Geen nieuwe strofe

Vanaf morgen 31 oktober tot 11 november staan traditiegetrouw de deuren van de Antwerpse boekenbeurs open in het Bouwcentrum. Allicht wordt de nieuwe, kloeke roman van Monika van Paemel daar een verkoopsucces. Is “Rozen op ijs” ook een literair hoogtepunt ?

Al meteen in de openingsalinea leren we Perla kennen als een typisch vrouwelijk hoofdpersonage uit het oeuvre van Monika van Paemel. De worsteling met het verleden, de zo goed als afwezige ouders, het op zichzelf teruggeworpen individu, de sneers naar de mannen en zelfs een niet bijster gelukkige dochter komen al om het hoekje kijken. Het vliegtuig brengt haar naar New York, later naar Canada en Baffin Island in het ijzige noorden. In opdracht van een milieugroep die terroristische acties niet schuwt, beschermt ze er walvissen en trekt ze op zoek naar nucleaire duikboten, het ultieme doel van de gevaarlijke missie. Denk nu niet dat Van Paemel de introspectie geruild heeft voor de actie van ijzervreters en andere diehards. Ze bouwt weliswaar enige actiespanning op, maar die wordt om de haverklap onderbroken, op de eerste plaats door de herinneringen van Perla. Van Paemel blijft grillige patronen weven en voedt haar boek vooral met de hersenspinsels van haar protagoniste.

Net als in haar vorige roman De eerste steen (1992, nu ook beschikbaar als pocket), weerspiegelt ze een individuele geschiedenis in de collectieve kroniek en vice versa. Dat was ook al het kenmerk van haar bekendste roman De vermaledijde vaders (1985). De Pamela van toen vertoont overigens opvallend veel gelijkenissen met Perla en geregeld glipt er een autobiografische referentie het verhaal binnen. De mannen moeten het nog altijd ontgelden. “De moed van mannen bestaat erin de dood te trotseren, die van vrouwen het leven te beschermen.” Maar ook de vrouwen krijgen een veeg uit de pan. Ze trappen domweg in de mannelijke val. Dat algemene zelfverwijt echoot ook al in de zelfhaat. In een tot mislukken gedoemde poging om te ontsnappen aan haar verleden, haar omgeving én zichzelf, kiest Perla voor de vlucht vooruit, ook al zoals de meeste Van Paemel-heldinnen.

Nog steeds verhaspelt Van Paemel de verhaallijn in talloze pistes en zijpaden, zowel geografisch als in tijd. Daarmee maakt ze het de lezer niet altijd makkelijk, al pakt ze het al flink wat eenvoudiger aan dan in De vermaledijde vaders. Maar hier wringt de roman. De structuur en de inhoud botsen te vaak. De nerveuze stijl en het grillige patroon verdoezelen net iets te vaak dat het boek niet zozeer een nieuwe strofe breit aan het krachtige oeuvre van Van Paemel, maar er zich vanaf maakt met het refrein te herhalen. Het is een roman die je graag leest en zelfs graag zou prijzen, maar tegelijkertijd frustratie oproept.

LUC DE DECKER

Monika van Paemel, Rozen op ijs. Meulenhoff, 417 blz., 898 fr. Idem, De eerste steen. Rainbow pocket, 360 blz., 280 fr. .