Geduld en moed

De aandeelhouder heeft gesproken. Op de algemene vergadering van het Nederlandse Philips stemden misnoegde aandeelhouders het bonuspakket van de toplui weg. Terecht. Zelfs als het bedrijf ondermaats zou presteren, wilden de directieleden zich een extraatje toeschuiven. De aandeelhouders, op voordracht van een consultant, bundelden de krachten en vertoonden hun macht. Deze keer in de goede zin van het woord. Maar het kan ook anders.

Het is niet de eerste vertrouwensbreuk tussen aandeelhouders en managers. Vraag dat maar aan Rijkman Groenink, die mede onder druk van een hefboomfonds zijn ABN Amro sneller dan verwacht van de hand moest doen. Hij kreeg er wel een bonus voor. Of lees het verhaal van Metris en zijn topman Bart Van Coppenolle in deze Trends (blz. 76). “Terwijl ik voor onze jaarcijfers felicitaties kreeg van klanten, werknemers, vrienden en familie, zag ik de beurskoers almaar dalen”, zegt de topman. “Een vreemde ervaring. Maar ook wel een leerrijke.” Metris boekte groeicijfers, maar bleef onder de verwachtingen van de analisten. Goed dus, maar niet goed genoeg voor de buitenwacht. Van Coppenolle is altijd zeer duidelijk geweest over zijn strategie, maar zal nu strenger toekijken op het overnamebeleid. Niet omdat het beleid verkeerd zit, wel omdat hij naar de stem van de aandeelhouder wil luisteren.

Metris toont – niet als eerste – aan dat de spanning tussen aandeelhouders en managers steeds meer oploopt. De aandeelhouders zijn veeleisend. De resultaten worden nog amper bekeken, de perceptie en verwachtingen overheersen. Aandeelhouders worden mondiger en aandeelhoudersactivisme is het modewoord. Actieve beleggers houden managers scherp en kunnen de waan van de dag overstijgen. Maar ook het aandeelhoudersactivisme heeft zijn grenzen. Het stemgedrag van een aandeelhouder verdient ook toelichting. Grote buitenlandse fondsen worden steeds belangrijkere partijen, maar sturen vaak hun kat naar de algemene vergadering en laten per volmacht stemmen. Zo ontbreekt elk fundamenteel debat tussen management, raad van bestuur en aandeelhouders over het al dan niet nemen van strategische beslissingen. Aandeelhouderactivisme neigt soms naar individualisme. Managers worden scheef bekeken omdat ze onder meer werken in functie van hun aandelenkoers. Maar dat doen de beheerders van de fondsen net zo goed. Ook hun bonussen zijn gerelateerd aan de prestaties van hun fonds. En die kunnen maar goed zijn als ook de onderliggende waarden het goed doen.

Aandeelhouders zijn geen managers. Ze hebben een controlerende rol en hebben recht op alle mogelijke informatie die de onderneming hun kan geven. Elke belegger heeft het recht zijn aandeel te verkopen als hij niet tevreden is. Maar aandeelhouders moeten ook realistisch zijn. Er breken nu eenmaal moeilijke tijden aan. De financiële crisis tast de reële economie aan. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) ziet dat het glas halfleeg is. De Amerikaanse groeivertraging treft de Europese en Belgische economie. Volgens het IMF zal de economische groei van ons land dit jaar halveren tot 1,4 %. De cijfers voor volgend jaar zijn nog somberder en klokken af op 1,2 %.

De fusies en overnames vallen stil. In slechte tijden is het gemakkelijk om in een hoekje te kruipen en de storm te laten overwaaien. Terugplooien op de kernactiviteiten, heet dat dan. Met als gevolg dat nieuwe investeringen en de afdelingen onderzoek&ontwikkeling worden geschrapt. Vroeger was dat voor veel bedrijven niet eens de slechtste strategie. De Europese en Amerikaanse bedrijven domineerden de wereldmarkt en hadden tijd om even op de rem te staan. Vandaag nemen de economische machten in Azië en het Midden-Oosten het spel over. Ook zij zullen getroffen worden door de groeivertraging, maar hun buffer is dikker. Zij hebben meer geld en traditioneel meer geduld.

Metris heeft gelijk dat het de kleine aandeelhouder niet wil negeren. Maar als het bedrijf hierdoor kansen laat liggen, is dat een trieste zaak. De onderneming heeft nooit een geheim gemaakt van haar overnametechniek: bedrijven opkopen met lage marges die na een turnaround de cruciale centen aanleveren. Misschien moet Metris het lef hebben van Fortis: wetende dat zijn beurskoers enkele jaren onder druk zal staan, heeft de bank-verzekeraar de overname van ABN Amro toch doorgevoerd. De aandeelhouder werd om zijn mening gevraagd en wie niet akkoord ging, kon uitstappen.

Het is nu aan de managementteams om te bewijzen dat ze niet alleen kunnen surfen op gunstige economische golven, maar ook in moeilijkere tijden het verschil kunnen maken. Dat ze een strategie hebben en dat het de juiste is. Dat er op korte termijn geld en waarde verloren zal gaan, is waarschijnlijk. Dat op lange termijn het vasthouden aan de strategie noodzakelijk is, eveneens. De aandeelhouders moeten geduld oefenen, de managers moeten moedig zijn. (T)

de auteur is adjunct-hoofdredacteur.

An Goovaerts