GOED VOLK

Zonder Willy Breesch, Marcel Cockaerts, Jos Daniëls en Jan Huyghebaert was er vandaag geen Grote Vlaamse Financiegroep. De eerste drie illustreren de prioriteiten, de kenmerken en de kwaliteiten van de jaren zeventig en tachtig – hun rijpingstijd; de laatste de dynamiek van het nieuwe Europa en de 21ste eeuw. De vier delen een Vlaamse houding van ernst, degelijkheid, voorzichtigheid en liefde voor hun mensen. Breesch, Cockaerts en Daniëls brachten hun respectieve ondernemingen naar de nationale toppen; Huyghebaert krijgt van de erflaters de opdracht om vanop de aangereikte fundamenten een internationale groep met een Vlaamse ziel te creëren.

De menselijke, culturele en ideologische homogeniteit van de vier die Almanij, KB, Cera en ABB in mekaar schoven heeft het ontstaan van de nieuwe Belgische Nummer Eén ten zeerste bevorderd. Jos Daniëls, Marcel Cockaerts en Willy Breesch stemmen opvallend overeen wat betreft hun opleiding, universiteit, politieke familie, levensovertuiging (geloof) en omgang met medewerkers, klanten en pers. Jan Huyghebaert is een meer steedse, jongere en betertalige versie van de drie.

De vier hoofdbedrijven van de nieuwe bankverzekeraar delen hun Vlaamse zuinigheid, doelmatigheid en directheid. De goede sociale relaties met het personeel behoren tot de huistraditie. De nieuwe huwelijkspartners frequenteren voor een deel dezelfde lobbykringen, Vlaamse ministers en Cepess. Cera heeft uit zijn aard en zijn oorsprong en dimensie een lager profiel. KB heeft overal zijn entrées, bij de Vlamingen omdat het niet de Generale Bank is en bij de Franstaligen omdat rekening moet gehouden worden met de Vlamingen. Bij Cera noch ABB was er een bedilzuchtige aandeelhouder. Het eigenaarschap was diffuus, de beide ondernemingen marcheerden op de dynamiek en de integriteit van de leiding plus de waarden en prioriteiten van de maatschappelijke stroming waarin ze leefden. Cera participeert in de sociale economie als coöperatie met een achtergrond in de emancipatorische Raiffeisen-beweging, bij de Britse sociale hervormer Robert Owen (1771-1858) en de democratische experimenten van Rochdale. Een gelijkaardige situatie kenschetst Bacob, de coöperatieve bank van de arbeidersbeweging. De aandeelhouders waren er niet om te bestraffen, toch liepen de christelijke coöperaties uitstekend. Het is merkwaardig hoe zij er vandaag in slagen om te expanderen, terwijl hun socialistische concurrenten wegglijden achter de démarrage van de christen bankiers. Is het toeval dat de christelijke coöperaties de Belgische kleinheid overstijgen? Ook Almanij-Kredietbank heeft een achtergrond van volksverheffing door de Vlaamse middenstand en kleinondernemers gedurende bijna zeventig jaar bij te staan met geld en raad. Heeft de christelijke kracht te maken met de geestelijke en morele erfenis van Gust Cool en Fernand Collin?

De versmelting van de vier zet een punt achter een stuk coöperatieve financiën. Na de spaarkassen, vandaag spaarbanken – maar eigenlijk normale banken – worden de coöperaties gezogen naar de normaliteit van de markt. De banken zijn marktgedreven, de coöperaties verbruikergedreven. Is dit spelen met woorden? Neen, ook in het type van bankiers dat deze financiële instellingen leidt, is er een verschuiving. Dirk Bruneel heeft een modern, ideologisch-neutraal imago. Hij is geen Carlos Detremmerie. De Bacob-baas kan overal aan de leiding staan en deelt de machtsdrang, de expansiezucht en de wens zichtbaar te zijn met eender welke topbankier. De syndicaten en de beweging zijn niet zijn natuurlijke habitat.

Willy Breesch

Willy Breesch (57 j.) is Limburger, zoals Jos Daniëls. Qua kijk op het financiële leven, temperament en omgang met zijn medewerkers is hij een evenknie van Marcel Cockaerts. Hij wordt door zijn Cera-mensen op de handen gedragen. Bij de Belgische Vereniging der Banken kan de staf best opschieten met de opvolger van Fred Chaffart ( Generale Bank), zijn voorganger als voorzitter. Op een terughoudende wijze leidt Willy Breesch de bank en de vereniging. Vriendelijk werd hij door zijn confraters in de raad van beheer van de BVB op de vingers getikt om zijn reactie op televisie over de regeringsplannen om de banken preventiever te laten optreden bij de bestrijding van de fiscale fraude. Willy Breesch vertelde dat de banken daar al goed mee bezig waren, onderverstaan, waarom nieuwe en strengere richtlijnen.

Willy Breesch studeerde rechten aan de KU Leuven en trad onmiddellijk in dienst van Cera als kaderlid commercieel krediet. Directeur werd hij in 1974 en lid van het directiecomité in 1980. Vijf jaar later volgde de benoeming van gedelegeerd bestuurder en in 1994 het voorzitterschap van het directiecomité. Willy Breesch en Marcel Cockaerts zitten mentaal op dezelfde golflengte. Zij voelen elkaar prima aan. Breesch is introvert, niet gewend om op het podium te klimmen, rol die hem in de voorbije jaren wel werd opgedrongen door de snelle expansie van Cera en grotere zichtbaarheid van Cera. Naar de Belgische Vereniging der Banken ging hij als nieuwe voorzitter, en één van de nieuwere leden (de spaarbanken zijn een jonge lichting binnen de BVB), uit plichtsbewustzijn, als tegenwicht contra het tijdvak Fred Chaffart en omdat niemand van de grote banken beschikbaar wilde zijn.

Marcel Cockaerts

In november 1997 schemerde moeheid en een zekere gelatenheid door bij Marcel Cockaerts (63 j.). De onderhandelingen over de Grote Vlaamse Bank waren volop bezig. De media hadden hem in de voorbije maanden niet gespaard met de achtervolging over echte of vermeende schandalen. Aan intimi liet hij blijken verlangend uit te kijken naar zijn pensionering in maart 1998. Die tijd van rust wordt voor hem een periode van voldoening. Als de nieuwe bankverzekeraar er is, dan mag Marcel Cockaerts de verdienste opeisen om de bancaire poot opgebouwd te hebben tot de meest rendabele bank van België en tot een financiële instelling die internationaal in niches een belangrijke partij begint te spelen. Als Marcel Cockaerts zijn memoires publiceert, zal eindelijk duidelijk zijn of hij de huidige fusie diep genegen is. Zijn credo luidde jarenlang stand alone. Loyaal en toekomstgericht heeft hij mee onderhandeld en op de publieke presentatie van het project (30 januari) bleek hij een gelukkig man te zijn.

Marcel Cockaerts jogt ‘s morgens in de bossen van Kampenhout, dat heeft ook Business Week ontdekt. Het publiceerde bij zijn fusieverslag een spectaculaire foto van een hollende Cockaerts. De eenvoud en werklust van Marcel Cockaerts zijn legendarisch. Hij stamt uit een familie van witloofkwekers, de landbouw kent hij van binnenuit, dus praten over weer en ooft met Breesch en Daniëls gaat prima.

Jos Daniëls

Jos Daniëls (63 j.) is een zeer vriendelijk man. De deugdelijkheid zonder poeha is een wezenstrek. Insiders vergelijken hem spontaan met Valère Croes. Hij is het archetype van de oud-student van de KU Leuven van de jaren vijftig, die naast een degelijke opleiding, trouw blijft aan de katholieke waarden. Zonder show. Jos Daniëls leeft bescheiden en blijft voor de grens van het mondaine leven staan. Op de laatste trip van De Warande naar de Salzburger Festspiele – een jaarlijks succesnummer van de club – logeerde Jos Daniëls in de Holiday Inn aan de rand van de stad, ver van de peperdure en pretentieuze hotels waar andere Vlaamse gasten, die maatschappelijk en commercieel lichter wegen, hun intrek namen. Jos Daniëls is als Aad Jacobs van ING die ondanks zijn status pendelt tussen Rotterdam en Amsterdam met een gedateerde Toyota.

Een vrijzinnige bankier en concurrent: “Zelfs ik heb nostalgie naar dat soort van bijna ouderwets aandoende deftigheid. Die kwaliteit is typisch voor de christelijke zuil tot en met de jaren tachtig. De verjonging en de wisseling van leiders brengt een luidruchtiger, wereldser type aan de oppervlakte, onwennig bij de kernwaarden waaruit de onderneming is opgebloeid.”

Jos Daniëls is Limburger (Maaseik), doctor in de rechten van de KU Leuven en trad in dienst van ABB als rechtskundig adviseur. Twintig jaar later is hij directeur en doorkruist de schadediensten, polisdiensten, herverzekering, organisatie, financies. In 1984 wordt Jos Daniëls directeur-generaal, de springplank naar de top die hij 1994 inneemt. Fons Wouters, ondervoorzitter directiecomité bankverzekeringsgroep en voorzitter directiecomité verzekeraar van de nieuwe bankverzekeringsgroep, promoveerde eveneens van directeur-generaal in zijn nieuwe opdracht. Jos Daniëls bekleedt heel wat mandaten, onder meer is hij erevoorzitter Antwerpen-Brabant van het Verbond der Kristelijke Werkgevers en nog altijd erg begaan met bedrijfsethiek.

Jan Huyghebaert

Jan Huyghebaert (52 j.) heeft een hoofd dat hoort bij een prominente financier. Je ziet hem en hij blijft op het netvlies achter. Op de persconferentie van het huwelijk stal Jan Huyghebaert de show met zijn talenkennis. Zonder inspanning sprong hij van het Nederlands naar het Frans en het Engels. Bij de drie overige prominenten ging dat stroever. De familie Huyghebaert heeft er steeds op gelet dat de drie kinderen hun talen verzorgden. Scouting was sterk bepalend voor zijn vorming. Hij behoort tot de generatie opgevoed in KSA, Chiro en padvinderij. Zijn scoutsgroep was actief in de verpauperde wijk Den Yskelder in Merksem tussen pakhuizen en garages. Een volksgroep, dus als het moet, spreekt hij écht Antwaarps.

Zal de fusie waarvan Huyghebaert de drijvende kracht is, de toespelingen stopzetten dat hij na enkele jaren Kredietbank weggepromoveerd werd naar Almanij omdat hij moeite had om de bankstiel te bemeesteren? Martin Mayer, de Amerikaanse auteur over bankiers, schreef in zijn sleutelwerk The Bankers, “Banken geven de gelegenheid aan een welopgevoede vriendelijke, maar weinig moedige jonge man, om een plezierig, boeiend en deftig leven te leiden.” Jan Huyghbaert was van bij de start bestemd voor Almanij. Kredietbank was een technische stop. Ook in de periode van Jan Huyghebaert aan het hoofd van de bank was Marcel Cockaerts de doener, de man van KB 2000 en McKinsey. Als de kritiek op zijn technische bankkennis inderdaad correct zou zijn, belet dit niet dat hij vandaag met ere op de eerste plaats van de eerste Belgische financiële groep staat.

In 1985 verliet Jan Huyghebaert tot stomme verbazing van velen de Antwerpse politiek (hij was havenschepen) en dat op een ogenblik waarop hij serieuze kansen had om ministeriële verantwoordelijkheid op te nemen. De CVP en Jan Huyghebaert waren van in zijn jeugd een mystiek huwelijk. De bankstiel was hem compleet vreemd, hoewel hij van thuis uit in het zakenleven zat. De historische chef en het geweten van KB, Fernand Collin, had evenmin financiële ervaring bij de start van zijn bankloopbaan in 1935, hij was toen 38, Huyghebaert 40 bij de overstap.

Jan Huyghebaert heeft bij de financiële instelling steeds een politiek aura gehad. Een diplomaat met politieke antennes aan het hoofd van Almanij was een voordeel. Echter, de concrete netwerking van Huyghebaert bleef CVP-gericht. Hij floreerde altijd in dezelfde politieke familie, niet omwille van hokjesdenken, eerder als een sociologische reflex van christen-democratische huiselijkheid. Louis Tobback zal hij wel mogen, maar Huyghebaert kent hem niet beter dan de gemiddelde krantenlezer.

Jan Huyghebaert is de meest wereldse van de vier architecten van Almanij Plus. Hij woont niet op het platteland; in Kampenhout, zoals Marcel Cockaerts, Gingelom zoals Jos Daniëls of Herent, zoals Willy Breesch, maar in het goedbewaakte ex-zomerhuis van Paul-Emile Janson, de vrijzinnige politicus van de eeuwwisseling, in de diplomatenwijk van Ukkel. Zijn porseleincollectie blijkt merkwaardig en zwaar verzekerd te zijn. Hij zoekt ontspanning in Engelse tijdschriften over antiek. De geschiedenis boeit hem, vooral de 18de eeuw met Casanova, de prins de Ligne, de Jansenisten, Talleyrand, Saint-Just (“Om het mooie Frans”). Je zal hem niet opmerken bij een ochtendlijke joggingtour of een ronde om lidgelden te innen voor het Davidsfonds, zoals Marcel Cockaerts. Jan Huyghebaert kan vergeleken worden met Jean Godeaux: fijnbesnaard, goed belezen, eerder beschouwend. De nummer één van de toekomstige wereldonderneming is lid van één van de meer selecte genootschappen van deze globe waar hij op de beste locaties in prachtige hotels kan bijtanken bij hoge ondernemers, vooraanstaande intellectuelen en toekomstige gekroonde hoofden. Het doet hem deugd, bekent hij.

FRANS CROLS