Geef mij een groene video

Nieuwe producten moeten worden bedacht en gemaakt met hergebruik en terugname voor ogen. De producent wordt verantwoordelijk voor mogelijke milieu-overlast, en moet volledig of gedeeltelijk voor de verwerkingskosten opdraaien. De Europese Commissie pleegt een richtlijn.

We hebben op het vlak van afvalverwerking al heel wat gerealiseerd, maar het moet beter, efficiënter en voor een groter aantal groepen producten. Daarom heeft de Europese Commissie een richtlijn voorgesteld over het voorkomen van afval van elektrische en elektronische toestellen ( WEEE-directive, Waste Electric and Electronic Equipment). Vlaanderen is een voorbeeld wat betreft de terugname van elektrische huishoudtoestellen, maar er is terecht behoefte aan een Europese regelgeving.

Als producent is het al vervelend genoeg dat er bij ons met drie gewesten ook drie verschillende regelingen kunnen zijn. Als elke lidstaat een eigen stelsel uitwerkt, wordt het helemaal hopeloos. Bovendien zal er met het stijgende gebruik van internet voor de aankoop van de toestellen een klare en eenvormige regelgeving moeten komen.

Pc-berg.

De afvalstroom van elektrische en elektronische apparaten groeit sneller aan dan het geheel van de afvalberg. In 1998 kwam er in Europa zo’n zes miljoen ton toestellen in de vuilniswagens terecht. Dat is nu nog zo’n 4% van het totaal, maar met een groei van 3% tot 5% per jaar, komen we aan verdubbeling van dit soort afval tegen 2010. Dat komt niet alleen omdat we voortdurend meer van die toestellen gebruiken, maar ook omdat we ze vlugger vervangen en weggooien. Geen mens die er nog aan denkt een draagbare radio, cd-speler, broodrooster, mixer of scheerapparaat te laten herstellen. In een aantal gevallen zou dat zelfs helemaal niet kunnen omdat er geen moer meer aan te pas komt. Als het stuk gaat, gooi je het bij het restafval of breng je het in het beste geval naar het containerpark, waar je waarschijnlijk zal moeten betalen om het kwijt te raken.

Computers komen het probleem vergroten. In de jaren zestig hadden die nog een gemiddelde gebruiksduur van tien jaar. Nu houdt men ze niet langer dan een goede vier jaar en waarschijnlijk worden ze in de toekomst nog sneller de deur uitgekieperd, want alleen de meer geschoolde gebruiker zal eraan denken om de computer te upgraden.

Zware metalen.

Het elektrisch en elektronisch afval zorgt volgens de Commissie voor een extra belasting van het milieu en de afvalverwerking. De toestellen bevatten een aantal zware metalen zoals kwik en cadmium. Als ze, wat nu voor 90% gebeurt, worden gestort, blijven ze op lange termijn een milieurisico. Verbranden lost ten gronde niets op. Volgens een rapport van het Nederlands onderzoeksinstituut TNO is klein elektronisch afval er de oorzaak van dat de sintels van de verbrandingsovens voor een aantal toepassingen niet gebruikt kunnen worden. Ze liggen immers boven de toegelaten grens van vervuiling met zware metalen. Sommige dingen zoals buislampen van televisies hebben een grote negatieve energiewaarde bij verbranding. Het PVC dat in de meeste apparaten verwerkt zit, zou eruit moeten, net als de zware metalen.

De taak die de industrie voor de toekomst meekrijgt, is niet gering. Ze moeten elektrische en elektronische apparaten ontwikkelen waarbij de weerslag op het milieu over de hele levenscyclus van het product wordt geminimaliseerd en waarbij bovendien voldaan wordt aan de normen voor veiligheid en gezondheid. Het milieueffect wordt een onderdeel van de productontwikkeling en bepaalt mee de keuze van de materialen. Er worden een aantal basisregels gegeven voor een goede productontwikkeling:

Vermijd onnodig gebruik van materialen en grondstoffen die een bedreiging voor het milieu zijn als ze aan het eind van hun levenscyclus in de afvalstroom terechtkomen.

Maak onderhoud, herstelling, ontmanteling, hergebruik en afvalverwerking eenvoudig.

Zorg voor een zo gering mogelijke vervuiling door de toestellen bij normaal gebruik.

Zorg voor een zo klein mogelijk energieverbruik.

Wie aan deze en vele andere voorwaarden voldoet, zou een Europees merkteken mogen aanbrengen, zodat het door de Europese consument gemakkelijk kan worden herkend als een apparaat dat met zorg voor het vervaardigd is, kan worden gebruikt en van de hand kan worden gedaan.

Prijskaartje.

De producent zal de juiste balans moeten vinden tussen de werking van zijn toestellen en het effect ervan op het milieu. Daarbij maakt hij gebruik van de best beschikbare technologie waar het economisch verantwoord is tegen een redelijke kostprijs.

Dit laatste is natuurlijk een gevoelig punt. Er zijn in een aantal toepassingen zeker alternatieven voor zware metalen of PVC voorhanden. Alleen moet het geheel altijd aangeboden worden tegen een prijs die de consument wil betalen en die de concurrentie aankan. Dat zal volgens de Commissie makkelijker worden als het principe van de verantwoordelijkheid van de producent concreter wordt toegepast. Want op dit ogenblik is er eigenlijk geen enkele economische stimulans om haardrogers, eurorekenmachientjes, wekkerradio’s en videorecorders op de meest milieuvriendelijke manier aan de man te brengen.

huib crauwels