GRENSARBEID. Welkom in Utopia

Eindelijk goed nieuws voor de 15.000 Belgen die elke dag in Nederland gaan werken. Een nieuw belastingverdrag met onze noorderburen zou in de maak zijn en dat moet de dure fiskale discriminatie van de grensarbeiders oplossen.

Rik Theuwissen en Sabine Pietermans trekken elke dag de grens over om bij resp. Daf en het Academisch Ziekenhuis Maastricht te gaan werken. De steeds wijzigende duizenden regeltjes, en het recente forse loonverlies door de veranderde wetgeving, nemen ze er ongraag bij. “Het is leuk werken in Nederland, ” is hun motivering.

Arthur Dijkstra van de Stichting Bureau Belgische Zaken in Breda houdt zich speciaal bezig met het statuut van grensarbeiders. “Kort gezegd komt het hierop neer : je betaalt belasting in het land waar je woont en sociale premies in het land waar je werkt, ” legt hij uit. “Voor de Belg werkt deze regeling zeer nadelig. Want in Nederland betaal je veel meer sociale premie dan in België. De belasting is in België echter een stuk hoger voor de lagere inkomens. De Belgische grensarbeider betaalt dus van alles het meeste. “

De Belgische grensarbeider ging er vorig jaar nog eens flink op achteruit. Dijkstra : “In Nederland is in 1990 een grote belastingherziening doorgevoerd om het stelsel eenvoudiger te maken. Als uitvloeisel daarvan zijn vorig jaar de sociale premies flink verhoogd. Ter kompensatie zijn de belastingtarieven omlaag gegaan. “

Voor de Nederlanders maakte die hervorming netto nauwelijks verschil. Maar de Belg die in Nederland geen inkomstenbelasting betaalt, maar wel sociale premies, gaat er netto flink op achteruit. Gemiddeld gaat het hier om 4000 frank per maand.

DOEKJE VOOR HET BLOEDEN.

De Belgische grensarbeiders werden begin dit jaar door de Belgische regering vrijgesteld van de biezondere bijdrage voor de Sociale Zekerheid. Roger Dessers van het ABVV vindt dit niet meer dan een doekje voor het bloeden. “Het is absoluut niet genoeg om het inkomensverlies te kompenseren. “

Ook bij de Nederlandse vakbond is men niet erg tevreden over de nieuwe wet. De Nederlandse grensarbeider krijgt namelijk geen vrijstelling en moet dus net als iedere Belg de biezondere bijdrage betalen, ook al gaat het om een belastingheffing.

Ook de werkgevers ondervinden last van de gebrekkige regelgeving. Volgens personeelschef Jan Daams van DAF is een Verenigd Europa een utopie die nog lang niet bestaat. “Wij hebben hier meer last dan profijt van een Verenigd Europa. De laatste jaren zijn onze Belgische werknemers er alleen maar op achteruit gegaan. Voor een Belg wordt het op deze manier een stuk onaantrekkelijker om hier te komen werken. En dat is jammer. “

BROODNODIGE INFORMATIE.

De gebrekkige voorlichting maakt het er niet makkelijker op. Slechts een aantal organizaties waar men terechtkan, is bekend. Zo scoren de vakbonden en de belastingdienst hoog qua bekendheid. Het arbeidsbureau, de Benelux Economische Unie en de Sociale Verzekeringsbank doen het een stuk slechter. Het Bureau Belgische Zaken (BBZ) is slechts weinig bekend bij Belgen, maar wel bij Nederlanders. Wie bij verschillende instanties te rade gaat, zal moeite ondervinden eenduidige informatie te krijgen. Met name bij ingewikkelde zaken zoals belastingen en sociale premies, spreken de instanties elkaar wel eens tegen.

KEIHARDE REALITEIT.

De vakbonden in zowel België als Nederland trachten de grenzen tussen de twee landen zo klein mogelijk te maken. Zo is er bijvoorbeeld een samenwerkingsverband tussen de vier grote vakbonden, ABVV en ACV uit België en CNV en FNV uit Nederland, onder de naam Interregionale Vakbondsraad Schelde-Kempen (IVR). De IVR bundelt de krachten van de vakbewegingen in de Belgische regio’s Turnhout, Antwerpen, Sint-Niklaas, Gent-Eeklo en Brugge en de Nederlandse provincies Zeeland en Noord-Brabant.

De IVR gaf vorig jaar opdracht aan de Universiteit Antwerpen en het Economisch Instituut Tilburg voor het schrijven van het rapport “Grenzeloos werken in Europa. ” In het rapport is uitgebreid onderzoek gedaan naar het hoe en waarom van grensarbeid. En wat blijkt ?

De stroom Belgische grensarbeiders naar Nederland telt 15.000 mensen. Ongeveer 4500 Nederlanders gaan iedere dag de andere kant op. De Nederlandse groep bestaat voor 85 % uit mannen, terwijl het geslacht bij de Belgen redelijk gelijkmatig verdeeld is (57 % mannen tegen 43 % vrouwen). Verder is de Nederlander zo’n tien jaar ouder dan zijn Belgische tegenhanger, 46-55 jaar tegenover 36-45 jaar. Nauwelijks de helft van de Nederlanders is jonger dan 45, terwijl dit bij de Belgen 80 % is. Dit leeftijdsverschil is terug te vinden in de lonen. De lonen van de Nederlandse grensarbeiders liggen beduidend hoger dan die van de Belgen.

Het gros van de grensarbeiders heeft een baan voor veertig uur (of daaromtrent). Het aantal deeltijdwerkers is bij de Belgen groter (20 % tegen 5 %), terwijl twee keer zoveel Nederlanders als Belgen meer dan 40 uur per week werken. Bovendien werken de Nederlanders ook vaker in het weekend. Volgens de onderzoekers zijn deze verschillen grotendeels te verklaren door het feit dat de groep Nederlanders hoofdzakelijk uit mannelijke alleenverdieners bestaat.

De Belgen werken het meest voor grote bedrijven in Nederland. DAF en Philips in Eindhoven en het Academisch Ziekenhuis Maastricht voeren hierbij de lijst aan. De mensen die zij en andere Nederlandse bedrijven aannemen, komen voornamelijk uit Turnhout. Ook Antwerpen, Sint-Niklaas en Gent-Eeklo scoren goed.

WERK HEBBEN.

Bij de Belgische grensarbeider staat het hebben van werk voorop. Daarnaast de hoop op een beter werkklimaat, de jobzekerheid en de Nederlandse ziekteverzekering. De voornaamste redenen voor de Nederlander om in België te werken is het hogere loon, hoger ingeschatte promotiekansen, het vinden van passend werk, betere bereikbaarheid van de werkplek en een hogere verwachte jobzekerheid.

Voor bedrijven verschillen de motieven om buitenlanders aan te nemen nogal. DAF maakt al vele jaren dankbaar gebruik van grensarbeiders. Ongeveer eenvierde van de 3000 werknemers is Belg. Het feit dat DAF zoveel Belgen in dienst heeft, ligt volgens personeelschef Jan Daams voor de hand : “Ons wervingsgebied ligt met een straal van 45 kilometer om Eindhoven heen. Een deel daarvan ligt in België. En waarom zou je verder zoeken als je uit België goede vakmensen kunt krijgen ? ” Volgens Daams kan DAF de poorten wel sluiten als alle Belgische werknemers op een dag zouden vertrekken.

Het Academisch Ziekenhuis Maastricht herbergt ongeveer 450 Belgische werknemers, op een totaal van ruim 3000. Personeelskonsulent Peter Wijnen, zelf een Belg, vertelt : “In de beginjaren ’70 hebben we veel Belgen aangeworven. In België was er destijds een overschot aan gekwalificeerde arbeidskrachten. ” Volgens Wijnen worden er tegenwoordig minder Belgen aangetrokken. “We kunnen nu voldoende krachten uit Nederland halen. “

Volgens P. Booij van de vakbond CNV zijn er diverse redenen waarom Nederlandse bedrijven Belgen in dienst nemen. “Natuurlijk op de eerste plaats de nabijheid van België. Verder spreekt de plichtsgetrouwheid van de Belgen de meeste werkgevers wel aan. Tenslotte kan de opleiding een rol spelen. In sommige sektoren is er onvoldoende gekwalificeerd aanbod op de Nederlandse arbeidsmarkt. Terwijl in België de juist opgeleide mensen wel aanwezig zijn. Vaak zie je ook dat de Belg iets praktischer is opgeleid. “

Jan Daams van DAF is zeer tevreden over het opleidingsniveau van de Belgische werknemers. “In België heb je de kombinatie elektro-mechanika en dat is voor deze industrie heel handig. In Nederland bestaat die richting niet. Hier lopen overigens de technische scholen leeg. En juist van die scholen halen we onze mensen. Verder heeft de Belg vaak een strengere schoolcarrière achter de rug dan zijn Nederlandse kollega. Discipline en hiërarchie zijn voor hem normale zaken. “

MANON DOHMEN

BELGISCH-NEDERLANDSE GRENS 15.000 Belgen en 4500 Nederlanders gaan bij de buren aan de slag.

ROGER DESSERS (ABVV) Afspraken tussen Belgische en Nederlandse vakbonden.