Gezocht: advocaten bedreven in AI en blockchain

Advocaten en bedrijfsjuristen doen steeds meer een beroep op tools met generatieve artificiële intelligentie, leert een onderzoek van Wolters Kluwer. Dat heeft gevolgen voor de prijszetting en de facturatie in de juridische sector. Vier op de tien advocaten en juristen zijn bang dat artificiële intelligentie hun sector zal ontwrichten.

76 procent van de werknemers op juridische afdelingen van bedrijven en 68 procent van hun collega’s in de advocatenkantoren gebruiken generatieve artificiële intelligentie (GenAI) minstens één keer per week. 35 procent van de juridische professionals in bedrijven en 33 procent in de advocatenkantoren gebruiken die zelfs dagelijks. Ook verwacht 65 procent van de juridische professionals dat de investeringen in AI-technologie op hun werkplek de komende drie jaar zullen toenemen.

Het zijn enkele bevindingen uit het Future Ready Lawyer Rapport 2024 van Wolters Kluwer, dat de impact van GEnAI op de juridische sector in kaart bracht. “Vorig jaar was GenAI voor het eerst aan de orde in het rapport. Nu merk je dat de juridische sector die toepassingen verder omarmt”, stelt Rimco Spanjer, managing director van Wolters Kluwer Legal & Regulatory in België en Nederland. “Dat was voor ons niet echt nieuw, omdat we veel overleggen met onze klanten, onder meer over de toepassingen die ze gebruiken.”

Meer data, meer AI-tools

De enquête toont aan dat juridisch onderzoek, analyse en documentautomatisering steeds meer aan AI worden toevertrouwd. Rimco Spanjer: “Om dat concreter te maken, moeten we terug naar de ontstaansreden van de AI-technologie. Die kwam er omdat we almaar grotere hoeveelheden informatie moeten verwerken. En dat blijft maar toenemen. Om een antwoord te geven op die complexiteit is GenAI heel welkom. In de juridische sector zien we dat mensen die tools gebruiken om teksten samen te vatten. Een andere belangrijke toepassing is het opstellen of evalueren van contracten. Bedrijven en advocatenkantoren checken er de compliance van overeenkomsten mee, en of bepaalde clausules niet in strijd zijn met het eigen beleid, dat van de opdrachtgever of de wetgeving. Ten slotte speelt GenAI een steeds grotere rol in researchopdrachten.”

Gedaan met uurtje factuurtje

Een logisch gevolg lijkt dat er productiviteits- en efficiëntiewinsten te behalen zijn door het intensieve gebruik van GenAI. Al is het in de economie in het algemeen nog wachten op sterke productiviteitsstijgingen dankzij AI, blockchain of ChatGPT. De productiviteitsgroei van de Belgische economie komt nog altijd amper boven 0,5 procent uit. “Maar de cliënten van advocatenkantoren verwachten wel degelijk productiviteitswinsten”, stelt Spanjer vast. “Klanten hebben ook deadlines en rapporteringverplichtingen. Ze willen sneller antwoord, ook van bedrijven aan wie ze juridische taken uitbesteden. Ze weten dat die AI-tools bestaan en verwachten dat ze optimaal worden gebruikt.”

Met of zonder GenAI: een aanhoudende trend blijft het uitbesteden van werk aan alternatieve juridischedienstenverleners. In plaats van die als een bedreiging te zien, beschouwen de meeste advocatenkantoren en juridische afdelingen van bedrijven hen als waardevolle partners. De belangrijkste taken, die meer dan de helft (57%) van de ondervraagde juridische professionals van plan is uit te besteden, zijn documentautomatisering, juridische onderzoekstaken en analyseopdrachten (49%) en het opstellen en evalueren van contracten (48%). Met die aanpak verwachten kantoren en juridische afdelingen hun operationele efficiëntie te optimaliseren en kosten te besparen.

Over kosten gesproken: uit de enquête blijkt dat 60 procent van de juridische professionals verwacht dat GenAI de dominantie van het factureren per uur zal verminderen. “In de advocatuur is lange tijd gefactureerd op basis van het aantal gewerkte uren. Opzoekwerk gebeurde vroeger manueel en was dus makkelijk factureerbaar. Nu gebeurt dat met GenAI-tools. Je kunt niet zeggen: de AI-tool heeft er zoveel uur over gedaan en dat kost zoveel euro”, legt Spanjer uit. “Die automatisering zal leiden tot een andere vorm van factureren. Voor het strategische denkwerk daarna blijft de klassieke facturatie per uur bestaan.”

Gegevensbescherming in gevaar?

Meer dan de helft van de ondervraagde juridische professionals (56%) voelt zich goed voorbereid om hun bedrijfspraktijken, dienstenaanbod, werkprocessen en prijsmodellen aan te passen als reactie op de implementatie van AI-technologie.

Al moet er een onderscheid worden gemaakt tussen de advocaten en de bedrijfsjuristen. Meer advocatenkantoren geloven dat GenAI hun efficiëntie zal verbeteren als juridische afdelingen van bedrijven. Toch erkent meer dan de helft van de advocatenkantoren (58%) en bijna drie kwart van de juridische afdelingen van bedrijven (73%) het potentieel van GenAI en zijn ze van plan er de komende drie jaar aanzienlijk meer in te investeren.

Tegelijk bestaat er een bezorgdheid over de valkuilen van GenAI. Zijn de data die zo worden gegenereerd wel betrouwbaar? 41 procent van de respondenten van advocatenkantoren uit twijfels over de kwaliteit van GenAI – een sentiment dat wordt gedeeld door 37 procent van de collega’s in de juridische afdelingen. Ethische bezorgdheid over AI en gegevensbescherming zijn belangrijke aandachtspunten voor ongeveer 37 procent van de advocatenkantoren en 41 procent van de juridische afdelingen.

Spanjer: “Er is een groeiende belangstelling voor professionals die vaardig kunnen navigeren door technologiegedreven juridische kwesties, zoals gegevensbescherming en intellectuele eigendom in het digitale tijdperk. Een juridische professional is constant bezig met zaken waarin de privacyregels een rol spelen. Neem de evaluatie van contracten door GenAI. Die worden geanonimiseerd, omdat het om persoonlijke documenten gaat. Bij Wolters Kluwer hebben we in onze databases allerlei waarborgen opgenomen. Daar zit bijvoorbeeld geen gepersonaliseerde klanteninformatie in.”

Minder routinematige taken

Een bezorgdheid die al bij de opkomst van AI-toepassingen werd geuit, is de impact op de tewerkstelling. Zal GenAI bepaalde routineuze taken niet overbodig maken, met als logisch gevolg dat er banen verloren gaan? Maar slechts 38 procent van de respondenten verwacht dat GenAI de behoefte aan juridische profielen zal verminderen. Rimco Spanjer: “AI zal de behoefte aan personeel dat routinematig werk doet, zeker doen afnemen. Tegelijk versnelt GenAI de behoefte voor advocatenkantoren en juridische afdelingen om een nieuwe generatie technologisch onderlegde professionals aan te nemen. Er is een groeiende vraag naar advocaten die bedreven zijn in cybersecurity, AI, blockchain en juridische technologie.”

Dat heeft nu al een impact op de aanwervingen van juridische afdelingen en advocatenkantoren. Bij het aannemen van juridisch personeel zegt 72 procent dat technologische expertise een belangrijke vaardigheid is voor potentiële medewerkers. Het Future Ready Lawyer Report ging daarom ook na wat bedrijven kunnen doen om juridisch talent aan te trekken. 81 procent van de juridische professionals zegt dat een acceptabele work-lifebalance een cruciale factor is. 79 procent verwacht competitieve salarispakketten en 79 procent wil professionele ontwikkeling en training.

En als advocatenkantoren en bedrijven er niet in slagen de gewenste profielen te vinden, denken ze dat op te lossen door gebruik te maken van GenAI-training: 71 procent van de respondenten zegt dat ze ofwel al zo’n training volgen, of dat het komende jaar zullen doen. 30 procent van de advocatenkantoren en juridische afdelingen gaf toe dat hun organisatie zulke trainingsprogramma’s momenteel niet aanbiedt.

Tot slot brengt de enquête aan het licht dat er een terugkeer naar kantoor aan de gang is. De meerderheid (73%) van de respondenten zegt dat hun personeel verplicht vier of meer dagen per week op kantoor moet komen werken. Dat is nog meer het geval bij juridische afdelingen van bedrijven (77%) dan in advocatenkantoren (69%).