de fraudeurs die op heterdaad betrapt worden. Anderzijds komt er een roerende voorheffing op meerwaarden uit obligatiefondsen.”

De permanente inkeerregel verhoogt de rechtszekerheid. Zo kan de individuele belastingcontroleur niet meer zelf à la tête du client de boete bepalen (gemiddeld 20 %). Een echte wet zal een oplossing bieden voor het juridische vacuüm waarin de belastingplichtige sinds 1 januari gevallen was.

Gerd Goyvaerts, vennoot van Tiberghien Advocaten: “Bij de introductie van de EBA trok de fiscus een administratief commentaar over de spontane regularisatie in. Die circulaire liet toe dat er geen boete werd opgelegd. Toen de amnestiemaatregel eind vorig jaar afliep, moesten de lokale ambtenaren voor fiscale fraude een boete van minstens 100 % opleggen. Dat was echter niet werkbaar. Daarom sloten particulieren en bedrijven met behulp van hun advocaten nog altijd dadingen met hun belastingcontroleur af, die over de nodige bevoegdheden beschikt. Beter één vogel in de hand dan tien in de lucht, luidde de redenering.”

Immuniteit voor Tak 23-producten

Ook lijkt het huidige regeringsvoorstel een elegante oplossing te bieden voor het misbruik van vennootschapsgoederen. Dat wordt door de antiwitwaswetgeving als een zwaar en georganiseerd misdrijf bestempeld. Hiervoor kon geen EBA aangevraagd worden. Goyvaerts: “Als de zaakvoerder van een vennootschap zwart geld had doorgesluisd naar een persoonlijke rekening in het buitenland, bestond er onzekerheid of dat werd beschouwd als misbruik van vennootschapsgoederen. Daarom bleef veel geld het afgelopen jaar liggen waar het lag. Als de nieuwe wet over de fiscale regularisatie nu voor bedrijven ook een regularisatiemogelijkheid mét strafrechtelijke immuniteit waarborgt, kunnen de berouwvolle belastingplichtigen toch nog alles in het reine brengen.”

Voorts biedt de legalisering van de spontane regularisatie een oplossing voor alle belastingplichtigen die vorig jaar op (verkeerdelijk) advies van hun financiële raadgever hun zwart geld staken in Luxemburgse verzekeringsproducten, gekoppeld aan beleggingsfondsen (Tak 23). Haelterman: “Ze kunnen nu hun ontdoken inkomsten toch nog aangeven en strafrechtelijke immuniteit genieten. Met de EBA kon dat niet voor wie in zulke producten investeerde.”

Maar zijn collega van Tiberghien wijst wel op de snel stijgende boetes voor de roerende inkomsten. Goyvaerts: “De eerste zes maanden legt de fiscus een heffing van 15 % op, dus geen boete. Als je zes maanden na invoering van de wet (dus vanaf 1 juli 2006) met je zwart geld tevoorschijn komt, heb je een heffing van 20 % aan je broek. Op 1 april 2007 stijgt de aanslag naar 25 %.”

Holding 29 wordt belast

De beleggers krijgen wel de rekening gepresenteerd, zegt Axel Haelterman. “Ze zullen in de toekomst niet meer kunnen genieten van belastingvrije inkomsten uit de obligatiegerichte beveks en sicavs. Zo gomt de regering de huidige discriminatie van de obligaties uit, want die zijn wel onderworpen aan een roerende voorheffing van 15 %. Voortaan is iedereen gelijk voor de wet. Bovendien passen de maatregelen in de Europese evolutie, want Europa assimileert deze obligatiefondsen met een belegging in obligaties.”

“De belasting op obligatiefondsen lag in de lijn van de verwachtingen,” bevestigt Gerd Goyvaerts. “Luxemburg en Zwitserland heffen vanaf 1 juli een woonstaatheffing van 15 % op inkomsten uit beleggingen van buitenlanders, die deze belasting mogen verrekenen in eigen land. Maar het thuisland België krijgt slechts 75 % van dat bedrag. De rest is een vergoeding voor de administratieve afwikkeling. Die maatregel zou de Belgische schatkist dus handenvol geld kosten. Daarom gaat de overheid nu een heffing van 15 % op de zogenaamde beveks invoeren. Begrijpelijk, maar niet bevorderlijk voor de massale repatriëring van het nationale vermogen uit het buitenland. Deze vorm van personenbelasting schrikt de Belgen namelijk sterk af. En vanaf 1 juli 2008 stijgt het tarief verder tot 20 %.”

Ook zit iedereen die in de jaren negentig te goeder trouw een Holding 29 oprichtte, met een gigantisch probleem. Goyvaerts: “Deze beleggingsconstructie werd opgericht met een inbreng van onbelastbare sicavs, die nu belast gaan worden. Daardoor kan de fiscus de betreffende Holding 29 vanaf 2006 belasten. Dat betekent een flinke hap uit de opbrengsten. Niet eenmaal, maar structureel.”

Massale stroom naar Luxemburg

“De maatregel zal een dubbel averechts effect hebben,” waarschuwt advocaat Anton van Zantbeek (Greenille). “De spaarders moeten via een roerende voorheffing op meerwaarden uit vastrentende kapitalisatiebeveks het gat in de begroting dichtrijden. Ook beleggingsverzekeringen moeten hun duit in het zakje doen. Vreemd genoeg neemt de paarse coalitie hier haar toevlucht tot een heffing van 1,1 % op de premies. Dat betekent dat de Luxemburgse variant de dans ontspringt, want ons land kan geen vreemde maatschappijen belasten. Zo krijgen de levensverzekeringen uit Luxemburg een fiscaal voordeel. Je mag er dus van uitgaan dat er hopen geld naar het Groothertogdom zullen vloeien. De lokroep van de Luxemburgse Tak 23 zal oorverdovend zijn. Eigenschappen zoals een grotere flexibiliteit, het verzekeringsgeheim, geen toepassing van de spaarrichtlijn en fiscale vrijstelling (ondanks een volledige belegging in vastrentende effecten) zijn zelfs voor de niet-fraudeur aantrekkelijk. Zo leidt de maatregel tot een kapitaalvlucht in plaats van een repatriëring. Bovendien zullen al die sommen geen enkele bijdrage leveren tot het evenwicht van de begroting. De meerwaarden van een Tak 23-beleggingsverzekering blijven namelijk onbelast. De enige manier om afwijkingen op dit vlak op te lossen is de bevek hetzelfde te behandelen als de beleggingsverzekering. Juridisch zijn beide producten fundamenteel verschillend. Economisch blijkt evenwel dat ze vrijwel identiek zijn. Het feit dat beleggers hun kapitalisatiebevek even makkelijk inwisselen voor een Tak 23-beleggingsverzekering als ze van onderbroek veranderen, spreekt boekdelen.”

Geen klacht bij het parket

Advocaat Werner Niemegeers (Consulta): “Eigenlijk is dit een ongrondwettelijke belasting, want ze werkt terug in de tijd, schendt het vertrouwen van de belegger en verandert de regels tijdens het spel. Reynders is bovendien fout als hij met een pokergezicht verklaart dat de beleggers nu nog zonder kosten kunnen uitstappen. Los van het feit of de banken hieraan willen meewerken, loert het announcement-effect om de hoek. De regering kan namelijk via het Belgisch Staatsblad bekendmaken dat alle transacties sinds de aankondiging van de maatregel niet gelden. En dan zijn de beleggers toch nog de klos.”

Toch voorspelt advocaat Victor Dauginet (Dauginet & Co.) – de geestelijke vader van de fiscale amnestie – een dijkbreuk als de regering ook strafrechtelijke immuniteit van de fiscaal verjaarde belastingen verleent: “In de wettekst zou minstens moeten staan dat de belastingplichtige bij een spontane regularisatie vrij zal zijn van een strafvordering, ook voor fiscaal verjaarde vermogensvoordelen. Anders wordt de maatregel een maat voor niets. Volgens de Europese antiwitwaswetgeving mogen opbrengsten uit zware, georganiseerde fraude niet van deze vrijstelling genieten. Voor misbruik van vennootschapsgoederen en gewone fiscale fraude moet echter een uitzondering gemaakt worden. In die zin pleiten wij voor een aparte solidariteitsbijdrage voor het verschonen van alle zwarte kapitalen waar de fiscus wettelijk toch niet meer aan kan. In ruil krijgen de berouwvolle zondaars een verval van strafvordering. Als het parlement deze optie goedkeurt, zullen miljarden euro’s uit het buitenland terugvloeien. Daar vaart zowel de economie als de schatkist wel bij.”

Eric Pompen

Iedereen die in de jaren negentig te goeder trouw een Holding 29 heeft opgericht, zit met een gigantisch probleem.

“Je mag ervan uitgaan dat er hopen geld naar Luxemburg zullen vloeien. De lokroep van de Luxemburgse Tak 23 zal oorverdovend zijn.”