Gladiator

Met ‘Gladiator’ levert Ridley Scott zijn beste genrefilm af sinds ‘Alien’ (1979) en ‘Blade Runner’ (1982).

Anno 180 AD was de machtshonger even gedreven als nu. Ridley Scott verliest in zijn actiedrama geen tijd met de filosofische beschouwingen of bijbelse beslommeringen die het verteltempo van de historische epen uit de jaren vijftig en zestig vertraagden. De film opent met een woest en bloederig in beeld gebrachte veldslag. De vertelstijl is evenwel geraffineerd. De Romeinse generaal Maximus (rol van Russell Crowe) leidt zijn leger naar de zoveelste overwinning. Zijn keizer Marcus Aurelius (Richard Harris) vraagt aan Maximus hem op te volgen als caesar. Maximus wordt tevens opgedragen orde op zaken te stellen in het corrupt geworden Rome. Als de zoon van Marcus Aurelius, de labiele Commodus, verneemt dat hij naast de troon pakt, vermoordt hij zijn vader en draagt hij op om Maximus terecht te stellen. Laatste ontsnapt aan zijn beulen, maar arriveert te laat in Rome om zijn vrouw en zoon van de kruisdood te redden. Hij wordt gevangen genomen en als slaaf verkocht. Uiteindelijk komt Maximus als gladiator terug naar Rome om zich te wreken op Commodus.

Ridley Scott heeft 154 minuten nodig om het bovenstaande te vertellen. Zijn zowel visueel als emotioneel opwindend spektakel verveelt geen seconde. De dramatische actie van Gladiator drijft op het verdriet en de wraakgevoelens van de heldhaftige protagonist. Gladiator is een ode aan heroïsme, moed en rechtvaardigheid. Het zijn emoties en waarden waarin de gemiddelde toeschouwer zich probleemloos kan inleven. Voor de filmmakers zijn ze een voorwendsel om de brutale actie in verbluffend knap gereconstrueerde decors te brengen.

De reconstructie van Rome – en vooral van het Colosseum – behoort tot een van de visuele paradepaardjes van de film. De Italiaanse hoofdstad lijkt ontworpen door een Albert Speer avant la lettre. Het Colosseum wordt het best ervaren door de toeschouwer zelf. Bij de eerste intrede van Maximus en zijn companen in de arena van het Colosseum, wordt de kijker overdonderd door de megalomane architectuur en de uitzinnige massa die in de tribunes zetelt. De manier waarop de toeschouwer in het spektakel gezogen wordt, is een ware krachttoer. Het zijn scènes waarin Scott zijn meesterschap volop etaleert. Zo ook in de gevechtsscènes. Scott bedient zich van de ruimtelijke beperkingen van de arena om aan de duels een claustrofobische spanning te geven.

Gladiator munt niet uit in psychologische subtiliteit. Met zijn sensationeel in beeld gezette actiescènes en het impressionant gebrachte spektakel, is Gladiator evenwel een briljante genrefilm.

Piet Goethals