Groene grootgrondbezitters

Met hulp van overheidsgeld koopt de vzw Natuurreservaten het Altembroek in Voeren en doet een bod op het vliegveld van Grimbergen.Het liberaal eigendomsprincipe als efficiënt middel voor natuurbehoud ?

De vzw Natuurreservaten beheert zowat 4000 ha natuurgebied in Vlaanderen, waarvan 1800 ha in eigendom. Jaarlijks investeert de vzw zo’n 115 miljoen frank in de aankoop van gronden, waarvoor ze 88 miljoen frank overheidssubsidies (gewest, provincie en gemeente) krijgt. De werkingskost inclusief 54 personeelsleden (waarvan 34 met een speciaal statuut) bedraagt 66 miljoen frank, waarvan 27 miljoen frank uit de staatspot (vergoeding voor het beheer van de gronden). Door middel van lidgelden, merchandising en giften wordt dus ruwweg 25 % van de totale uitgaven (181 miljoen frank) zelf gefinancierd.

Gemiddeld groeit de oppervlakte onder beheer van Natuurreservaten met 500 ha per jaar. Samen met haar Nederlandse zustervereniging kocht de vzw eind vorig jaar het Altembroek (160 ha) in Voeren voor 40 miljoen frank. Ter financiering loopt een speciale campagne onder het motto Wat doet u voor de Voerstreek ? om zoveel mogelijk privé-fondsen te verzamelen. In dit grensoverschrijdend project kan de milieubeweging niet terugvallen op een lokaal weefsel, zoals ze dat het liefst doet. De gemeente telt amper een paar duizend inwoners. De lokale afdeling is niet in staat het resterend bedrag van 14 miljoen frank na ontvangst van de subsidies alleen op te hoesten.

Woordvoerder Marc De Coster : “De vereniging is geen doel op zich. Mensen zijn trots op wat zij helpen beschermen via ons. Dat stukje natuur leeft zichtbaar en tastbaar in hun eigen omgeving. Zij kunnen daartoe bijdragen door hun talent en inzet nuttig in te brengen, ergens in dat netwerk van zowat 180 natuurgebieden. Daarvoor hoeven ze lang geen specialisten van fauna en flora te zijn.”

RESTFINANCIERING.

Natuurreservaten telt zo’n 25.000 leden, die gezamenlijk 16,5 miljoen frank overschrijven. Provincies en gemeenten dragen jaarlijks gemiddeld 27,5 miljoen frank af. Tel daar de verkoop van de Groene Winkel bij, de vergoedingen voor beheerscontracten, de giften en de varia, en je komt in totaal aan 66 miljoen frank, waarmee de vzw haar werking financiert. De Coster : “De officiële cijfers voor 1995 zijn nog niet beschikbaar, maar liggen in dezelfde grootteorde. Wel sponsort Electrabel drie jaar lang 4 miljoen frank extra.”

Intussen groeien Natuurreservaten uit tot groene grootgrondbezitter. De waarde van het totale patrimonium (4000 ha) dat de vzw beheert, schommelt rond de 600 miljoen frank. Het aandeel dat de milieuvereniging zelf in eigen bezit heeft (1800 ha), neemt de laatste jaren toe in vergelijking met de gebieden in huur of erfpacht. Zo kocht Natuurreservaten in ’95 liefst 423 ha aan van de zowat 500 ha nieuw te beheren natuurgebieden. 75 % van de uitgaven gebeurt met overheidssubsidies ( nvdr voor ’95 kent het Vlaams gewest zo’n 103 miljoen frank aan terreinbeherende natuurverenigingen toe, waarvan 70 % aan Natuurreservaten en 30 % aan De Wielewaal plus Stichting Limburgs Landschap). De rest moet ze zelf financieren. De Coster : “Het was een opluchting dat het gewest vorig jaar zijn financieringsformule versoepelde en nu tot 50 fr/m² wil neertellen, daar waar vroeger 30 frank het maximum was. Daardoor komen de wat duurdere gebieden, bijvoorbeeld met meer bomen, beter binnen bereik van de vereniging.”

Maar als ze dan zo krap bij kas zit, waarom koopt de natuurvereniging dan steeds meer terrein aan ? Willy Ibens, financieel verantwoordelijke van Natuurreservaten : “We moeten wel kopen. Wij werken het liefst met een erfpacht van 99 jaar, want dat verlicht de financiering aanzienlijk. Maar dat kan meestal niet. En kortlopende huurovereenkomsten interesseren ons niet meer.”

Tevens rekent Natuurreservaten op het in de maak zijnde decreet op het natuurbehoud. De oude wet terzake heeft volgens de milieuvereniging de achteruitgang van natuurwaarden niet kunnen stoppen. Ze heeft wel gezorgd voor een netwerk van natuurreservaten, maar dat valt te beperkt uit. De meest fundamentele kritiek is echter dat de huidige regeling geen aanknopingspunten biedt om bepaalde problemen zoals versnipperingen, inkrimping van oppervlaktes, vernietiging van verspreide natuurwaarden, verdroging, verzuring en vermesting van habitats het hoofd te bieden.

Natuurreservaten geeft toe dat de overheid de laatste jaren wel ettelijke historische stappen in de goede richting heeft gezet, maar een kaderwet ontbreekt om een structureel en duurzaam natuurbeleid te voeren. Het nieuwe decreet moet onder meer bestaande instrumenten versterken. Dat slaat voornamelijk op de natuurreservaten. De vereniging met die naam zal dus wel paraat staan om meer hooi op de vork te nemen, als de middelen navenant evolueren.

WILLEM DE BOCKERIC POMPEN

MARC DE COSTER (NATUURRESERVATEN) Natuurreservaten financiert 25 % van de werking en aankoop van gronden met eigen middelen.

ALTEMBROEK IN VOEREN Natuurreservaten kocht het Altembroek (160 ha) in Voeren voor 40 miljoen frank.