Havenbeveiliging kost miljarden

Op 1 juli moeten alle Europese havens veilig zijn voor terroristische aanslagen. Die operatie kost 1,7 miljard euro en daar komt jaarlijks nog eens 740 miljoen euro bovenop. Rederijen en terminaloperatoren bakkeleien over de factuur, maar uiteindelijk betaalt u.

Vandaag, woensdag 19 mei, verschijnt het Koninklijk Besluit waarbij het Federaal Comité voor de Beveiliging van Havenfaciliteiten wordt opgericht. Dat is niets te vroeg, want op goed zes weken tijd moet het nieuwe comité de veiligheidsplannen van alle haventerminals in dit land goedkeuren.

Dat lijkt onrealistisch, maar in de betrokken havens – Antwerpen, Zeebrugge, Gent en Oostende, maar ook Brussel en Luik – zijn intussen lokale veiligheidscomités van start gegaan. “In Antwerpen moesten 72 bedrijven in totaal 100 veiligheidsplannen indienen. Daarvan zijn er al 97 binnen,” rekent adviseur Guido Van Meel van het AntwerpsHavenbedrijf voor. In Gent wordt het laatste van 22 plannen vandaag verwacht, in Zeebrugge zou sinds maandag het laatste van de ongeveer 25 dossiers binnen moeten zijn.

De oefening past binnen de International Ship and Port Facility Security Code ( ISPS). Dat reglement van de Internationale Maritieme Organisatie ( IMO) werd op 22 maart in een Europese verordening gegoten. Het streefdoel van ISPS is ervoor te zorgen dat havens en havenbedrijven beveiligd zijn op een manier die gelijkwaardig is aan luchthavens. Zolang de toestand veilig is (‘niveau 1’), blijven de gevolgen relatief beperkt, al moet u er vanaf 1 juli niet meer aan denken om aan sluizen te gaan vissen. “Wie bootjes wil komen kijken, zal dat nog altijd kunnen van op de openbare weg. Maar wil je een terminal op, dan zul je een badge nodig hebben,” zegt Van Meel.

Maar wanneer de regering het veiligheidsniveau optrekt naar ‘niveau 2’ (een mogelijke dreiging) of ‘niveau 3’ (een precieze dreiging met een te verwachten aanslag) dan moeten respectievelijk 30 % en 100 % van de goederen worden gecontroleerd. De hinder voor het economische leven is dan niet te overzien: de verwerkingscapaciteit van een containerterminal dreigt dan te worden gedecimeerd. “Je moet dat vergelijken met een wilde staking van een paar dagen. Hoe dan ook zal een niveau 2 of 3 beperkt in de tijd zijn.”

Dat betekent: investeren in omheiningen, camera’s, extra bewakers, identificatiesystemen en opleiding van de medewerkers. In totaal bedragen de meerkosten volgens de Europese havenvereniging ESPO 1,7 miljard euro en daarbovenop 740 miljoen euro per jaar. In de Verenigde Staten trok de regering- Bush alvast 566 miljoen dollar subsidies uit. Spanje, Italië en Frankrijk denken eraan om tussen te komen in de kosten, terwijl de Duitse en Zweedse regeringen van plan zijn om zelf een vergoeding te vragen voor het certificeren van de veiligheidsplannen.

Maar niet iedereen hoeft evenveel te betalen. “De meeste grote havenbedrijven – Hesse Noord Natie, P&O Ports et cetera – zaten al op een redelijk niveau van beveiliging,” weet expert Guido Fallentheyn van Group 4 Falck Maritime Security-consortium. Vooral voor de havenbesturen durft de rekening op te lopen. Het Gentse havenbedrijf besteedde 60.000 euro aan een audit door het adviesbureau MUSC, nog eens 75.000 euro voor het aanschaffen van de ‘toolkit’ om de veiligheidsplannen op te stellen en aan opleidingen. In Antwerpen trekt het havenbestuur dit jaar 750.000 euro uit voor de beveiliging van de vier grootste sluizen.

Inmiddels telt de federale regering 80 tot 90 miljoen euro neer voor tien scanners, die de inhoud van containers nagaan op gevaarlijke goederen. Die extra controles betekenen een meerkost, die volgens de terminaloperatoren kan oplopen tot 9 à 10 euro. Maar de belangrijkste klant van de Antwerpse haven, de Zwitsers-Italiaanse rederij MSC (goed voor 2 miljoen twintigvoetcontainers (TEU) per jaar in de Scheldestad) liet al weten weinig zin te hebben om daarvoor een toeslag te betalen, net als ‘s werelds grootste containerrederij Maersk. Van Meel: “Op termijn zal het de consument zijn die betaalt. Hij betaalt een paar eurocent extra voor de goederen die hij wil hebben.”

Luc Huysmans

Invoering van extra beveiliging zou 1,7 miljard euro kosten, plus nog eens 740 miljoen euro per jaar.