FRANKRIJK FALLIET ?

EMU BEDREIGD.

“Sommes-nous vraiment en faillite ?” Die onheilspellende titel siert de cover van Le Nouvel Observateur van 29 augustus. In een grondige enquête probeert het blad een analyse te maken van de huidige economische impasse waarin het land verzeild is. Jacques Attali antwoordt op de vraag : “We zijn bijna financieel failliet, maar we gaan nog niet ten onder.”

Vooral het overheidsbudget baart de Fransen zorgen. Om de 3 % in ’97 te halen, mag Frankrijk volgend jaar geen frank meer besteden dan in ’96, een zeer moeilijk te bereiken doel. Het laatste Oeso-rapport over Frankrijk is zeer kritisch geweest : “Hoe voordelig ze op middellange termijn ook mogen wezen, de maatregelen kunnen tot een lagere groei dan voorzien leiden en kunnen een rem betekenen op de vraag en de activiteit op korte termijn.” In ’96 zou er 1,3 % groei worden weggesneden, in ’97 zelfs 2 % : 160 miljard Franse frank minder inkomsten en 200.000 werklozen meer. Frankrijk verzeilt daarmee nog sterker dan de andere Europese landen in de spiraal van minder groei, minder inkomsten, en dus minder groei…

De eersten die hiervan de rekening betalen, zijn de werklozen : dat aantal neemt weer toe (zeer sterk in mei en juni, en nauwelijks gecompenseerd door een lichte verbetering in juli). Voor volgend jaar wordt een verdere stijging voorspeld. Ook al is momenteel, dankzij de genomen maatregelen, 1,5 % groei voldoende om jobs te creëren (wat voorheen 2,5 % was).

Frankrijk kampt ook met een zeer hoge belastingdruk. Dat premier Alain Juppé nu schermt met een belastingverlaging van 20 miljard Franse frank is maar een doekje voor het bloeden, nadat hij in ’95 een belastingverhoging van 120 miljard heeft doorgevoerd. Zijn voorganger Edouard Balladur heeft het trouwens niet anders gedaan : plus 100 miljard in ’93, min 20 miljard zes maand later.

Specifiek voor Frankrijk is ook de extra slechte situatie van de overheidsbedrijven. De spoorwegmaatschappij SNCF boekte 16 miljard verlies in ’95, ondanks 50 miljard subsidies en 125 miljard door de overheid overgenomen schulden. Air France staat 50 miljard in het rood, Crédit Lyonnais 100 miljard enzovoort. EDF en France Télécom doen het ogenschijnlijk nog goed, maar eens de concurrentie in die twee sectoren begint te spelen, ziet het er slecht uit. France Télécom zit trouwens nu al zo diep in de schulden dat de reële waarde negatief is.

En tenslotte is er de sociale zekerheid. In ’93 verhoogde Balladur de CSG, een algemene sociale bijdrage ( herkent u het ?), met 1,3 % nadat er een gat van 110 miljard Franse frank was ontstaan. Twee jaar later voerde Juppé een nieuwe belasting van 0,5 % in omdat de sociale zekerheid opnieuw in’t rood was verzeild. Juppé verklaarde in november ’95 dat het tekort dit jaar beperkt zou blijven tot 17 miljard Franse frank. Maar de laatste cijfers wijzen erop dat het 50 tot 60 miljard zal zijn. En in ’97 35 miljard. De sociale zekerheid lijkt een vat zonder bodem. Vooral de ziekteverzekering, met een groeipercentage van 5 %, is de boosdoener. En in de toekomst is het pensioendossier een ware tijdbom.

Een 3 % die verder af lijkt dan ooit, stijgende werkloosheid, een dieprood kleurende sociale zekerheid, met schulden overladen overheidsbedrijven : het is een cocktail die de bleu marins de das kan omdoen. En meteen ook het hele Europese project, want zonder Frankrijk maakt de EMU geen schijn van kans. Alain Juppé weet dat als geen ander. Vandaar zijn aankondiging van verdere besparingen in begroting en sociale zekerheid, gekoppeld aan meer aandacht voor de tewerkstelling.

De druk op Juppé is groot. Zowel de financiële wereld als de vakbonden hebben elk op hun manier signalen uitgestuurd. De Franse frank staat al enige tijd onder druk en de vakbonden dreigen met een herhaling van de sociale onlusten van vorige winter (zie hoofdverhaal). Of de soep ook zo heet zal worden gegeten als ze nu wordt opgediend, moet nog worden afgewacht. De toekomst van Europa hangt ervan af.

ALAIN JUPPE Als hij niet slaagt in zijn besparingen en hervormingen ligt de EMU-droom aan diggelen.