Gezinsfinanciën niet meer zo gezond

De legendarische spaardrift van de Belgen is de voorbije jaren afgebot. Meer nog: de Belg bleek zelfs niet vies van wat extra schuldopbouw. Er is geen man overboord, maar de gezinsfinanciën zijn kwetsbaarder voor stijgende rente of een nieuwe beurscrash.

Een van de belangrijke structurele factoren aan de basis van de crisis was de scheefgetrokken financiële positie van gezinnen. Vooral in de VS en het Verenigd Koninkrijk verdronken de gezinnen in de schulden. In België zijn de gezinsfinanciën nog altijd duidelijk gezonder, maar toch waren er ook hier de voorbije jaren opmerkelijke ontwikkelingen. Sinds begin jaren negentig bouwden de Belgische gezinnen hun spaarinspanningen gevoelig af. De spaarquote zakte van 21,5 procent van het beschikbare inkomen in 1993 tot 12,7 procent in 2008. Dat gebeurde parallel met de sanering van de overheidsfinanciën en was weinig meer dan een normalisering. Begin jaren negentig lag de Belgische spaarquote immers veel hoger dan die in de buurlanden.

De laatste jaren lijkt er echter meer aan de hand. De schuldpositie van de gezinnen bleef lange tijd vrij stabiel. Tussen 1993 en 2004 schommelde de schuldenlast van de gezinnen tussen 36 procent en 41 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Maar sinds 2004 liep de schuldenlast snel op, tot 51,7 procent van het bbp in de lente van dit jaar. Ook in verhouding tot de financiële activa van de gezinnen namen de schulden de voorbije jaren fors toe (van 15,6 naar 22,5 procent). De lage rente was ongetwijfeld een cruciale factor achter die ontwikkeling. De schuldpositie blijft nog ver verwijderd van de situatie in de risicolanden, maar het is duidelijk dat de trend van de voorbije jaren niet onbeperkt kan doorzetten.

Ondertussen heeft de crisis de andere kant van de financiële balans van de gezinnen geraakt. Doorheen 2008 namen de financiële activa van de gezinnen met 11,9 procent af. Sinds begin dit jaar keerde de trend en namen de financiële activa alweer met 2,8 procent toe. De netto financiële vermogenspositie van de gezinnen blijft er redelijk gezond uitzien. Niettemin is die positie vandaag minder sterk dan de voorbije jaren het geval was. De situatie is nog lang niet dramatisch, maar de combinatie van magere inkomensvooruitzichten voor de komende jaren en het gevaar dat nieuwe schokken zoals een nieuwe terugval op de financiële markten of een duidelijke stijging van de rente inhoudt, schetst de risico’s. trends.be

Verenigd Koninkrijk hinkt achterop