Geld en gemeente

Geld is geen obsessie voor Trends. Rijk of arm, in beide situaties verkeren mensen die respect verdienen, en in beide situaties verkeren schurken. Geld is de noodzakelijke en nuttige olie voor de maatschappelijke en economische raderen, en niet veel meer. Toch hebben we de voorbije weken al tweemaal het geld van belangrijke publieke beroepscategorieën belicht en we doen dat vandaag ook voor de nieuwe burgemeesters, schepenen en gemeenteraadsleden.

Bij de start van het schooljaar en de lerarenstakingen verdedigden we geen uniforme weddeverhoging voor de leraren, maar wel een gedifferentieerde verloning. Zonder financiële stimulans voor de vlijtige, bekwame en gemotiveerde leraar verandert dat beroep in een vak voor enkele idealisten (die zijn er en blijven er, en vormen overal een minderheid) en veel gemakzuchtigen (die voor een redelijke vergoeding hun uren kloppen en geen potten zullen breken, dus ook niet hun uiterste best willen doen om talenten op te sporen en te kweken).

Bij de fusie van de TEW-faculteiten van Ufsia en Ruca (zie Trends, 5 oktober 2000, blz. 62) verdedigden we een hogere wedde voor professoren en een differentiëring in de honorering. Als vuistregel geldt: een hoogleraar verdient tussen een vierde en een vijfde van hetgeen topkaderleden in het Belgische bedrijfsleven binnenrijven. Extraatjes zoals een wagen, een gsm en een computer (of lidgelden voor een golfclub of een vereniging) van de firma missen zij. Evenmin toucheren zij stock options, een serieus vakantiegeld of een dertiende en (soms) een veertiende maand. Betaal de harde werkers, de zichtbare profs meer en straf de lauwen. Geef een signaal, om een leeggezogen woord te gebruiken.

Op een moment dat de scholieren en de studenten beter gevormd en opgeleid moeten worden – er zijn de veeleisende samenleving, de internationale competitie voor talent, het plezier van het weten – zakken de leraren en de hoogleraren in de liga van de inkomens. Wie zijn intellectuele elite onderbetaalt, rommelt met de grondslagen van zijn gemeenschap. Met allemaal hightechingenieurs in BMW‘s en skyboxen op Anderlecht bouw je geen community.

Luc Luwel, directeur-generaal van de Antwerpse Kamer van Koophandel en Nijverheid, heeft in een mooi essay over zijn stad terecht aangestipt dat de salarissen van burgemeesters en schepenen in het algemeen, en de Antwerpse burgemeester en schepenen in het bijzonder, voor 8 oktober zwaar ondermaats waren. Zij zullen met tranen van jaloezie bladeren in werkjes als ‘ Lonen in Vlaanderen. Wat verdient u en wie verdient meer‘ ( Vacature.com). Het is significant dat er in dat soort studies weinig te rapen valt over de publieke sector, en als dat al wél het geval is, zijn het maar zelden leuke dingen.

De niet-Antwerpenaren verbeteren na 1 januari 2001. Antwerpen plant geen aanpassing van de verloning van burgemeester en schepenen. Als Leona Detiège (SP) blijft, zal ze dus werken voor 130.000 frank per maand (voor partij-afdrachten), wat amper de helft is van een ministerwedde en minder dan de parlementaire vergoeding. Een schepen trekt 105.000 frank, heeft geen sociaal statuut, betaalt RSZ uit eigen zak, mist kinderbijslag, een eindejaarspremie, vakantiegeld en een uitstapregeling. De dossiers op de bureaus van de burgemeester, de schepenen en de gemeenteraadsleden van de grote steden zijn even dik en ingewikkeld als die van een grote onderneming. Plus voor de burgers belangrijker.

Antwerpen bewijst dat alleen de beste mensen, de sterkste hersenen en de breedste inzet van talent de ruk naar meer rechts populisme kunnen keren. Dat is gedeeltelijk een centenkwestie. Politici zijn gedreven en vaak vervormd door tomeloze ambitie en egocentrisme. In een grote stad als Antwerpen is hun verantwoordelijkheid te vergelijken met die van een fractieleider in de Kamer of een junior-minister. Akkoord, beterschap is er voor het grootste deel van de gemeenten en de mandatarissen. Maar er blijven uitzonderingen, en dat precies op de meest kwetsbare plek van Vlaanderen.

Een hoge wedde is bovendien een wal tegen de verleiding van de corruptie en het schuinsmarcheren. Politiek personeel is voer voor gratis feestjes, etentjes, tickets en chique recepties. Waar de verlokkingen ontstaan.

De beter betaalde gemeentemandataris is noodzakelijk voor een nieuw type van bestuur. Hij moet een expert kunnen zijn of de middelen hebben om dat te kunnen worden. Men hoeft niet te geloven in de strafste utopieën van the electronic townhall en het e-government om te hopen dat papier en potlood en loketten met snauwende, zurige pennenlikkers verwateren door de geneugten van de virtuele stad. De capaciteit van de informatie- en communicatietechnologie (ICT) stijgt dramatisch waardoor kleinschaligheid en decentralisatie technologische opties zijn. Koppel ICT aan de minimale stad – toelevering en uitbesteding dienen verder te gaan (niet alleen voor de reinigingsdienst, maar ook voor intellectueel edeler taken als planologie, studiediensten) – en het apparatsjikkendom zal de burgers minder treiteren.

frans crols