Guy, mag de belasting ietsje hoger?

Wat onze minister van Begroting ook beweert, de federale overheidsuitgaven stijgen wel degelijk. En de inkomsten krijgen een enorme dreun. De putten dichten, wordt een hele klus zonder te prutsen aan de belastingen.

Vorig jaar gaf de federale regering 27,57 miljard euro (1112 miljard frank) uit. De uitgaven stijgen dit jaar dus met 0,97 miljard euro (39 miljard frank) tot de begrote 28,78 miljard euro. Dat is een stijging met 4,4%, of met 2% in reële termen. Maar wat zei Johan Vande Lanotte in Het Laatste Nieuws? “De federale overheid zal dit jaar 0,9% minder uitgeven.” Hoe valt deze uitspraak te rijmen met de cijfers op de eigen website? Wellicht houdt Vande Lanotte rekening met de rentelasten die de federale overheid moet betalen op de staatsschuld. Die lasten dalen dit jaar met ongeveer 0,5% van het bruto binnenlands product (BBP), of ongeveer 1,24 miljard euro (50 miljard frank). Dankzij deze minuitgaven voor de staatskas klopt de uitspraak van de minister min of meer. Als Vande Lanotte in datzelfde interview zegt: “We hebben dit jaar al zwaar gesneden”, bedoelt hij eigenlijk: “We hebben al veel rentegeluk gehad en tellen dat geluk nu mee.”

De primaire uitgaven van de federale regering dalen dus niet, terwijl de inkomsten een enorme dreun kregen door de fel verzwakte conjunctuur. “Dit jaar 2 miljard euro minder inkomsten dan voorzien,” zegt Vande Lanotte. Zo’n inkomstenderving bestempelen begrotingsspecialisten als verrassend hoog. De regering schiet in elk geval rijkelijk laat wakker. Dat er nu plots halve paniek is, komt ook “omdat het vierde kwartaal normaal grote kasoverschotten oplevert om de putten van de eerste drie kwartalen te vullen,” zegt Koen Algoed, de begrotingsspecialist van de BBL. De groeikrimp trekt echter een ferme streep door die rekening. Volgens Algoed bedraagt het federale overheidstekort voor de eerste tien maanden van dit jaar 1,78 miljard euro (72 miljard frank). Daarbovenop komt nog eens de 2 miljard euro minder inkomsten. Een deel van die mininkomsten zit al verrekend in het kastekort, maar het is bang afwachten hoe diep de put uiteindelijk op het einde van het jaar zal zijn. Om het overheidstekort enigszins binnen de perken te houden _ een tekort van 0,2% van het BBP _ moet er 2 miljard euro worden gevonden.

Een dergelijk bedrag besparen op de uitgaven van de federale regering is uitgesloten. Dan zou bijna 8% van het beschikbare federale budget moeten worden geschrapt. De federale regering heeft trouwens relatief weinig manoeuvreerruimte om de begroting onder controle te houden door in te grijpen in de uitgaven. De federale regering heeft nog vat op ongeveer een kwart van de totale overheidsuitgaven. Aan de rentelasten, de sociale zekerheid en de uitgaven van de gemeenschappen en gewesten kan de regering zo goed als niet tornen.

Jammer voor het Zilverfonds

Aan de uitgavenkant staat de federale regering dus voor een schier onmogelijke opgave om de nodige miljarden te vinden, maar Vande Lanotte & co hebben wel nog het quasi-monopolie over de inkomsten en de belastingen. Het gevolg laat zich raden. De regering rekent wellicht al volop op een aantal eenmalige inkomsten: 446 miljoen euro (18 miljard frank) uit de UMTS-veiling zijn intussen al bij de inkomsten voor 2001 geteld en dienen dus niet meer om het Zilverfonds te spekken; 247 miljoen euro (10 miljard frank) extra rentemeevallers die niet waren begroot; 500 miljoen euro (20 miljard frank) die de gewesten en gemeenschappen moeten sparen en 223 miljoen euro (9 miljard frank) uit de verkoop van overheidsgebouwen. Dat maakt in het beste geval 1,41 miljard euro (57 miljard frank) _ op geen stukken na voldoende om de put te vullen. Als de conjunctuur niet snel omslaat, zal de regering meer belastinginkomsten moeten zoeken om de begroting onder controle te houden.

Daan Killemaes

Als de conjunctuur niet snel omslaat, zal de regering meer belastinginkomsten moeten zoeken.