Geen zwarte zwaan

De coronapandemie was geen zwarte zwaan, een compleet onverwachte gebeurtenis. Het was een grijze neushoorn: perfect normaal. En zo komen er nog meer.

Een van de belangrijkste lessen van de covid-crisis is dat het heel dwaas is waarschuwingen te negeren over heel aannemelijke risico’s met verstrekkende gevolgen. Jarenlang hebben regeringen de talloze geloofwaardige waarschuwingen dat de wereld onvoldoende voorbereid was op een pandemie, afgewimpeld. Toen het nieuwe coronavirus opdook in China, hebben te veel landen te lang gewacht om daarop te reageren.

De pandemie moet beleidsmakers ertoe aanzetten meer aandacht te schenken aan andere risico’s die ondermaats worden aangepakt, waaronder de toenemende ongelijkheid, de klimaatverandering en financiële wanverhoudingen, zoals gevaarlijk hoge bedrijfsschulden en activazeepbellen. Probeer je elk van die duidelijke gevaren voor te stellen als een grijze neushoorn die met zijn kolossale gewicht op ons drukt en zijn hoorn op ons gericht houdt: hij is duidelijk zichtbaar en de gevolgen zijn voorspelbaar.

Politici, experts en beleggers maken vaak gebruik van de metafoor van de zwarte zwaan om heel onwaarschijnlijke en zelfs onvoorstelbare gebeurtenissen te omschrijven. Zwarte zwanen zijn zo ongewoon dat ze niet voorspeld kunnen worden, dus kun je ook niks doen om je erop voor te bereiden. Door zo te denken worden de zaken alleen nog maar erger, omdat het aanzet tot fatalisme, alle verantwoordelijkheid afwijst en kortetermijndenken en moedwillige onwetendheid goedkeurt.

Duidelijk en voorspelbaar

Terwijl covid-19 zich verspreidde, hebben analisten hun eerste voorspellingen van een snel herstel in de vorm van een V-curve al snel afgezwakt tot een tragere U-curve, en daarna zelfs tot een nog geleidelijker swoosh-herstel. We staan nu voor een K-vormig herstel dat welgestelden een enorme boost gegeven heeft, waardoor zeepbellen van financiële activa zijn ontstaan. Intussen hebben mensen in sleutelberoepen en kwetsbare sectoren het moeilijk. In 2021 zal de wereldeconomie lijden onder faillissementen, banenverlies en wanbetalingen. Tegelijkertijd zullen steeds heftigere stormen, droogtes, bosbranden en grillige weersomstandigheden verzekeraars, vastgoed en kustgebieden, en daarmee ook de financiële stabiliteit bedreigen.

Om die afschrikwekkende uitdagingen het hoofd te kunnen bieden, zullen we op lange termijn moeten denken. En we moeten vooral onszelf en onze leiders ter verantwoording roepen. Maar het creëert ook nieuwe mogelijkheden. Door de subsidies voor fossiele brandstoffen op te heffen en investeringen in zuivere technologie aan te moedigen, zullen nieuwe banen ontstaan. Door de ongelijkheid aan te pakken zal het onderste been van het K-vormige herstel worden opgetild. We mogen enkel nog zwarte zwanen in de achteruitkijkspiegel zien. In 2021 moeten we ons concentreren op de grijze neushoorn voor ons: overduidelijk en voorspelbaar, en we krijgen de kans onze reactie te bepalen.