De auteur is hoofddocent aan de Universiteit Gent en partner van de Vlerick Leuven Gent Management School.
Reacties: marc.buelens@trends.be
Rechters moeten dus emotioneel intelligent zijn. En stressbestendig. Dit soort uitspraken heeft weer eens het aantal misverstanden rond deze begrippen exponentieel doen toenemen. De meest bevreemdende uitspraken waren te horen op radio en televisie.
Emotionele intelligentie is effectief omgaan met eigen en andermans emoties. Het lijkt nogal evident dat rechters dit moeten kunnen. Dat er ooit rechters zouden benoemd zijn die niet eens de eigen emoties kunnen controleren of niet kunnen omgaan met emoties van (vaak onschuldige) beklaagden, lijkt zo wraakroepend dat we er hier best geen woorden aan vuil maken. Emotionele intelligentie heeft iets te maken met kunnen volhouden, optimistisch blijven, zich niet laten overspoelen door negatieve ideeën.
In de praktijk verengt men vaak emotionele intelligentie tot sociale intelligentie. Emotioneel intelligente personen zijn dan empathisch en kunnen goed met mensen om. Ze beïnvloeden vlot en makkelijk. Verkopers, therapeuten, public-relationsmedewerkers, predikanten en entertainers zouden dan een hoog EQ nodig hebben. Maar let op, we hebben bij deze voorbeelden het begrip verengd. Want in werkelijkheid treft men het hoogste EQ aan bij astronauten en mensen die zeilwedstrijden rond de wereld winnen. Want die moeten én kunnen volhouden en goed inpikken op mensen met wie ze langdurig lief en leed moeten delen.
De leukste discussie betrof weer eens of men dat kan meten. Wat men goed kan definiëren, kan men meestal ook goed meten. EQ valt echter naargelang van de benadering uiteen in twee, vijf of zeventien factoren. De psycholoog van dienst kan enkel vertrekken van die aparte scores, die overigens erg uiteenlopende dingen zullen voorstellen, variërend van emotionele controle tot luistervaardigheid en van assertiviteit tot optimisme. Kunnen zulke eigenschappen gemeten worden? Blijkbaar wel. Om de luistervaardigheid van je arts te meten, heb je overigens geen lange vragenlijsten nodig. Je vertelt maar even over je klachten en je onderzoekt of hij lijkt op zijn Amerikaanse collega’s, die hun patiënten gemiddeld al na achttien seconden onderbreken. Kunnen zulke eigenschappen gemeten worden met pen en papier, of met muis en computer? Sommige wel, maar vele niet natuurlijk. Om EQ echt te meten, zal men naar een tijdsintensief en duur assessment moeten. En was de overheid daar geen tegenstander van geworden, vooral de politieke partij waartoe onze minister van Justitie behoort?
Stressbestendigheid is veel beter omschreven in de wetenschappelijke literatuur. Hardiness is een persoonlijkheidseigenschap die uitvoerig is bestudeerd, ook in België. Mensen die hoog scoren op hardiness, vallen terug op de drie c’s: control, commitment en challenge. Deze personen hebben meer dan anderen het gevoel de situatie onder controle te hebben. Ze geven minder snel op, zetten makkelijk door en blijven ervan overtuigd dat het doel haalbaar is, ook al neemt de stress toe. En ze vinden verandering en onverwachte uitdagingen best boeiend. Bij grote uitdagingen reageren geharde types met een nieuwe poging om de toestand te controleren, ze vinden de ervaring de moeite waard en concentreren zich op de groei in kennis en wijsheid die meestal wel volgt op een periode van grote uitdagingen. Geharde mensen piekeren minder, zijn minder ziek, hebben meer zelfvertrouwen.
Geharde mensen hebben echter twee nadelen: ze zijn zeer weinig gevoelig voor subtiele menselijke signalen en (misschien juist daarom) zijn het over het algemeen slechte teamspelers. En wat doet de overheid nu? Ze zoeken rechters die én sociaal intelligent én stressbestendig zijn. Maar beide tegelijkertijd lijkt weer de witte raaf met vijf poten. Je vraagt een maagd of een moeder. Maar toch geen Heilige Maagd.
Dat is een typisch gedrag van de overheid. Aan de ene kant geeft ze handenvol geld uit (volgens de sociale wetenschappers nog veel te weinig natuurlijk) aan beleidsrelevant onderzoek, en aan de andere kant legt ze, als ze in eigen land al eens een wetenschappelijk inzicht heeft verworven, dat inzicht rustig naast zich neer. Ik heb daarom ook een concreet voorstel van beleidsrelevant onderzoek: laat voor een tiental beleidsgebieden eens onderzoeken, door gemengde teams van journalisten en wetenschappers, wat de overheid de laatste vijf jaar effectief heeft gedaan met al die zogenaamde beleidsrelevante onderzoeken. Die teams hebben journalisten nodig omdat de bronnen beschermd moeten worden, en vooral omdat het snel vooruit moet gaan. De wetenschappelijke nauwkeurigheid mag voor zo’n studie iets minder zijn. Want de nulhypothese die door de feiten zou moeten worden weerlegd, zal immers van een onthutsende eenvoud zijn. We laten de lezer ze zelf formuleren: de hypothese dat de overheid op systematische en weloverwogen wijze gebruikmaakt van het door haar gefinancierd beleidsrelevant onderzoek luidt:…
Een ding weten we met zekerheid. Om zo’n onderzoek te leiden, moet je én stressbestendig en sociaal intelligent zijn. Een typisch academisch profiel overigens.
Marc Buelens
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier