Volgens de Verenigde Naties telde de aarde in 2011 7 miljard mensen. In 2050 zullen het er 9,5 miljard zijn en in 2100 wordt de grens van 10 miljard overschreden. De vraag blijft of onze planeet die bevolkingsaanwas aankan. In navolging van Thomas Malthus, die in de 19de eeuw beweerde dat er een moment komt dat de grondstoffen op aarde niet langer voldoende zijn om aan alle menselijke behoeften te voldoen, waarschuwen wetenschappers geregeld voor een demografisch armageddon.
Onzin, schrijft Danny Dorling in Population 10 Billion. Dorling, hoogleraar geografie aan de universiteit van Sheffield, heeft het wel gehad met de demografische pessimisten. In het boek stelt hij dat een aarde met een stijgende bevolking wel degelijk leefbaar is, op voorwaarde dat de mens niet ongebreideld consumeert. Dorling stelt dat 5 miljard mensen met een westerse levensstijl een andere en vooral grotere ecologische voetafdruk nalaten dan 10 miljard mensen die soberder leven. En ondanks de blijvende intensieve consumptie in het Westen en de toenemende luxehonger van de rijke Chinezen en Indiërs stelt de Britse hoogleraar vast dat we gemiddeld toch soberder leven dan vroeger. Het is weinig bekend, maar in Groot-Brittannië bereikte de materiële consumptie in 2001 een hoogtepunt. Het ging om een echt keerpunt, want er is geen verband met de zware economische schok zoals de financiële crisis van 2008. Het huishoudelijke gebruik van water piekte in 2003. En vooral: sinds de jaren tachtig gebruiken landbouwers minder meststoffen. Wat wil dat zeggen? Dat de technologische vooruitgang het mogelijk maakt dat we minder beslag leggen op de aardse grondstoffen.
Dorling geeft nog een reden waarom we niet bang hoeven te zijn voor een demografisch armageddon: de voorspellingen van de Verenigde Naties zijn niet realistisch. Het zal nog langer dan 87 jaar duren voordat er 10 miljard aardbewoners zijn. Volgens Dorling maakten de VN eigenlijk een rekenfout. Voor de voorspellingen van de bevolkingstoename is de huidige vruchtbaarheidsgraad doorgetrokken naar de toekomst. Maar door immigratie zal die bevolkingstoename onder druk komen. Dat zit zo: de rijke landen smeken om werkkrachten en om mensen die de lokale vergrijzingsschok kunnen opvangen. Dat zal leiden tot een toenemende immigratie uit armere landen. En wie naar economisch meer mature samenlevingen migreert, krijgt minder kinderen. Dus zal het aantal kinderen per gezin afnemen. Daarom verkiest Dorling een andere demografisch rekenmodel, dat uitgaat van een lage vruchtbaarheidsgraad. Volgens die berekeningen piekt de wereldbevolking in 2050 rond 8,3 miljard, om daarna zowaar te dalen naar 6,75 miljard in 2100.
Geen reden tot paniek dus? Een groot deel van de analyse van Dorling is onderbouwd en geloofwaardig. Maar zeker één assumptie doet de wenkbrauwen fronsen. Is het bijvoorbeeld zo zeker dat het Westen zijn grenzen massaal zal openzetten voor immigratie? Europa kan evenzeer evolueren naar een versterkte burcht. De druk van de publieke opinie tegen soepele migratie is groot en neemt in economisch woelige tijden toe.
Danny Dorling, Population 10 Billion: The Coming Demographic Crisis and How to Survive it, Constable, 2013, 448 blz., 25 euro.
ALAIN MOUTON
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier