Heilige olie

Tot voor de economische moeilijkheden van de jongste jaren kende de naoorlogse wereldeconomie drie grote inzinkingen: in de jaren 1975, 1982 en 1991. Aan elk van deze zware recessies ging een forse verhoging van de olieprijs vooraf. Door het grote belang van ruwe olie als energiebron en industriële grondstof veroorzaakte de forse stijging van de olieprijs een stevige ontreddering van het hele economische systeem.

Het idee dat de Grote Recessie van 2008-’09 weinig met de prijs van ruwe olie en heel veel met de financiële crisis te maken had, is ingeburgerd, maar het is toch misleidend. Tussen eind 2006 en midden 2008 liep de marktprijs voor ruwe olie op van 60 dollar naar 150 dollar per vat. De juiste inschatting van het effect ervan blijft koffiedik kijken. Toch kan je moeilijk ontkennen dat ook in de jongste zware terugval van de wereldeconomie de prijs van ruwe olie een belangrijke, maar minder opgemerkte rol opeiste.

De zogenaamde olie-intensiteit van het economische proces in de geïndustrialiseerde wereld liep de jongste jaren stevig terug, onder meer als gevolg van de verhoging van de olieprijs. In de opkomende landen is dat heel andere koek. In landen als China en India loopt de vraag naar ruwe olie de komende decennia nog fors op. Als je dat combineert met de teruglopende productie van ruwe olie, dan zijn forse verhogingen van de olieprijs onvermijdelijk. Olie blijft als een donkere wolk boven de economische conjunctuur en het mogelijk structureel herstel van de wereldeconomie hangen.

Of toch niet? Als we de Italiaanse energie-econoom Leonardi Maugeri mogen geloven, gaat het bovenstaande gloom and doom-scenario niet op. De adelbrieven van Maugeri zijn behoorlijk indrukwekkend. Hij ging in 1996 aan de slag bij het Italiaanse mammoetconcern Eni, een van de grootste olie- en petrochemische ondernemingen ter wereld. Maugeri klom snel op. Begin 2010 werd hij topman van Polimeri Europa dat de petrochemische activiteiten van Eni in Europa groepeert. In juni van vorig jaar verkaste hij voor een sabbatical naar de gerenommeerde John F. Kennedy School of Government aan Harvard University.

Maugeri publiceerde onlangs een lijvig rapport dat in beleidskringen stof doet opwaaien. In Oil: The Next Revolution concludeert Maugeri dat de productie van ruwe olie en aanverwanten toeneemt. Het gloom and doom-scenario over de olie kan dus de prullenbak in. De toename van de productie is volgens Maugeri ruimschoots voldoende om een escalatie van de olieprijs te voorkomen.

De gewezen Eni-topman gaat nauwgezet na wat er in de wereld gebeurt met de productiecapaciteit. Hij is voorzichtig als het over de bestaande en nieuwe bronnen van ruwe olie gaat. Als gevolg van enorme investeringen – alleen al in de jongste drie jaar schat Maugeri de globale exploratie- en ontginningsinvesteringen op 1500 miljard dollar – ziet hij de wereldproductie aan ruwe olie oplopen van 93 miljoen vaten per dag naar 111 miljoen vaten per dag tegen 2020.

De meest spectaculaire toename van de productie verwacht Maugeri in de VS, waar de productiecapaciteit van 8 miljoen vaten per dag oploopt tot bijna 12 miljoen vaten per dag in 2020. De winning uit leisteenlagen staat centraal in de Amerikaanse perspectieven. In Irak verwacht hij een verdrievoudiging van de productie, van 2,5 miljoen vaten per dag naar 7,5 miljoen vaten tegen 2020. Ook in Canada, Brazilië en Libië gaat de productie spectaculair vooruit.

Maugeri kleeft twee voorwaarden aan zijn optimistische scenario over de toekomstige olievoorziening. De eerste voorwaarde is een marktprijs van niet lager dan 70 dollar per vat om de rendabiliteit van de massale investeringen in onder meer de ontsluiting van leisteen- en teerzandvoorraden te vrijwaren. Ten tweede mag er zich ook geen zwaar geopolitiek en militair conflict voordoen. Een escalatie van het conflict met Iran, bijvoorbeeld toegespitst op het openhouden van de Straat van Hormuz, rijdt elk scenario op de analyse van vraag en aanbod zwaar in de wielen.

Ondanks deze twee belangrijke voorwaarden vormt de analyse van Leonardi Maugeri een belangrijke brok aan positief nieuws te midden alle discussies over de schuldencrisis, het voortbestaan van de euro en een nieuwe

recessie.

johan van overtveldt

De toename van de olieproductie is ruimschoots voldoende om een escalatie van de olieprijs te voorkomen.