De arrestatie van KB Lux-topman Damien Wigny staat symbool voor de internationalisering van de witteboorden- criminaliteit. “Globale misdaad” leidt tot “globale misdaadbestrijders,” voorspellen analisten. De kernvraag : is de overheid voldoende gewapend ? Of kan de privé-sector best deze taak overnemen ?
Londen.
Naar aanleiding van de arrestatie van KB Lux-topman Damien Wigny gaan in België stemmen op om snel liefst al op de volgende Europese Raad, begin december te werken aan één fiscale ruimte. “In theorie klinkt het prachtig om achterpoortjes te dichten,” aldus Rowan Bosworth-Davies, senior consultant bij de Londense lawfirm Titmuss Sainer Dechert. “Maar in de praktijk zullen witwassers snel hun weg vinden buiten Europa. Frauduleus geld is als water. Het zoekt op de internationale geldmarkten zijn weg naar het laagste punt van de misdaadbestrijding. En steeds knijpen sommige overheden een oogje dicht om internationale investeerders zelfs de bad boys aan te trekken.”
Bosworth-Davies was vroeger medewerker van het departement bedrijfsfraude van New Scotland Yard en adviseert vandaag grote ondernemingen in fraudezaken en geldwitwasconstructies. Begin deze maand presideerde hij in Londen voor de International Conference Group het seminarie Emerging Trends in Financial Crime The next generation of vulnerability. De jurist kent de in and outs van de witteboordencriminaliteit als weinig anderen. Binnenkort organiseert hij trouwens een exclusieve White Collar Crime Course voor gevorderden (kostprijs : omgerekend 70.000 frank). Pikant detail : op de jongste conferentie waren, naast een Trends-medewerker, nog twee andere Belgen aanwezig : een onderzoeker van de Rijkswacht en een kaderlid van de Kredietbank. It’s a small world.
Europese FBI, een utopie ?
Eén van de topics op de conferentie was een meer gecoördineerde aanpak van fraudezaken (inbegrepen het witwassen van geld) (zie kader : FBI loert mee). Volgens Philip Kermode, de nummer twee van de UCLAF (de antifraude-eenheid van de Europese Commissie), leidt de verdere economische integratie “onvermijdelijk” tot meer fraude. Daarom moet de EU zelf optreden tegen bijvoorbeeld BTW-carrousels. “Geen enkele lidstaat is precies op de hoogte van de steeds complexere internationale fraudestructuren.”
Europese misdadigers
handelen in enorme bedragen. Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso) hebben ze in Europa een jaaromzet van 351 miljard dollar. Met andere woorden : 4,2 % van het Europese bruto nationaal product (BNP) heeft een criminele oorsprong. Deloitte and Touche raamde dat de georganiseerde witteboordencriminaliteit in Europa op zich al goed is voor een intern kapitaalverkeer van 68 miljard dollar per jaar (zie kader : Virtuele misdaad).
De EU-lidstaten kwamen in juni van dit jaar in Amsterdam overeen om deze eurocriminaliteit gezamenlijk aan te pakken. Het akkoord stipuleert dat de lidstaten een “gelijkwaardige” antifraudewetgeving moeten opstellen om te vermijden dat criminelen van land naar land shoppen. Volgens Kermode zou een Europese federale politie, die werkt onder Europese rechters, het ideaal zijn. Maar als we Rosalind Wright, directeur van de Britse Serious Fraud Office zowat de meest gevreesde antifraude-eenheid in Europa met deze idee confronteren, krijgen we een wanhopig “onhaalbaar” als antwoord. “Een supranationale politie zou best geschikt zijn om internationaal opererende criminelen aan te pakken,” geeft ze toe. “Toch is het een utopie. De meeste lidstaten beschouwen misdaadbestrijding als een onlosmakelijk onderdeel van hun soevereiniteit. Samenwerking encoördinatie ? Geen probleem. Maar een eurofederale politiestructuur ? Niet voor de volgende twintig jaar.”
Privatisering van justitie
John Davis is managing director van Farleigh Projects International, het onderdeel van Group 4 UK, dat onder meer fraudeurs en crimineel verworven gelden opspoort. “Gedupeerde ondernemingen zullen zich moéten wenden tot bedrijven als het onze om in te grijpen,” stelt hij. “De overheid kan dat niet, omdat ze onvoldoende middelen heeft. Een trieste, maar harde realiteit.”
Collega Tony McStravick geeft meer redenen waarom bedrijven zijn ter zake beruchte Control Risks Group inschakelen. Een onderneming wil vooral zijn geld terug en vreest dat een politie-onderzoek de zaak hopeloos rekt, zodat er op het einde van de rit niets meer overblijft. Grote particuliere crime busters hebben door hun wereldnetwerk meer knowhow over zaken, die het daglicht niet mochten zien. Bovendien kan een openbaar onderzoek in de pers komen. “Een onderneming ziet haar bedrijfsgeheimen niet graag in de media uitgesmeerd,” aldus McStravick. “Er is ook een menselijk aspect. Als blijkt dat een onderneming werd bedrogen, wordt de bedrijfsleiding soms als idioot beschouwd. En die gênante ervaring wil men vermijden.”
Toch is er een gevaar, meent James Perry, detective superintendend van de Fraud Squad van New Scotland Yard. “Rijke slachtoffers roepen de gesofisticeerde privé-sector in,” voorspelt hij. “Die trekt bovendien de betere elementen van de politie aan. Blijft over : onderbetaalde en overwerkte officieren, die alleen het onderste segment van de misdaad voor hun rekening nemen. Bovendien dreigt de informatie en de knowhow inzake het oplossen van geldmisdrijven en het traceren van misdaadgeld te worden gemonopoliseerd door de privé-sector. We moeten streven naar een wisselwerking tussen de openbare sector en bonafide privé-bedrijven.”
Sterke staat ?
Guy Stessens, die aan de Universiteit Antwerpen recentelijk een doctoraatsverhandeling over witwassen schreef, vult aan : “Ons gerecht, dat meer dan in Angelsaksische landen het onderzoek naar fraude leidt, heeft weinig expertise in complexe dossiers. Samenwerking met de privé-sector kan dit manco beter opvangen dan een privatisering. In dat geval moeten de nu veel te lage vergoedingen van de gerechtelijke experts worden aangepast.”
Ook volgens Alison Jamison, auteur van het eerste World Drug Report van de Verenigde Naties (1997), mag de overheid zich niet defaitistisch opstellen. Zij signaleert : “Er is een contradictie tussen de globale liberaliseringstrend minder staat en het gevolg ervan : globale misdaadorganisaties. Die kunnen slechts door een sterke staat en meer regulering worden aangepakt.”
Rowan Bosworth-Davies staat sceptisch tegenover de roep naar een sterkere overheid. “De verleiding wordt groter om meer regels in te voeren, nieuwe wetten goed te keuren en een interventionistische politiek te voeren,” stelt hij vast. “Dat is niet het juiste antwoord. Een versterking van een 18de-eeuwse gerechtelijk model, gesteund door een politie die werkt met 19de-eeuwse procedures, tegen een misdaadprobleem van de 21ste eeuw, leidt tot een catastrofe. Ik ben pessimistisch : fraudeurs die hun stiel kennen, zullen in de toekomst maar zelden worden geklist.”
HANS BROCKMANS
ROWAN BOSWORTH-DAVIES (TITMUSS SAINER DECHERT) Frauduleus geld is als water. Het zoekt op de internationale geldmarkten zijn weg naar het laagste punt van de misdaadbestrijding.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier