Generisch bedreigd

De farmaceutische industrie zou wel eens inspiratie kunnen vinden bij een oude rivaal, de branche van de generische geneesmiddelen. y

De voorbije jaren zagen de innovatieve medicijngiganten hun onderzoeksproductiviteit kelderen terwijl de kosten pijlsnel stegen. De aandelen kregen rake klappen omdat de sector er niet in slaagde om voldoende veelbelovende en potentieel succesvolle geneesmiddelen op de markt te brengen om het inkomensverlies te compenseren dat ontstaat als oude kassuccessen hun octrooibescherming verliezen. Zelfs de recente golf van fusies en acquisities, die ingezet werd door grote firma’s als Pfizer en Merck, en gevolgd werd door een golf van kostenbesparingen en afdankingen, heeft die kwalen niet kunnen genezen. De kern van het probleem is de nakende octrooiravijn (zie grafiek). Evaluate Pharma schat dat de volgende twee jaar 13 procent van de wereldwijde farmaceutische verkoop bedreigd wordt door de generische concurrentie. Toch kan de redding van de sector erin schuilen dat hij diezelfde rivaal in de armen sluit. Ze zullen hen kopiëren en er zelfs het bed mee delen. Er is een dubbele verklaring voor die spectaculaire ommekeer. In de rijke wereld boeken de generische geneesmiddelen vooruitgang dankzij overheidsinitiatieven, terwijl het in de ontwikkelingslanden de sterk uitdijende middenklasse is die ze vooruitstuurt.

In 2010 bevorderen de rijke landen het succes van de generische geneesmiddelen op twee manieren. Van Japan tot Duitsland is er een beleid dat het gebruik van goedkope generische geneesmiddelen aanmoedigt om de kosten voor de gezondheidszorg binnen de perken te houden. Het Amerikaanse precedent lijkt aan te tonen dat dit een krachtige trend kan worden. Van 1999 tot 2008 bespaarde het gebruik van generische geneesmiddelen de Verenigde Staten zo’n 734 miljard dollar. En de boom houdt aan, de Amerikaanse generische sector groeit aan tot 2012 met meer dan 9 procent per jaar.

De pil slikken

De stok achter de deur komt al snel tevoorschijn. De regelgevers bij de Amerikaanse Federal Trade Commission en bij de Europese Commissie hebben al hun ongenoegen laten blijken over de antitrustovertredingen die gepaard gaan met de inspanningen van de grote farmaonder-nemingen om de concurrentie van de generische merken te fnuiken. Onder meer de pay for delay-overeenkomsten, waarbij de rivalen steekpenningen krijgen om de lancering van generische pillen uit te stellen. Het is dan ook niet uitgesloten dat de regelgevers het komende jaar hardere taal spreken. Dat moet ook een mentaliteitswijziging teweegbrengen bij de grote bedrijven zodat de generische geneesmiddelen niet langer als lastposten getolereerd of afgekocht moeten worden, maar veeleer als een inspiratiebron voor een radicaal ander businessmodel.

Dat geldt des te meer voor de ontwikkelingslanden. In 2010 komt een groot deel van de inkomstenaanwas van de geneesmiddelenindustrie uit de leidinggevende economieën van de arme wereld. Tegen 2012 zijn negen van de twintig topmarkten ontluikende economieën.

De grote farmabedrijven willen de opkomende middenklasse in die markten voor zich winnen. Dat doen ze beslist niet door veel te dure gepatenteerde geneesmiddelen naar westers model te slijten en de plaatselijke generische firma’s af te schilderen als oplichters. Big Pharma heeft dat pad jaren bewandeld, zonder veel succes. De sleutel ligt bij de promotie van generische geneesmiddelen onder merknaam. Dat zijn patentvrije pillen en drankjes die goedkoper kunnen verkocht worden dan de va-rianten met octrooi en toch nog een aantrekkelijke marge opleveren in arme landen, waar imitaties en geneesmiddelen van twijfelachtige kwaliteit welig tieren.

In 2010 betreden de grote westerse farmabedrijven de markt van de gemerkte generische geneesmiddelen massaal door de handen in elkaar te slaan met lokale generische firma’s. Zo krijgen ze toegang tot die boomende niche. Enkele pioniers hebben dat terrein trouwens al verkend. Sommige onder hen, zoals het Amerikaanse Pfizer, hebben geëxperimenteerd met licentieovereenkomsten en allianties met Aziatische generische bedrijven. Andere gingen nog een stap verder, zoals het Britse GlaxoSmithKline dat onlangs een deel verwierf van Aspen, een Afrikaanse firma die gespecialiseerd is in generische geneesmiddelen onder merknaam. Nog andere gaan voor the full monty. Zo slokte het Japanse Daiichi Sankyo het Indiase Ranbaxy Laboratories op. Het is nu uitkijken naar een spectaculaire versnelling van die trend, die zelfs zou kunnen leiden tot het einde van de zelfstandige generische sector in India.

Alles bij elkaar wijzen die trends erop dat 2010 een scharnierjaar wordt voor de wereldwijde generische sector. Big Pharma zit zwaar in de problemen, maar het kan misschien vertroosting vinden in de armen van de vijand van weleer.

DE AUTEUR IS CORRESPONDENT GEZONDHEIDSZORG VAN THE ECONOMIST.

Door Vijay Vaitheeswaran

2010Big Pharma gaat voor generische geneesmiddelen onder merknaam.