Nieuwe Russische gaspijpleidingen vormen een geopolitieke uitdaging voor het Westen.
Sinds het einde van de Koude Oorlog wil Rusland met de uitvoer van aardgas zowel de strategische belangen van het Kremlin vooruithelpen als de nationale economie stimuleren. Daarom zal de mogelijke afwerking van drie megaprojecten van het staatsbedrijf Gazprom – een pijpleiding naar China, een tweede naar Duitsland en een derde naar Turkije – een geopolitieke schok veroorzaken over de hele wereld.
De levering van gas via de 3000 km lange Power Of Siberia-pijp – van Oost-Siberië naar China – zou al in 2019 van start gaan. Langs die pijpleiding moet 38 miljard kubieke meter per jaar worden versluisd. De vraag naar gas in China is toegenomen, nadat het land invoerrechten van 10 procent heeft geheven op Amerikaans vloeibaar aardgas.
Het akkoord met China werd in 2014 gesloten, toen de Europese klanten van Gazprom in rep en roer stonden over de rol van het Kremlin bij de annexatie van de Krim en ermee dreigden ergens anders aan te kloppen voor hun gasbevoorrading. Maar toch heeft de uitvoer van aardgas van Rusland naar Europa sindsdien een record bereikt. Daardoor staat Gazprom sterker bij de ontwikkeling van twee andere grote projecten: de Nord Stream II-pijp naar Duitsland en de TurkStream-pijp naar Turkije.
Die twee projecten hebben ook belangrijke strategische gevolgen, want zo kan Gazprom de behoefte aan routes via zijn aartsvijand Oekraïne te beperken. Op dit moment stroomt het meeste Russische gas naar Europa via Oekraïne. Ondanks het verzet in Brussel en veel Europese landen is de bouw van Nord Stream II van start gegaan. Daarmee wordt het vermogen van Rusland om aardgas rechtstreeks naar Duitsland te vervoeren verdubbeld naar 55 miljard kubieke meter per jaar. De pijp wordt aangelegd door een consortium waar Gazprom deel van uitmaakt, samen met vijf grote Europese financiers.
Amerikaanse functionarissen hebben aangedrongen op sancties tegen het Kremlin die de financiers van het project zouden raken. Dat zou Nord Stream II tot stilstand kunnen brengen. President Donald Trump heeft Duitsland een uitbrander gegeven omdat het land het risico loopt “volledig afhankelijk” te worden van Russische energie. Cynici vermoeden dat hij Nord Stream II vooral wil tegenhouden om meer Amerikaans aardgas te verkopen.
De TurkStream-pijp, goed voor 15,75 miljard kubieke meter per jaar, omvat twee routes. De ene gaat van Rusland naar Turkije en de andere van Turkije naar Europa. De eerste is grotendeels afgewerkt, de tweede zou tegen eind 2019 klaar moeten zijn.
Geen winst
Toch loopt het niet allemaal zoals Rusland het zou willen. De mededingingsregels van de Europese Unie verbieden Gazprom de TurkStream-pijpleidingen in Europa te beheren, waardoor het verplicht wordt Europese partners te zoeken. Het ziet ernaar uit dat Gazprom de komende jaren geld zal verliezen aan de drie projecten. En hun klanten zullen steeds meer alternatieven aangeboden krijgen, zoals aardgas dat per schip wordt vervoerd en duurzame energie. De pijpleidingen van Poetin zouden weleens een gok kunnen zijn geweest die niks zal opleveren.
De auteur is adjunct-redacteur bedrijfszaken van The Economist
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier