Herinnering aan Europese dictaturen

Luc Rasson trok in het tweede decennium van de 21ste eeuw door Europa, op zoek naar relicten van een gewelddadig verleden. Om een staat van het historisch geheugen te maken, bezoekt hij monumenten, gedenktekens en begraafplaatsen. De neerslag is te lezen in Donker toerisme. Eigenlijk was Rasson een ‘donkere toerist’ zonder dat hij zich daarvan bewust was. Het had iets met zijn manier van reizen te maken. Hij was gefascineerd door de manier waarop de Italianen omgaan met hun fascistische verleden, of de Spanjaarden met de erfenis van Franco.

Het gaat verder dan de herinnering aan dictators. Auschwitz is een evidente bestemming; het concentratiekamp wordt weleens als pikdonker toerisme omschreven. De tocht brengt hem ook naar het voormalige Oostblok. Het zwaartepunt van het werk situeert zich bij de relicten van het nazisme en het communisme.

Luc Rasson heeft er een carrière als hoogleraar Franse letterkunde aan de Universiteit van Antwerpen opzitten, wat laat vermoeden dat zijn interesse bij de meer zuidelijke landen ligt. Als romanist is hij zowel het Italiaans als het Spaans machtig, de talen van twee landen met een geschiedenis die menig donker toerist kan aanspreken. Misschien wel het meest markante is dat ze verschillend omgaan met de duistere bladzijden uit hun geschiedenis.

In Italië wemelt het van de gebouwen die aan het fascisme doen denken. Architectuur was dan ook een instrument voor Mussolini om zijn stempel op de samenleving te drukken. Dat op sommige gebouwen zelfs nog de herkenbare ‘F’ staat, zegt iets over hoe de Italianen met dat verleden omgaan. Helemaal anders dan in Duitsland of Spanje, waar de verscheurende burgeroorlog in het land nog jaren nazindert in een onwennige omgang met het franquistische verleden. Discussies zoals over wat moet gebeuren met het mausoleum van Franco, veroorzaken een forse polemiek. De ene lieu de mémoire is duidelijke de andere niet, net zoals de manier waarmee men ermee omspringt sterk kan verschillen. Het blijft echter een boek boordevol anekdotiek. De mooie foto’s zijn een meerwaarde.

Michaël Vandamme