Gaat internet Windows breken?

S teve Ballmer, vanouds de doublure van Bill Gates en onlangs aangesteld als de nieuwe chief executive officer van Microsoft, hanteert een theatrale stijl die nauwelijks méér van die van zijn voorganger kan verschillen. Ballmer is krachtdadig in alles wat hij zegt en doet; tegenstrijdigheid of tegenzin schijnen hem volledig vreemd te zijn. Hij geeft er de voorkeur aan de hersens van een Harvard-wiskundeknobbel te verbergen achter de air van een mannetjesputter uit het Amerikaans voetbal.

Als het echter over essentiële zaken gaat, verschilt het verhaal van Ballmer in niets van dat van Gates. Dat zou moeten bijdragen tot een soepele overgang, maar het kan voor de onderneming op lange termijn een problematische toekomst inluiden. Twintig jaar geleden overhaalde Gates zijn collegekompaan om tijdens de zomer over te komen van de Stanford Business School om orde op zaken te zetten in de toenmalige Microsoft-puinhoop, die op dat ogenblik dertig werknemers telde. Ballmer keerde nooit terug naar de school en ook vandaag nog is de werkverdeling dezelfde gebleven, ook al moet er nu toezicht gehouden worden op 33.000 werknemers. Gates blijft de gezagvoerder als het over de grote strategische kwesties gaat, Ballmer zal zich moeten bezighouden met de details. En Ballmer wordt nu ook de publieke stem van de onderneming.

Ballmer heeft al heel wat rollen gespeeld, gaande van het alomtegenwoordige manusje-van-alles (aanvankelijk was hij assistent van de voorzitter), tot manager van de ontwikkelaars (hij leidde de rampzalige groep die ons Windows 1.0 bracht) en manager van het verkoopteam.

Eeuwige trouw.

Een van Ballmers meest in het oog springende kwaliteiten is loyauteit. Trouw ten overstaan van Gates, en ten opzichte van Microsoft en Windows. Maar hij lijkt niet in te zien dat onvoorwaardelijke trouw aan de eerste twee niet noodzakelijk dezelfde aanhankelijkheid tegenover de derde vereist. Niets in Ballmers verleden laat vermoeden dat hij zich ooit de vraag heeft gesteld of Microsofts opvatting over software ooit begrepen kan worden als iets wat niet op Windows toegespitst is.

Hoe kan men van hem verwachten dat hij die ene vorm van loyauteit opnieuw zou overdenken, terwijl de andere vormen hem zoveel baat brachten? De 25 miljard dollar in Microsoft-aandelen die Ballmer bezit, zijn niet alleen het gevolg van zijn lange verblijf bij de onderneming. In het begin van 1989 viel er een cruciaal beslissingsmoment. IBM had bekendgemaakt dat het vastbesloten was te grijpen waar het recht op had, namelijk de controle over de besturingssystemen voor pc’s; Apple had een belangrijke uitspraak binnengehaald in zijn zogenaamd look and feel-geding; en de Microsoft-aandelen waren de dieperik in gedoken. Heel wat waarnemers voorspelden de onderneming een zorgelijke toekomst. Loyaal tot op het bot, kocht Ballmer zoveel aandelen op als hij kon. Zijn investering van 46 miljoen dollar heeft intussen wel gerendeerd: ze is nu meer dan 10 miljard dollar waard.

Windows-kramp.

Maar, laten we nu eens veronderstellen dat internet de grootste strategische bedreiging ooit vormt voor Microsoft. Die dreiging spruit niet voort uit de vraag welke browser op de desktop gebruikt wordt, noch heeft ze te maken met één enkele concurrent. Integendeel, het gaat om miljoenen uitdagingen, sommige onder de vorm van webpagina’s die ervoor verantwoordelijk zijn dat u en ik in browsers rondneuzen en tegelijk het aantal uren verminderen dat we besteden aan computerprogramma’s die onder een besturingssysteem draaien.

Microsoft heeft nog op geen enkele manier aangetoond dat het beseft dat het antwoord op het webprobleem en de boom van kleine computertoestellen niet ligt in het aanbieden van nog meer Windows in allerlei vormen en maten. Eerst probeerde de onderneming, met armzalig resultaat, een versie van Windows ( CE) in toestellen te proppen die zouden kunnen concurreren met Palm Pilots. Die laatste zijn uitgerust met een snel en sierlijk besturingssysteem dat geen enkele verwantschap met Windows vertoont. En binnenkort, zo belooft de onderneming ons, zal ze nieuwe, Windows-gebonden diensten (lees: eigendomscodes) als een nieuwe softwarelaag inbouwen in het hart van de internetdiensten. Waarom? Omdat we Windows aanbieden, daarom!

Verantwoordelijke architect.

Als de belangrijkste architect van de vernuftig in elkaar gestoken en goed geoliede aanwervingmachine van de onderneming, draagt Ballmer de meeste verantwoordelijkheid over het aantrekken van wat tot nog toe Microsofts kostbaarste bezit was: zijn legertje van jonge softwareontwikkelaars, de beste en slimste koppen uit de faculteiten Computerwetenschappen. Wat Ballmer betreft, wordt het spel nog steeds beheerst door de stelregel: “Wie de meeste slimme ontwikkelaars aanwerft, wint.” Toen hij het nieuws hoorde van de fusie tussen America Online en Time Warner, kon hij blijkbaar niet anders dan laatdunkend zeggen dat AOL “er niet veel softwareontwikkelaars bij had gekregen”. Wat op de campus van Microsoft in Redmond (Washington) zou worden beschouwd als ketterij, is op heel wat plaatsen in Silicon Valley en elders gemeengoed aan het worden. Het spel zal voortaan veel minder draaien om personeelsbestanden van duizenden ingenieurs dan wel om het gebruiken van de bijdragen van tienduizenden vrijwilligers via een open aanbrengsysteem, wat onder meer gedaan wordt door Linux.

De internetuitdaging is voor de Windows-systeemlicentie van Microsoft pas begonnen. Door de verspreiding van goedkope breedbanddiensten en kleine internetbewuste toestellen, zal die dreiging alleen maar toenemen. Maar het verleden leert ons dat gevestigde computerbedrijven een lang leven beschoren is, ook al zijn ze verlamd. Als de heren Gates en Ballmer vandaag ontslag zouden nemen en hun functie vacant zouden laten, dan nog zou de stuwkracht van de onderneming, zover we in de toekomst kunnen kijken, voor een groeiend inkomen en rooskleurige winstcijfers zorgen.

Dat weerspiegelt meteen het verbazingwekkende succes van Microsoft, dat in niet geringe mate werd opgebouwd door de onverzettelijke inspanningen van Ballmer. Hoe onvoorstelbaar zwaar moet het hem dan ook niet vallen om de écht moeilijke vraag te stellen: Zitten we nu in de Windows-business of in de softwarebusiness?

Randall E. Stross