Gevaar !

Vorige maandag is de parlementaire onderzoekscommissie van de sekten begonnen aan haar eindverslag. Scientology was een van de onderzochte organisaties. In België nam de infiltratie in het bedrijfsleven van deze onderneming die uit is op geld en macht de jongste jaren toe. Kmo’s zijn het nieuwe doelwit van de Scientologen- managementtrainers en -consulenten.

Op 15 april 1968 schrijft Irene Dunleavy in opdracht van Ron Hubbard de executive directive ED 1040 INT. Die richtlijn van de Amerikaanse stichter van Scientology (zie kader : Wat is Scientology ?) is een plan om bedrijven in te palmen. Daarbij moeten vijf stappen worden gevolgd :

1. Selecteer een zaak die goed draait. 2. Benader de hoogste in rang en introduceer Scientology bij hem. Je biedt hem aan meer geld te verdienen zonder kosten voor hem. Jouw twee eisen zijn : totale controle van de zaak in de periode dat je er werkt, 50 % van de extra winst. 3. Lokaliseer de suppresieve personen ( nvdr dat zijn tegenstanders van Scientology) en ontsla ze. 4. Audit de executives, zo breng je de Hubbard-technologie binnen. De executives zullen hun juniors en andere staff auditing laten doen. 5. Zet de Central Org board op en laat de organisatie daarnaar werken. (Voor de volledige tekst zie http://www.users.wineasy.se/noname/ed1040.htm).

De authenticiteit van ED 1040 wordt bevestigd door de Duitse Renate Hartwig, die al jarenlang opheldering verschaft over de rol van Scientology in de economie, en die het document heeft gekregen van uitgetreden Scientologen. Der Spiegel drukte de tekst al in ’91 af. Door Trends gevraagd, ontkent Marc Bromberg, Europees directeur van de inter-religieuze zaken van Scientology Kerk, dat ED 1040 een document van de organisatie is.

In ieder geval vonden we in West-Vlaanderen een industriële kmo die volgens dit scenario werd ingepalmd. Om de anonimiteit te bewaren van onze informant die nog steeds in het bedrijf werkt kunnen we geen naam vermelden. De kmo in kwestie wordt sinds vijftien jaar geleid door een echtpaar, we noemen hen Frans en Maria. In de loop van 1992 gaat het slecht met de zaken en Frans en Maria komen tot het inzicht dat het hen aan managementvorming ontbreekt. Via een mailing komen ze in contact met het selectiebedrijf U-Man Belgium. Het echtpaar gaat in op het aanbod om een persoonlijkheidstest af te leggen. Uit de test blijkt dat er in hun profiel kenmerken optreden die hun efficiënt functioneren belemmeren. Die tekortkomingen kunnen geremedieerd worden door op maat gesneden cursussen, eveneens aangeboden door U-Man. Maria en Frans gaan in op het voorstel. Na nauwelijks een paar maanden stappen ze over op pure Scientology-cursussen. Het echtpaar volgt bijna onafgebroken cursussen, zowel in België als in Engeland en na verloop van tijd ook in de Verenigde Staten. Ze brengen minder tijd door in hun bedrijf dan in de lokalen van Scientology. Hun drie kinderen sturen ze op kostschool in een home van Scientology, waar ze tijdens de lesuren het officiële onderwijsprogramma volgen en daarnaast Scientology.

Dit alles speelt zich af op amper één jaar tijd. Op het einde van deze periode komt Frans tot het inzicht dat de reden voor de verdere achteruitgang van de onderneming de onbekwaamheid van zijn echtgenote is. Hij gooit haar eruit en werft een Scientoloog aan die haar job overneemt. Veel helpt dat niet, want de nieuwe chef maakt er een potje van. Ook het feit dat intussen bijna alle dertig werknemers bij U-Man of aanverwante consultants gestuurd werden voor cursussen zet geen zoden aan de dijk. Na een audit door een nieuwe Scientoloog-consultant wordt nog een andere Scientoloog aan het hoofd van het bedrijf geplaatst. Intussen spenderen Frans en Maria minimum 70 % van hun tijd aan Scientology, met steeds langer wordende verblijven in het buitenland.

In 1995 zou bijna 15 % van de officiële omzet naar vorming van Scientology-signatuur gegaan zijn. Twee miljoen frank andere inkomsten gebruikt Frans om zijn persoonlijke cursussen te financieren. Het bedrijf slabakt, het verloop onder het personeel is groot. Vertelt onze informant, die een commerciële functie in de onderneming uitoefent : “Wie openlijk durfde zeggen dat hij geen boodschap had aan door Scientology geïnspireerde cursussen werd zonder pardon afgedankt. Ik heb het spel node meegespeeld om mijn job niet te verliezen. De eerste cursussen leken mij niet echt bedreigend, maar daarna bleek de inhoud in grote mate dezelfde te zijn als die van de Scientology-cursussen. Vanaf dan probeerden we met alle mogelijke uitvluchten te ontsnappen aan nieuwe cursussen.”

Onze informant heeft voor zichzelf uitgemaakt dat hij weg wil. “Ik weet dat ex-collega’s die me voor gingen, uitgescholden werden voor verrader en bedreigd werden door Frans. Misschien zijn het slechts woorden, maar helemaal gerust ben ik er niet in.”

Ruim twee jaar na hun gezamenlijke intrede in Scientology zijn Frans en Maria gescheiden. De organisatie bemiddelde in de strijd om het hoederecht over de kinderen. Het werd een Salomonsoordeel : beide ouders hebben bezoekrecht, terwijl de kinderen officieel aan de moeder werden toegewezen. In werkelijkheid worden de kinderen opgevoed door de organisatie. Intussen volgen Frans en Maria bijna voltijds Scientology-cursussen.

De kmo in dit voorbeeld staat in Vlaanderen wellicht niet alleen. In Duitsland zouden naargelang van de schatting tussen 200 en 500 bedrijven onder controle staan van Scientologen.

De Duitse Renate Hartwig heeft samen met juristen een Schutzerklärung uitgewerkt. Die moet ondertekend worden door nieuwe medewerkers, partners of mensen die een cursus komen geven. In dat document verklaart de ondertekenaar onder andere dat hij geen sympathisant of aanhanger is van het gedachtengoed van Ron Hubbard, en dat hij niet gebonden is door bevelen van een organisatie die de Hubbard-technologie gebruikt.

Discriminatie ? “Neen,” zegt Renate Hartwig die in Duitsland het voorwerp is geweest van zware intimidatie door Scientology. “Elke ondernemer heeft het recht zijn bedrijf te beschermen tegen Scientology. Want elke Scientoloog heeft de verplichting mensen te werven. Die verplichting is zeer duidelijk : Scientology moet in de maatschappij invloed winnen.”

Aantasting van de persoonlijkheid

Trends onderzocht al in ’92 de infiltratie van Scientology in het Belgische bedrijfsleven (zie Trends, 2 juli ’92). Toen legden we de banden bloot tussen Scientology en hoofdzakelijk twee bedrijven : U-Man Belgium (personeelsselectie) en Management Efficiency (trainingen). De twee kopstukken en mede-oprichters van beide ondernemingen waren Jan Bommerez en Patrick Valtin. Management Efficiency veranderde begin ’94 van naam en werd Maverick Excellence Group. Zowel Jan Bommerez als Patrick Valtin zijn verhuisd naar de Verenigde Staten.

U-Man is nog steeds actief onder dezelfde naam. Voor de selectie blijft het de omstreden U-test of Oxford Capacity Analysis Test gebruiken, een lijst van 200 vragen die ook door Scientology gebruikt wordt in zijn straatwerving. U-Man een franchise-organisatie en financiële sponsor van Wise ( World Institute of Scientology Enterprises) geeft vandaag ook trainingen. Een gewezen administratief medewerker van U-Man : “U-Man biedt een selectietest aan, vervolgens een training en dan worden de personeelsleden die vatbaar lijken te zijn voor Scientology individueel benaderd.” Ook een ex-trainer van Management Efficiency bevestigt dat, maar hij vindt dat niet zo erg : “Na de training spraken sommigen over Hubbard en Scientology. Maar ze deden dat te goeder trouw, om de mensen te helpen.”

Uit tal van getuigenissen, uit binnen- en buitenland, blijkt dat de werkwijze van Scientology zo ver gaat dat ze de persoonlijkheid van de leden aantast. “In mijn carrière heb ik meer dan eens vastgesteld dat de overgang bijna naadloos verloopt, startend bij een persoonlijkheidstest, over een “aangepaste” opleiding tot op het punt dat een kennismaking met Scientology aangekaart wordt,” zegt een directeur van een grote internationale dienstverlenende organisatie.

“Het verhaal van een collega-directeur bij een bank waar ik werkzaam was, maakt duidelijk hoe het systeem werkt. Alles begon met een direct mail van U-Man, waarin aan hemzelf een persoonlijkheidstest werd aangeboden. Hij ging in op het aanbod. Daarop kwam de klassieke reactie : het persoonlijkheidsprofiel van de man vertoonde een paar onvolkomenheden. Dat kon verholpen worden door cursussen. Opnieuw ging mijn collega in op het aanbod. Na een eerste cursus werd hem gevraagd of het niet interessant zou zijn om ook andere medewerkers zo’n cursus te laten volgen. Uiteindelijk zouden zo’n zestal medewerkers van de man dezelfde test en dezelfde cursus volgen. Dan werd onze directeur uitgenodigd om een cursus te volgen bij de University of Scientology, zoals het toen heette, op een schip dat in de Amerikaanse wateren rondvoer. De prijs hiervoor lag in de buurt van 3 miljoen frank.

“Hij is effectief vertrokken, maar nog tijdens zijn verblijf werd hij teruggeroepen door zijn superieur, nadat uit informatie en documenten gebleken was wat Scientology en zijn cursussen precies voorstelden. Hij werd tijdelijk gedegradeerd en verplicht het geld voor de Scientology-cursus dat hij aan het bedrijf doorgerekend had terug te betalen.

“Exact hetzelfde scenario, op hetzelfde niveau, heb ik even later meegemaakt in een andere onderneming waarvan ik directeur was. In dit geval kon echter ingegrepen worden vóór de betrokken directeur zou inschepen op het Scientology-schip.

“Het is opvallend dat in diezelfde periode het huwelijk van de eerste persoon op de klippen is gelopen. Ook dat merk je steeds weer bij Scientology : bij veel aanhangers treedt er zo’n fundamentele persoonlijkheidsverandering op dat zelfs goede en langdurige relaties eronder lijden of eraan kapot gaan. Dat heb ik zelf vastgesteld bij mijn eigen broer en zuster, die beiden een tijdlang actief geweest zijn in Scientology. Voor mijn broer en zijn echtgenote is alles uiteindelijk nog relatief goed afgelopen. Voor mijn zuster eindigde dit verhaal op de meest tragische manier. Haar huwelijk ging stuk, haar echtgenoot heeft zich letterlijk kapot gedronken en enkele jaren later, nadat zijzelf door Scientology op een zijspoor gezet was, heeft ze zelfmoord gepleegd.

“Ik leg absoluut een rechtstreeks verband tussen Scientology en deze gebeurtenissen. Ik heb immers kunnen observeren hoezeer ze veranderde van karakter, hoe ze zich totaal afsloot van haar omgeving en familie, hoe je helemaal niet meer kon doordringen tot haar persoonlijkheid. Op de duur stond haar omgeving symbool voor alles wat fout en slecht was.”

Meer Scientologen in België

Sinds ’92 is de spanwijdte van Scientology in België verbreed. Toen telde ons land twee Patrons van de International Association of Scientologists. Patrons zijn mensen die minstens 40.000 dollar hebben gestort aan de organisatie. Vandaag telt België dertien Patrons (zie kader : Wie ?). Waarvan velen actief zijn in het bedrijfsleven met een zelfstandige activiteit, vaak als consultant of managementtrainer. Net als trouwens in het buitenland het geval is met Scientologen. Hubbard schreef in 1960 (en bevestigde in ’80) de richtlijn “Wat we van een Scientoloog verwachten” : “De fabrieken, de handelszaken, de gezinnen, de buurten : dat zijn de sectoren waar we getrainde Scientologen willen hebben. (…) Probeer de sleutelposities te raken met alle middelen.” De consultancy is daartoe een perfecte weg.

Niet onbelangrijk lijkt Jean Loup Gilliot te zijn. Gilliot heeft drie bedrijven waarvan één, Business Efficiency, een omzet haalt van 7,8 miljoen in ’94 recentere cijfers zijn niet beschikbaar. Gilliot is een ex-trainer van Management Efficiency. Ook van bij Management Efficiency komt Herman Vernimmen die met zijn Delta Group een omzet bijeenharkt van 4,7 miljoen frank. U-Man blijft met zijn brutomarge van 7,9 miljoen in ’95 wel het belangrijkste bedrijf.

Opmerkelijk is dat de Scientology-bedrijven het geweer van schouder hebben veranderd. Na het Trends-artikel van ’92 hebben nogal wat grote bedrijven hun contract met U-Man opgezegd, zodat nu wordt gemikt op de kmo’s.

U-Man en andere managementbedrijven doen een beroep op de Hubbard-technologie. Ze betalen daarvoor een licentievergoeding (tot 16 %) aan Wise (World Institute of Scientology Enterprises) en/of het Religious Technology Center (RTC). RTC bezit alle copyrights van de Scientology-merken. Op de Wise-ledenlijst van ’91, een recentere konden we niet bemachtigen, staan twee Belgische bedrijven : U-Man en Traffic Jam, een klein vennootschapje van musicus Frederic Abecassis.

Wise-leden hebben als taak “de religieuze leer van L. Ron Hubbard te verspreiden en te bevorderen in de maatschappij”. Leden mogen ook “operaties van de Scientology Church niet hinderen” (citaten uit het lidmaatschapscontract van Wise).

Scientologen-consultants of -managementtrainers verdedigen zich vaak door te stellen dat ze hun “geloof” en job uit elkaar houden (zie ook kader : Geen gevaar). “Er is geen enkele functionele, operationele of hiërarchische relatie tussen U-Man Belgium en de Church of Scientology,” verklaart directeur Roger Van Loocke. Dat bepaalde aandeelhouders en medewerkers van U-Man Belgium ook lid zijn van de Church of Scientology heeft volgens hem in deze context niets te betekenen. Nochtans leert een Scientology-organogram dat Wise, waarvan U-Man lid is, rechtstreeks onder het commando staat van de organisatie, op hetzelfde niveau als onder meer de “internationale missies” van de Church.

Marc De Turck, Scientoloog en managementtrainer via zijn firma IDEAS : “Al mijn klanten weten dat ik Scientoloog ben. Als ik Hubbard-technieken gebruik, vermeld ik daarbij dat Hubbard de oprichter van Scientology is, ook al vind ik dat eigenlijk niet noodzakelijk. Ik recruteer voor Scientology na mijn werkuren. En contacteer de mensen die ik als trainer ontmoet alleen als ze er zelf om vragen.”

Maar naar de principes van Scientology is die scheiding tussen job en “geloof” nagenoeg onmogelijk. Hubbard duldde geen halve Scientologen, men moest steeds op elk moment bezig zijn met de verbreiding van het gedachtengoed. En dat Scientology een religie en dus een privé-zaak is, is ook een misvatting. Scientology is inderdaad in de VS erkend als kerk en daardoor vrijgesteld van belasting. Maar uit een recent onderzoek van The New York Times blijkt dat dat statuut verkregen werd na een erg ongewone procedure in de IRS, de Amerikaanse belastingdienst. Scientology schakelde onder meer privé-detectives in om IRS-ambtenaren te schaduwen en onder druk te zetten.

Voor de Duitse overheid is Scientology daarentegen een wereldwijd opererende op winst gerichte onderneming. Bekend is de uitlating van Ron Hubbard : “make money make more money make other people produce so as to make money.”

JOS GAVEL GUIDO MUELENAER

Wordt volgende week vervolgd.

LIJST PATRONS Twee Belgen in ’92, dertien vandaag.

FREEWINDS Op dit luxueuze schip worden de meest geavanceerde cursussen van Scientology gegeven.