Graven naar digitaal goud

De digitale munt Bitcoin beroert de gemoederen. Na een steile groei is ze nu ten prooi aan een al even spectaculaire crash. Maar het idee van een volledig digitale munt zal niet meer verdwijnen.

In 1999 veranderde de 18-jarige Shawn Fanning de muziekindustrie voor altijd. Hij pakte uit met een dienst, Napster, die het muziekliefhebbers mogelijk maakte liedjes te ruilen, zodat ze niet langer de dure cd’s van de platenmaatschappijen hoefden te kopen. Er werden processen aangespannen en in juli 2001 werd Napster afgesloten. Maar het idee bleef voortleven in BitTorrent en andere peer-to-peer-software.

Het verhaal van Napster verklaart de opwinding over de digitale munteenheid Bitcoin, die steunt op een soortgelijke technologie. In januari kostte een Bitcoin ongeveer 15 dollar. Op 11 april was dat al 179 dollar, wat de waarde van de Bitcoins in circulatie op 2 miljard dollar bracht. Bitcoin is uitgegroeid tot een van ‘s werelds meest begeerde investeringen, een zeepbel die geblazen wordt door de sociale media, zwevend kapitaal op zoek naar het laatste van het laatste en misschien zelfs door houders van depositorekeningen die nerveus worden over wat in Cyprus gebeurt.

Net als Napster kan ook Bitcoin cra-shen, maar niettemin een blijvende erfenis nalaten. De munt kende op 10 april een scherpe correctie — op een bepaald ogenblik verloor ze bijna de helft van haar waarde — vooraleer ze vlot weer opveerde (zie grafiek). De prijs is echter het minst interessante aan Bitcoin, zegt Tony Gallippi, de stichter van BitPay, een firma die Bitcoin-betalingen verwerkt voor handelaars. Belangrijker is dat de munt elektronische handel veel gemakkelijker maakt.

Nog niet bij de bakker

Bitcoin werd in 2009 in het leven geroepen door Satoshi Nakamoto, een mysterieuze hacker (of wellicht een groep van hackers). De vroege gebruikers van het betaalmiddel waren doorgaans libertijnse technologiefans en voorstanders van de goudstandaard, die vastbesloten waren te ontsnappen aan de controle van de overheid. Een van de beruchtste plekken waar Bitcoin gebruikt wordt, is Silk Road, een marktplaats in een op anonimiteit werkend deel van het web dat Tor heet. Daar kunnen de gebruikers een bestelling plaatsen — doorgaans voor illegale drugs — en betalen met Bitcoins.

Intussen aanvaarden ook sommige legale firma’s de Bitcoins. Onder hen zijn het sociale medium Reddit en WordPress, dat webhosting en software voor bloggers aanbiedt. De aantrekkingskracht is groot voor de handelaars. Firma’s als BitPay bieden omwisseling in dollars tegen de spotprijs aan. De vergoedingen liggen doorgaans veel lager dan wat de kredietkaartmaatschappijen of de banken aanrekenen, vooral als het om bestellingen in het buitenland gaat. Bitcointransacties kunnen bovendien niet ongedaan gemaakt worden; fraudeurs kunnen dus de retailers niet tekortdoen. Een technisch obstakel is wel dat het enkele minuten duurt om de authenticiteit van de Bitcoins te checken. Bij de bakker zal je daardoor nog niet snel met Bitcoins kunnen betalen.

Er moet nog meer gebeuren vooraleer Bitcoins gemeengoed worden, zegt Fred Ehrsam, de medeontwikkelaar van Coinbase, een Californische Bitcoin-wisselhandel en wallet service waar de gebruikers hun digitale fortuin kunnen opslaan. Het is moeilijk om voor de eerste keer Bitcoins in handen te krijgen en ze zijn lastig in het gebruik. Hackers kunnen ze stelen of ze kunnen gewoon verloren gaan, zoals bankbiljetten in een wasmachine. Verschillende wisselkantoren voor Bitcoins zijn in de voorbije twee jaar al het slachtoffer geworden van diefstallen en crashes.

Concurrentie

Het gevolg is dat de Bitcoin-business geconsolideerd is. Het leidinggevende wisselkantoor is Mt. Gox. Dat is gevestigd in Tokio en wordt geleid door twee Fransen. Het verwerkt zo’n 80 procent van de Bitcoin-dollartransacties. Mocht de firma failliet gaan, dan zou de munt compleet onderuitgaan. En inderdaad, de koersval op 10 april werd veroorzaakt door een softwarepanne bij Mt. Gox, die vele Bitcoin-gebruikers in paniek bracht. Ook het wettelijke statuut van de munt is onduidelijk. Op 18 maart stelde de Amerikaanse overheidsinstantie Financial Crimes Enforcement Network voor de Bitcoin-transacties te reglementeren. Dat houdt meteen in dat de instantie niet geneigd is de dienst af te sluiten.

Er moeten ook technische problemen worden verholpen, zegt Bitcoin-expert Mike Hearn. Naarmate meer gebruikers het netwerk betreden, wordt ook de hoeveelheid gegevens dat tussen hen moet circuleren — om het eigenaarschap van elke Bitcoin na te gaan — omvangrijker en dat vertraagt het systeem.

De echte bedreiging komt evenwel van de concurrentie. Er worden nu al alternatieven ontwikkeld. De Bitcoin-kloon Litecoin is daar een van. Tot dusver wordt het enkel gebruikt door een minuscule harde kern van geeks, maar de koers is onlangs eveneens pijlsnel de hoogte ingegaan. Er doen geruchten de ronde dat Litecoins binnenkort verhandeld kunnen worden op Mt. Gox.

Minuten worden seconden

Een iets minder nerdy alternatief is Ripple. Dat zal veel gemakkelijker in het gebruik zijn, zegt Chris Larsen, een serieel ondernemer uit Silicon Valley en medeoprichter van OpenCoin, het bedrijf achter Ripple. De transacties worden al dan niet goedgekeurd in seconden, vergeleken bij de tien minuten die nodig zijn voor een doorsnee Bitcoin-uitwisseling. Er zweeft bovendien niets mysterieus rond de oorsprong van Ripple, noch zijn er (tot nog toe) enige banden met criminele of andere twijfelachtige kringen.

Verwacht wordt dat OpenCoin in mei Ripples begint te verdelen onder het publiek. Het heeft er 100 miljard gecreëerd en belooft dat aantal nooit te verhogen. Om de nieuwe munt stootkracht te geven, is OpenCoin van plan 75 procent van de voorraad weg te geven. Bestaande Bitcoin-gebruikers kunnen al gratis Ripples aanvragen, en ook wie een rekening opent bij OpenCoin zal er enkele ontvangen.

De 25 procent die OpenCoin overhoudt, vormt voor de onderneming een enorme stimulans om ervoor te zorgen dat de Ripple een sterke munt is: hoe hoger haar waarde, hoe groter de vergoeding voor de investeerders in OpenCoin als de firma uitbetaalt. Op 10 april meldden verschillende durfkapitaalfirma’s, waaronder het bekende Andreessen Horowitz, dat ze hebben geïnvesteerd in OpenCoin.

Over de kop

Zodra Ripple aantrekkingskracht heeft gewonnen, kan het zijn dat nog grotere financiële spelers het strijdperk betreden. Een onderneming als Visa zou bijvoorbeeld haar eigen goedkope, kant-en-klare internationaal betalingssysteem kunnen lanceren, stelt Gallippi van BitPay. En wat als een land besluit algoritmisch geld uit te geven?

Bitcoin zou dan waarschijnlijk over de kop gaan. Maar zelfs als dat gebeurt, hebben zijn bedenkers toch iets bereikt, net zoals Fanning. Napster en andere diensten die het mogelijk maken bestanden te delen, hebben de muziekindustrie ertoe gedwongen de handen in elkaar te slaan met onlinediensten als iTunes of Spotify. De koers van de Bitcoin kan instorten, de gebruikers kunnen plots op een andere munteenheid overschakelen, maar de kans is groot dat een of andere vorm van digitaal geld een blijvende indruk zal maken op het financiële landschap.

THE ECONOMIST

Een technisch obstakel is dat het enkele minuten duurt om de authenticiteit van de Bitcoins te checken. Bij de bakker zal je er daardoor nog niet snel mee kunnen betalen.