HAVENS

Vaarwel romantiek

De mot zit in de romantiek, althans in die van het zo vaak bezongen leven in havens en op zeeschepen. Zeeverhalen zijn mysterieus, potig en gesaust in de ranzige neonpoëzie van macho matrozen en wulpse walhoeren. Twee nieuwe boeken trekken een streep door die mythe. De stereotiepe ambiance van het scheepvaartbedrijf is “uitgehold en ontzield door containers en efficiëntie,” zucht de Australische journalist Thornton McCarmish in Supercargo. In De haven velt zijn Vlaamse collega Denise Van den Broeck dezelfde conclusie voor de havenarbeid. De ruwe, onbehouwen sjouwende dokwerkers werden verdrongen door geschoolde arbeiders. Ook de havenromantiek werd verjaagd door de vercontainerisering. Toch is het nog altijd een mannenwereld en baart het nog steeds een beetje opzien dat een vrouw drie jaar lang optrok in de havens en op de schepen.

Van den Broeck verwierf in 1998 bekendheid met een onthullend reportageboek over het wel en wee bij het NMBS-personeel ( Het kloppend hart van het spoor) en heeft dat journalistieke procédé nu toegepast op (vooral) de Antwerpse haven en ook heel even op de Belgische visserij en de binnenscheepvaart. Niet alleen de dokwerkers of de bestuurders van de straddlecarriers (de containerliften die op hoge poten de ingeblikte lading verplaatsen) heeft ze geïnterviewd, ze trok ook op met de havendiensten en kon mee aan boord van de immense zeeschepen. Dat levert heel wat informatie op en Van den Broeck heeft zich beslist bijzonder uitgesloofd om alle karweien en functies duidelijk te beschrijven, maar echt beklijvend vertelt ze het allemaal niet. Misschien doet ze daarvoor ook een beetje te veel haar best om steeds weer te beklemtonen hoe al die arbeiders en beambten in moeilijke omstandigheden hun job ter harte nemen. Die aanpak lijkt nu en dan meer op een sociale hagiografie die ernaar snakt om in een syndicaal blad opgenomen te worden, dan op een rechttoe rechtaan verslag van drie jaar nijvere research.

McCarmish daarentegen plaatst het boeiende verhaal in een aangename stijl vooraan. Hij voer mee op containerschepen, beschrijft het leven aan boord en de alsmaar korter wordende bezoeken aan de haven. Over de echte oorzaken van scheepsrampen – nu ook voor Belgische kustliefhebbers een bezorgdheid – komen we niet echt veel te weten, al wijzen beide auteurs wel op de goedkope, ongeschoolde en onervaren bemanningen. Internationale bemanningen kunnen boeiend zijn, maar hoe communiceren Roemenen, Filipino’s, Venezolanen en nog enkele andere nationaliteiten op zo’n gigantisch schip?

Luc De Decker [{ssquf}]

Denise Van den Broeck, De haven. Epo, 231 blz., 20 euro. Thornton McCarmish, Supercargo. Arena, 352 blz., 15,95 euro.