Geschiedenis herhaalt zich

De gelijkenis tussen de strijd tegen de eerste ecotaks en de nieuwe verpakkingstaks is groot. Ook begin jaren negentig vond een gemeenschappelijke frontvorming tegen de plannen van de toenmalige regering plaats. “De situatie lag wel wat anders,” licht pionier Paul Verhaeghe, de gepensioneerde topman van de voedingsfederatie toe. “Als reactie op het ontwerp van de Europese verpakkingsrichtlijn, dat een minimale recyclagegraad oplegde, namen we het initiatief om een oplossing voor het afvalprobleem uit te dokteren. Samen met de overheid en de andere bedrijfssectoren richtten we de Preventie en Recyclage Organisatie (Pro) op.”

Drie beroepsfederaties – Fedis, Fevia en Detic – legden de eerste steen van een collectieve milieuovereenkomst, waarin zowel de publieke als de private partners zich contractueel verbonden tot vooraf bepaalde objectieven en financiële inspanningen. Zo ontstond Fost Plus. Sinds 1993 verzorgt deze privéorganisatie de selectieve inzameling van huishoudelijk verpakkingsafval in ons land. Vandaag realiseert België een recyclagegraad van meer dan 90 % voor de jaarlijkse kostprijs van 100 miljoen euro of 10 euro per inwoner – relatief gezien driemaal minder dan Der Grüne Punkt in Duitsland. Hiermee zijn we koploper in Europa.”

In 1992 gaf Jean-Luc Dehaene (CD&V) de nodige zweepslag aan het initiatief. Net zoals Verhofstadt nu zich liet inspireren op An Unconvenient Truth, de film van Al Gore, haalde de ex-premier zijn mosterd op de eerste klimaatconferentie van de Verenigde Naties in Rio de Janeiro. Met een heffing op drankverpakkingen hoopte de loodgieter uit Vilvoorde Agalev en Ecolo mee over de brug te krijgen om zijn geplande staatshervorming – waarvoor een tweederde meerderheid nodig was – mee goed te keuren. Het voorstel ontlokte een storm van protest in het bedrijfsleven. Zo sterk dat op een bepaald ogenblik werkgevers en werknemers zelfs samen in één betoging tegen het voorstel van de regering stapten – een unicum in de sociale geschiedenis van ons land.

Verhaeghe: “Uiteindelijk vonden we een compromis met de overheid. Alle leden van Fost Plus kregen een vrijstelling van de ecotaks, op voorwaarde dat de organisatie zijn doelstellingen realiseerde. Toen echter in 1999 paars aan de macht kwam, wilden de groenen weerwraak. Sindsdien betalen de consumenten van eenmalige drankverpakkingen een kleine meerprijs.”