‘Goedkope energie is het verkeerde antwoord’

Een gebrek aan mobiliteit en hoge energie- en arbeidskosten bedreigen de economie van de provincie Antwerpen. Maar gouverneur Cathy Berx is er gerust in. De creativiteit van de ondernemingen zal naar een duurzame oplossing leiden.

De provincie Antwerpen is de motor van de Vlaamse economie. In 2012 realiseerden de ondernemingen er 244 miljard euro omzet, 44 procent van het Vlaamse totaal. Van de totale exportwaarde komt 60 procent van Antwerpse ondernemingen. Toch sputtert de motor door het gebrek aan mobiliteit, de zware energiefactuur voor de petrochemie en de hoge arbeidskosten in de industrie en de haven. De immer optimistische Antwerpse gouverneur Cathy Berx laat zich niet op stang jagen. Vo-luntarisme is haar medicijn tegen zwartkijkers.

Welke troeven heeft de Antwerpse economie?

CATHY BERX. “Ongetwijfeld de gedreven, creatieve, veelal flexibele mensen met een gezonde dosis trots. De Antwerpenaar is doorgaans behoorlijk meertalig en pragmatisch. Onze economische sterkte is de concentratie van hoogwaardige bedrijven in uiteenlopende, innovatieve sectoren. Die sterke clusters zijn de basis van de groei.”

Wat kan beter?

BERX. “De actieve beroepsbevolking van meer dan 1 miljoen mensen wordt onderbenut. De maatschappij geeft werklozen te weinig kansen, maar ze laten er zelf ook veel liggen. Het gaat niet op dat de grootste werkgever van het land — de ondernemingen in en rond de haven — arbeidsplaatsen niet kan invullen, terwijl rond de Turnhoutsebaan enkele kilometers verderop grote concentraties van werklozen rondlopen. Let wel: het moet van twee kanten komen. Het merendeel van de havenarbeiders zijn blanke mannen boven dertig jaar die werken in een gesloten arbeidssysteem. De haven laat ook veel potentieel liggen.

“Het begin van de oplossing is bruggen bouwen tussen het onderwijs en de arbeidsmarkt. De provincie draagt daartoe bij met scholen die jongeren voorbereiden op een baan in de zware nijverheid en de horeca, twee sectoren die permanent op zoek zijn naar talent. We wakkeren ook het ondernemerschap aan. In het voorjaar van 2015 opent de provincie een incubatorgebouw, dat ruimte en ondersteuning biedt aan universitaire spin-offs en jonge ondernemingen.

“Een andere zwakte is de mobiliteitsknoop. Er zal veel moed nodig zijn om tot oplossingen te komen waarbij de kosten van de mobiliteit correct worden doorgerekend in de prijs, bijvoorbeeld via een intelligente vervoersfiscaliteit. Ik ben uiteraard blij dat de eerste adminis-tratieve horde voor een nieuwe Scheldeverbinding genomen is.”

Het logistieke bedrijf Wim Vos en sectorgenoten vertrekken naar mobieler oorden. Ondermijnt Antwerpen zijn concurrentiepositie als het nog jaren in de file staat?

BERX. “Er is zicht op een uitkomst. Investeren in goede mobiliteit in en om Antwerpen is in het belang van heel Vlaanderen. Het Masterplan 2020 voorziet in een ambitieuze modal shift: de helft van het verkeer moet anders dan via de weg.

“De logistieke sector verlaat misschien de haven, maar blijft meestal wel in de provincie. Willebroek Noord, Geel-Turnhout en andere uithoeken trekken ook logistiek aan.”

Voka Antwerpen-Waasland stelt voor het internationale vrachtverkeer te verplichten de Liefkenshoektoltunnel te gebruiken. Vindt u dat een goed idee?

BERX. “Ja, op voorwaarde dat er een gedifferentieerde tolheffing komt.”

Jim Ratcliffe, de CEO van Ineos, waarschuwde dat het goedkope schaliegas in de Verenigde Staten de Europese chemiesector zal doen wegkwijnen, zoals het textiel weggekwijnd is. Bent u bang voor de toekomst van de Antwerpse chemiecluster?

BERX. “Wie vandaag een hele economie laat draaien op het risicovolle, niet-duurzame en eindige schaliegas, is misschien de verliezer van morgen. Hopelijk dreigt voor de producenten en de gebruikers van schaliegas over enige tijd de remmende relatieve voorsprong.

“Angst is een slechte raadgever. Er is optimisme bij de bedrijfsleiders in de petrochemiesector. Iemand als BASF-topman Wouter De Geest straalt toch niet het gevoel uit dat het afgelopen is met de chemie. Ik vertrouw erop dat de sterkhouders volop werken aan product- en procesinnovatie om zich blijvend aan te passen aan de markt. Een bedrijf als BASF houdt zich vandaag al aan de regels van morgen. En zo zijn er nog.

“Ik zie geen reden tot pessimisme, zolang we blijven inzetten op optimale randvoorwaarden voor investeringen, zoals veiligheid, arbeid en logistiek. Enkel de meest productieve en innovatieve installaties zullen overblijven. Dat lukt aardig. In heel Europa verdwijnen alleenstaande petrochemiebedrijven, terwijl Antwerpen een sterke cluster heeft die nieuwe investeringen aantrekt.”

De petrochemische sector gaat ook gebukt onder hoge energiekosten: die zijn hier twee tot drie keer zo hoog als in de Verenigde Staten.

BERX. “Goedkope energie is het verkeerde antwoord. Het klinkt allicht niet populair, maar voor de toekomst van onze planeet bestaat de beste oplossing erin dat de energieprijs correct de reële kosten weerspiegelt, dus inclusief de externe kosten van de emissies en de milieuschade door de winning van fossiele brandstoffen. Die zouden op termijn enkel nog mogen worden gebruikt als grondstof voor de industrie, enkel als er geen alternatieven beschikbaar zijn.

“VITO berekende dat een radicale optie voor 100 procent hernieuwbare energie tegen 2050 mogelijk is, als we nu de juiste keuzes maken. De exploratie naar schaliegas in onze regio is overigens geen juiste keuze.”

Hoge lonen vormen een andere horde voor de industrie.

BERX. “Uiteraard moet worden gewerkt aan de loonkosten. De voorstellen om over te schakelen van de zware belasting op arbeid op een meer ecologisch gedreven belastingstelsel lijken een goede aanzet. De snelle realisatie van een level playing field is cruciaal voor de competitiviteit van onze bedrijven.”

Dreigen stakingen zoals die bij Lan-xess in Zwijndrecht het imago van ons land helemaal onderuit te halen?

BERX. “Gunstig is zo’n staking niet, maar klagen helpt niet. Ik heb een broertje dood aan economische onheilstijdingen die dreigen te verworden tot een selffulfilling prophecy. Bij de ontvangst van buitenlandse delegaties en op onze handelsmissies blijkt steeds dat Vlaanderen wordt geloofd voor de taalvaardigheid, flexibiliteit, pragmatische aanpak, uitstekende productiviteit en hoge levenskwaliteit van zijn burgers.”

Is de strikte toepassing van de wet-Major nog van deze tijd?

BERX. “Ik kijk uit naar de houding van de Europese Unie, die het dossier behandelt. Het zal omzichtig en respectvol moeten gebeuren. Stakingen die de haven lamleggen, kunnen we missen.”

MSC, de grootste klant van de haven, verhuist van het Delwaidedok naar het Deurganckdok. Dat zit nu vol. Wordt de uitbouw van het Saeftinghedok stilaan dringend?

BERX. “We mogen niet de fouten van weleer maken. Eerst moeten de ontsluiting en de aanpak van de bijkomende mobiliteitsproblemen door de verhuizing van die trafieken naar Linkeroever op punt staan, voordat er nieuwe capaciteit wordt gecreëerd. We moeten er ook over waken dat in de haven geen overcapaciteit wordt gecreëerd.”

De diamant doet het goed, maar het imago van de sector gaat door de fraudedossiers sterk achteruit.

BERX. “Het enige antwoord is een tabula rasa. Heel de sector staat achter het Masterplan 2020, met openheid en maatschappelijk engagement als rode draad. Dat zijn geen loze woorden voor de sector. Elke ruwe of geslepen diamant die binnenkomt op de handelsvloer wordt binnenkort beoordeeld door medewerkers van de federale overheidsdienst Economie. Diamant wordt zo een van de sterkst gecontroleerde sectoren.”

Uit de Kempen komt veel slecht nieuws: Heinz, Henrad, Verbinnen Poultry Group, Philips Turnhout en TBP Geel. Sinds 2011 zijn er in de industrie, de grootste werkgever in de Kempen, 2500 banen verloren gegaan. Kunnen we het tij keren?

BERX. “Alweer dat defaitisme. Daar wint niemand mee. Er zijn ook andere voorbeelden: Metallo Chimique en Genzyme creëren ook nieuwe banen. Uiteraard mogen we de kop niet in het zand steken. Ook de Kempen moeten blijven inno-veren. Er zijn enkele sterk groeiende sectoren. Een op de drie werknemers die in de chemie, de farmaceutische sector en de bouwsector werken, werkt in de Kempen.”

HANS BROCKMANS, FOTOGRAFIE EMY ELLEBOOG

“Wie vandaag een hele economie laat draaien op schaliegas, is misschien de verliezer van morgen”

“Ik heb een broertje dood aan economische onheilstijdingen die dreigen te verworden tot een selffulfilling prophecy”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content