Wereldwijd staan al 115 kandidaat-vaccins tegen het coronavirus in de steigers. En gelukkig maar, want het aantal afvallers zal heel hoog zijn, stelt vaccinexpert Luc Debruyne.
Dat massaal wordt gezocht naar vaccins tegen covid-19, wekt de indruk dat de farma- en biotechspelers in verspreide slagorde bezig zijn. Ten onrechte. Achter de schermen leidt CEPI, de Coalition for Epidemic Preparedness Innovations, de ontwikkeling van vaccins mee in goede banen. CEPI werd onder meer gelanceerd door Bill Gates om de ontwikkeling van vaccins tegen virale infectieziekten te versnellen. De organisatie brengt alle initiatieven om een vaccin tegen covid-19 te ontwikkelen in kaart. De teller staat op 115 vaccine constructs, prototypes van een vaccin waarin nog heel wat ontwikkelingswerk kruipt voor het kan worden geproduceerd in hoge aantallen. Dat zegt Luc Debruyne, de strategisch adviseur van CEPI en de voormalige CEO van de vaccinmarktleider GSK Vaccines. CEPI financiert rechtstreeks tien programma’s om een vaccin te ontwikkelen. “Dat wil niet zeggen dat de andere onbelangrijk zijn. Elke goede kandidaat moeten we faciliteren”, aldus Debruyne.
De giganten van de vaccinwereld zullen samenwerken. Dat is nooit eerder gebeurd
Faciliteren heet ook financieren. De Europese Commissie raamt de kosten voor de ontwikkeling en de productie van covid-19-interventies (vaccins, maar ook middelen voor de diagnose en de behandeling) op 8 miljard euro. Om een financiële kater te voorkomen, organiseerde de Commissie op 4 mei een virtuele vaccine pledging conference. “Als je het grotere plaatje bekijkt, is 8 miljard euro een peulschil. Dit moet een no-brainer zijn om te investeren, als je ziet hoeveel de pandemie kost aan onze economie en aan mensenlevens.”
115 prototypes voor een vaccin tegen het coronavirus, is dat niet te veel?
LUC DEBRUYNE. “Nee, want het aantal afvallers is heel groot in de vaccinwereld, zowat 90 procent. Minder dan 10 procent haalt dus het einde. Het toont aan waarom bedrijven zo veel moeten investeren in hun onderzoek en ontwikkeling. Maar we starten niet helemaal van nul. Coronavirussen zoals SARS en MERS zijn al bestudeerd. Technologieplatformen zoals dat van Johnson & Johnson (J&J), dat al werd gebruikt voor hiv en ebola, hebben zich al bewezen. Artificiële intelligentie en big data maken ook een groot verschil. Dat helpt allemaal om dat hoge aantal afvallers naar beneden te krijgen.”
Doet iedereen mee?
DEBRUYNE. “We werken goed samen. Maar dat er verschillende goedkeuringsagentschappen zijn, betekent dat niet iedereen op dezelfde manier naar de zaken kijkt. Daar zullen zeker lessen uit worden getrokken. Maar de goede wil is er. Iedereen beseft dat dit een mondiaal probleem is.”
Bent u er nu iets geruster in dan pakweg twee maanden geleden?
DEBRUYNE. “Ik ben optimistischer omdat de grote spelers zijn ingestapt. Zij zijn de enige met ervaring om een vaccin van begin tot einde te ontwikkelen en het massaal te produceren. En ze nemen hun verantwoordelijkheid. J&J werkt aan een vaccin, en GSK en Sanofi hebben een partnerschap aangekondigd. De giganten van de vaccinwereld zullen samenwerken. Dat is nooit eerder gebeurd.”
J&J werkt samen met het Amerikaanse gezondheidsagentschap Barda om de ontwikkeling van een vaccin te versnellen. Bestaat het gevaar dat Barda erop zal aandringen dat de Verenigde Staten een flinke portie van de eerste vaccins opeisen?
DEBRUYNE. “Paul Stoffels (de Belgische chief scientific officer van J&J, nvdr) heeft al duidelijk gemaakt dat er fair zal worden verdeeld. Het mag en kan niet dat de hoogste bieder als eerste de vaccins krijgt. De hele wereld is bedreigd, dus moeten de politieke leiders afspreken hoe ze dit op een faire manier zullen verdelen. Al zal je enig nationalistisch gedrag nooit helemaal kunnen vermijden.”
Vier partijen testen hun vaccin op mensen: Moderna en Inovio in de Verenigde Staten, en CanSino en het Shenzhen Geno-Immune Medical Insitute in China. Al die spelers moeten dus ook de handen in elkaar slaan met de grote?
DEBRUYNE. “Absoluut, om versneld te kunnen produceren. We hebben de productiecapaciteit al in kaart gebracht. Een van de doelstellingen van de conferentie op 4 mei was er ook voor te zorgen dat voldoende wordt geïnvesteerd in capaciteit, zelfs als je niet weet welk concept het uiteindelijk zal halen. Als je bij dit soort pandemie wacht tot je alles weet, ben je onherroepelijk te laat.”
Er zijn diverse technieken om een vaccin te ontwikkelen. Kan wel op alle paarden worden gewed?
DEBRUYNE. “Je moet vaccins blijven ontwikkelen tot ze mislukken. Je moet zorgen voor back-ups en dus bij de start op veel paarden wedden. Het is een race tegen het virus, niet tegen de technologie. De technologieën zijn niet zo divers. Er zijn twee grote stromingen, de klassieke technologieën en de platformtechnologieën zoals messenger RNA. Die tweede reeks is sneller en wendbaarder, maar daar hebben we nog maar weinig ervaring mee opgebouwd. De eerste, waar we wel veel ervaring mee hebben, is minder snel. We moeten op beide inzetten om met drie of vier fitte paarden aan de eindstreep te komen. We moeten ook meerdere vaccins produceren om de wereldbevolking te kunnen bedienen.”
Welk advies wilt u geven aan de vaccinontwikkelaars?
DEBRUYNE. “Het is belangrijk dat iedereen dezelfde assays gebruikt, tests om de impact en de kwaliteit van een vaccinprototype te meten, zodat we sneller zien welke prototypes de volgende stappen moeten doen. Als iedereen op eigen houtje meet, lukt het niet. Je kan niet naar alles zomaar geld blijven gooien.”
Wat dacht u toen de Europese Commissie 80 miljoen euro investeerde in het Duitse CureVac, dat aan een vaccin werkt en eerder in het nieuws was gekomen omdat werd beweerd dat de Amerikaanse president Trump het bedrijf exclusief voor de Verenigde Staten een vaccin wilde laten ontwikkelen?
DEBRUYNE. “Ik vind dat Europa het in het begin van de crisis heel slecht heeft aangepakt. Het had bijvoorbeeld sneller en veel harder moeten aandringen op social distancing. Ook de Verenigde Staten hebben te lang gewacht. Dat die conferentie van Von der Leyen er is gekomen, is een teken dat Europa begint te begrijpen dat een wereldwijde reactie de enige mogelijkheid is. Hopelijk begrijpt iedereen eindelijk dat dit niet alleen een gezondheidsprobleem is, maar ook een veiligheidsprobleem. De wereld moet constant investeren in de verdediging tegen pandemieën.”
Bio
· Geboren in Roeselare in 1963
· Studie lichamelijke opvoeding, KU Leuven
· 1987: start loopbaan als medisch afgevaardigde bij Bristol Myers
· 1991: start bij GSK, onder meer twee jaar in het Verenigd Koninkrijk als directeur commerciële strategie onderzoek en ontwikkeling
· 2005: hoofd Europees commercieel expertisecentrum van GSK
· 2006-2009: general manager GSK Nederland
· 2010-2012: senior VP en general manager GSK Italië
· 2012-2013: senior VP Pharma Europa
· 2013-2018: president Global Vaccines en corporate executive team member GSK
· Strategisch adviseur voor CEPI, lid Institutional Advisory Board VIB, adviseur GreenLight Biosciences, research fellow KU Leuven, bestuurder Fund+
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier