Help, de wereld verkleutert (ook politiek, media en onderwijs)

Op 1 september begint het nieuwe schooljaar. Ook in Europa werken scholen mee aan de infantilisering van de maatschappij, stelt de Britse hoogleraar Frank Furedi.

Nooit eerder ging het zo goed met de verspreiding van kunst, cultuur en ander intellectueel vertoon. Een immens museum als het Louvre kan de toestroom van het publiek ternauwernood aan. De culturele centra bruisen van de activiteiten, de zalen zitten er propvol. Er verschijnen zelfs romans in de rekken van het Kruidvat en de Aldi. Of moeten we kritische opmerkingen geven? De bestorming van het Louvre is het gevolg van Dan Browns middelmatige thriller De Da Vinci-code. De culturele centra boeken een vol huis met schlagers, rock en musicals, maar de zaal van dat ene authentieke Tsjechovdrama blijft nagenoeg leeg. En over de boeken in supermarkten en discounters moeten we toch die ene vraag stellen: over welke romans gaat het doorgaans?

Misschien stellen we dergelijke vragen beter niet. We maken er ons zeker niet populair mee. Dat moeten we des te beter beseffen na het lezen van Waar zijn de intellectuelen? Daarin waarschuwt Frank Furedi, hoogleraar Sociologie aan de universiteit van Kent, dat vragen naar een sterke inhoudelijke en vormelijke invulling afgewimpeld worden als een verwerpelijke elitaire levenshouding. Je krijgt al gauw een etiket van monsterlijke conservatieve cultuurpessimist en je dreigt als rechtse zak weggehoond te worden uit het publieke debat. Voor wie Furedi al meteen bestempelt als onverbeterlijke geborneerde conservatief, willen we toch even meegeven dat deze professor een uitdrukkelijke linkse, progressieve politieke voorkeur heeft. Al doet zo’n politiek standpunt er uiteraard niet toe. Zijn noodkreet is belangwekkend genoeg om over alle politieke of ideologische barrières heen gehoord te worden.

Furedi klaagt de verdomming of verkleutering van zowel de politiek, het onderwijs als de media aan. Onder het mom van toegankelijkheid, gelijkheid en democratisering ondergaan musea een metamorfose tot pretpark, moeten studenten enkele slogans declameren in plaats van een essay te pennen en mag er stilaan per post gestemd worden, want u verlangt toch niet te veel moeite van kiezers? Het politieke debat wordt trouwens meer en meer gevoerd op het niveau van de eerste graad in het middelbaar onderwijs.

Nieuw is die klacht zeker niet, maar Furedi maakt zijn boek belangrijk door twee essentiële ingrediënten. Primo: zijn voorbeelden zijn stuk voor stuk ráák. Onder meer zijn doorlichting van het onderwijs is bijzonder boeiend, hij heeft het er ook over de systematische McDonaldisering van de universiteit – ook in Europa. Secundo: Furedi beschouwt de infantilisering van de maatschappij als een welbewuste verdomming. Omdat niemand nog uitgedaagd wordt om zichzelf te overtreffen, blijven de mensen dom. Dat komt een bepaalde elite juist zeer goed uit. En laat het nu net die elite zijn, die critici als Furedi meteen de woestijn willen insturen.

Frank Furedi, Waar zijn de intellectuelen? Meulenhoff, 224 blz., 18,95 euro.

Luc De Decker