‘Groei is onze sociale zekerheid’

Op 5 oktober geeft Voka-voorzitter Michel Delbaere de fakkel door aan Paul Kumpen. De topman van Crop’s kijkt tevreden terug: met de lastenverlagingen en de taxshift stelde de regering prioriteiten die gelijkliepen met het programma van de werkgeversorganisatie. Maar er is nog meer ambitie nodig.

Ik heb een van de boeiendste periodes meegemaakt. In het begin van mijn mandaat heeft Voka, na tien maanden hard werk, een sociaaleconomisch programma neergelegd. Het is verrassend hoe goed dat ingang heeft gevonden bij de politieke partijen”, zegt afscheidnemend Voka-voorzitter Michel Delbaere. Na de verkiezingen van 2014 en de regeringsformatie vond hij veel van dat programma terug in de regeerakkoorden. Dat was een verschil met de beginperiode van zijn voorzitterschap, toen de regering-Di Rupo de lakens uitdeelde.

Is de aandacht van de regering-Michel voor de concurrentiekracht van de ondernemingen het grote verschil met de regering-Di Rupo?

MICHELDELBAERE. “Het verschil is ook psychologisch. Vertrouwen is psychologie. Op 11 oktober 2014 heeft de regering-Michel de eed afgelegd. Er is sindsdien heel wat gebeurd. Naast de loonkostenverlagingen werd een nieuwe pensioenhervorming aangekondigd, met de verhoging van de wettelijke pensioenleeftijd. En er is uiteraard de taxshift. Maar er is meer nodig. De Voka-leden hebben er vertrouwen in dat er meer zal gebeuren.”

U sprak een jaar geleden in Trends over een ‘taxshiftje’. Uiteindelijk bedraagt die nu meer dan 7 miljard euro. Is dat een echte taxshift?

DELBAERE. “We waren er als de dood voor dat de regering voor een taxshift light zou kiezen. Zodra die aangenomen was, zou de regering kunnen zeggen: iedereen heeft gekregen wat hij wilde, terug naar de orde van de dag. Voka heeft dag en nacht discreet contacten gelegd met de politici, om te wijzen op de noodzaak van hervormingen. Het resultaat is deze redelijke belastingverschuiving.

“Maar de taxshift alleen zal het verschil niet maken. We zitten wel in de juiste flow. De volgende federale en regionale verkiezingen zijn er pas over vier jaar. Het laatste jaar voor de verkiezingen zal iedereen zich profileren. België heeft nu drie jaar van rust. Die periode moeten de regeringen gebruiken om België opnieuw aansluiting te doen vinden bij het koppeloton van Europa, namelijk Zweden en Duitsland.”

De loonkostenhandicap van 10 procent blijft bestaan, ondanks de indexsprong en de lastenverlagingen. De vermindering van de werkgeversbijdragen van 33 naar 25 procent wordt gespreid in de tijd. Moet die versneld worden doorgevoerd?

DELBAERE. “De facto komt die lagere werkgeversbijdrage pas in 2018-2019 op kruissnelheid. Maar het effet d’annonce is belangrijk. Bedrijven weten dat die kortingen er aankomen. Daarnaast zijn er maatregelen nodig die geen geld kosten. Op vier niveaus: de arbeidsmarkt, de sociale zekerheid, de fiscaliteit en in wat ik de ‘instituties’ noem.

“Neem de arbeidsmarkt. De werkloosheidsval is nog altijd niet volledig weggewerkt. BNP Paribas-hoofdeconoom Peter De Keyser pleit voor een earned income tax credit. Mensen die een inkomen uit arbeid onder een bepaald niveau hebben, krijgen een belastingkrediet, ze ontvangen dus geld van de overheid. De werkzaamheidsgraad ligt rond 67 procent. Volgens Europees commissaris Marianne Thyssen is de doelstelling 75 procent. Dan spreek je over 560.000 mensen extra. Dat is een gigantische uitdaging.”

Wat moet er gebeuren in de sociale zekerheid?

DELBAERE. “Aan de pensioenen moet verder worden gesleuteld. Voor mij is dé oplossing de overgang van een repartitie (de werkenden financieren de pensioenen van de gepensioneerden, nvdr) naar een kapitalisatiesysteem (iedereen spaart voor zijn eigen pensioen). Dat kun je in twintig jaar doorvoeren. Wat de fiscaliteit betreft: een grote taxshift in drie maanden onderhandelen, kan eigenlijk niet. In die tijd kun je de kadastrale inkomens niet hervormen. De Gentse econoom Koen Schoors — niet direct iemand van de rechterzijde — pleit allang voor een aantal btw-verhogingen. Dat is een steun in de rug van de arbeidsintensieve producten.”

Is een nieuwe fiscale hervorming geen aartsmoeilijke opdracht? Het is een ingewikkeld kluwen.

DELBAERE. “Reden te meer om er iets aan te doen. Ga naar een chalet in de Ardennen of een Vlaams klooster. Zonder je af en zet daar bekwame mensen op.”

Merken we een trendbreuk in het Vlaamse ondernemersvertrouwen? Is de trend van verliezend marktaandeel gekeerd?

DELBAERE. “Ja, maar onvoldoende. Een aantal factoren verklaart de positieve trend. Er is de duurdere dollar, zeevracht is goedkoper dan vrachtwagenvervoer, en er zijn de vrijhandelsakkoorden. De Vlaamse export is nog nooit zo hoog geweest. Maar ik voel ook frustratie. Ik ben een eindeloze bewonderaar van imec. Maar de knowhow die daar wordt geproduceerd, wordt industrieel omgezet in Korea of in Californië. We hebben brains, research, ligging en geld. Waarom wordt dat hier niet gedaan?”

En uw verklaring is…?

DELBAERE. “Omgevingsfactoren. Flexibiliteit. Ik pleit natuurlijk niet voor een grenzeloze flexibiliteit. Maar er zijn een paar problemen. Waarom worden zo weinig 55-plussers aangeworven? Zo’n werknemer wordt betaald via de hoogste barema’s, en zo bouw je een enorm sociaal passief op. Die anciënniteitsverloning houdt mensen tegen om aan te werven.

“De voorwaarden voor endogene groei moeten optimaal zijn. Vanaf dag één van mijn mandaat was mijn slogan: ‘Groei is onze enige sociale zekerheid.’ Er is niemand die dat tegenspreekt. Maar wat zie je als je de lijst van de Financial Times met de grootste bedrijven erop naslaat? Er staan twaalf Zwitserse bedrijven op, negen Nederlandse, negen Zweedse en de enige Belgische onderneming — AB InBev — dreigt naar Londen te gaan. Dat is onvoldoende. Wij moeten meer ambitie hebben. Geef ons de goesting om die ambitie te hebben. Charles Beauduin, de CEO van Van de Wiele, koopt Barco over van Gimv, Luc Bertrand is wereldleider in een paar sectoren. Kijk naar de farma en biotech: die zijn goed bezig.”

In welke mate is mobiliteit een hinderpaal voor investeringen en dus endogene groei?

DELBAERE. “Een investeerder rekent ook uit hoeveel die files hem kosten. Zal hij zich dan rond Antwerpen vestigen? Dat is een probleem. Je moet eens met een vliegtuig over Rotterdam, Antwerpen, Gent en Zeebrugge vliegen: vanaf die hoogte zie je één haven. Doe zoals de Maasvlakte: dat wordt ook één haven van Vlissingen tot Rotterdam. Bundel de krachten.”

U wil de ‘instituties’ hervormen. Wat bedoelt u daarmee?

DELBAERE. “Ik heb het niet over de staatshervorming. Ik verwijs naar het overlegmodel dat al van kort na de Tweede Wereldoorlog dateert. Ik denk aan onderwijs en justitie. Actualiseer een aantal instellingen. Neem het sociaal overleg. Werk daar bottom-up. Het eerste niveau waar je aanwerft, is dat van het bedrijf. We zijn bij Crop’s de laatste vijf jaar van 150 naar 350 werknemers gegroeid. Daar had ik geen interprofessioneel akkoord voor nodig. Als het op bedrijfsniveau niet gaat, zoek je een oplossing op sectorniveau. En klim daarna verder op naar het interprofessionele niveau.”

Hoe moet dat gebeuren? U vertrekt op een moment dat Vlaanderen met de zesde staatshervorming extra bevoegdheden krijgt voor het arbeidsmarktbeleid, waardoor Voka ook zwaarder zal wegen in dat overleg.

DELBAERE. “Eerst nog iets over Voka. Op 31 maart heeft Voka met de Kamers een gemeenschappelijke juridische structuur opgezet. Dat is mijlpaal nummer één. Nummer twee: Voka werkt samen met de Vlaamse sectoren.

“We hebben minder patronaat, maar een beter patronaat nodig. Er is overleg met het VBO, maar we moeten het sociaal overleg beter bij de tijd brengen. Laten we van tactiek naar strategie gaan. Daarmee bedoel ik dat elke twee jaar van sociaaleconomische hoogmis naar hoogmis gaan weinig bijbrengt. Het proces is klassiek: de regering smeert die akkoorden met geld. Wel, het moet kunnen dat er akkoorden worden gesloten die geen geld kosten.”

Wat is uw gevoel bij het sociale klimaat en de vakbonden in België? De stakingen van een jaar geleden zijn voorbij. Er heerst een ander klimaat, ondanks de vakbondsbetoging van 7 oktober.

DELBAERE. “Het was blijkbaar de rol van de vakbonden om te staken. Je mag de mensen in de bedrijven niet onderschatten. Ze weten dat werkzekerheid komt van performante en groeiende bedrijven. Welnu, de marktsector was bij de betogingen veel minder vertegenwoordigd dan de openbare sector. Dat is mijn analyse.”

Wat gaat u doen met de tijd die u besteedde aan Voka? Alles voor uw voedingsbedrijf Crop’s?

DELBAERE. “Ik kan daar geen cijfer op plakken. Ik ga dus niet zeggen hoeveel uren ik mij met Voka heb beziggehouden. Maar ik heb op 62 jaar meer projecten dan op 26 jaar. Crop’s is de laatste vijftien jaar sterk gegroeid, ook tijdens mijn voorzitterschap. Een pluim voor het management. Ik wil niet aan de anderen zeggen dat ze moeten groeien en het zelf niet doen. Crop’s is actief in een sector waar zich een consolidatiegolf voordoet. Wij hebben in 2010 een fabriek in Servië gebouwd, in 2011 een in Marokko overgenomen en er volgt nog een acquisitie in Costa Rica. Ik hoop dus om in de toekomst finales te kunnen blijven spelen.”

Alain Mouton

“Eén Belgisch bedrijf in de toplijst van de Financial Times is onvoldoende”