First ladies bij de oosterburen

Rut Brandt, Doris Schröder, Hannelore Kohl, Mildred Scheel, Bettina Wulf…. De namen van de echtgenotes van Duitse bondskanseliers en presidenten zeggen ons weinig. Bij de First Ladies van de oosterburen zitten weinig wereldwijd bekende of iconische figuren zoals Jackie Kennedy in de VS. Toch speelden ze een belangrijke rol in de politieke, economische en maatschappelijke evolutie van het naoorlogse Duitsland. Dat schrijft de historica Heike Specht.

Na de oprichting van de West-Duitse Bondsrepubliek in 1949 was kanselier Konrad Adenauer weduwnaar. De eerste president, Theodor Heuss, werd geflankeerd door zijn echtgenote Elly Heuss-Knapp. De functie van de president was louter ceremonieel, maar in de jaren vijftig zorgde het koppel Heuss er via diplomatieke contacten voor dat West-Duitsland opnieuw een volwaardig lid werd van de internationale gemeenschap. In de jaren zestig bouwden Heinrich en Wilhelmine Lübke daarop voort. Hun reizen waren eigenlijk economische handelsmissies, die de Duitse bedrijven ten goede moesten komen. Het waren de jaren van het Wirtschaftswunder.

In de jaren zeventig maakten de socialistische kanseliersvrouwen indruk door hun sobere levenswandel. Rut Brandt en Hannelore en Helmut Schmidt ontvingen buitenlandse regeringsleiders in een eenvoudige bungalow in Bonn of in een privé-appartement in Hamburg. Het was toen ook de eerste keer dat een presidentieel koppel – Walter en Mildred Scheel – in beeld kwam met jonge kinderen.

Heike Specht besteedt bijzondere aandacht aan Hannelore Kohl en Doris Schröder. Volgens de historica wees Hannelore haar man Helmut op de noodzaak van een snelle Duitse eenmaking. Zij was afkomstig uit Oost-Duitsland. Voor Kohl, de provinciaal die zich enkel echt thuis voelde tussen de wijngaarden van de Pfalz, was de DDR een andere wereld. Toen Gerhard Schröder in 1998 de hand uitstak naar het kanselierschap dacht hij eerst aan een Grosse Koalition van sociaaldemocraten en christendemocraten. Maar zijn echtgenote Doris Schröder-Köpf was een van de personen die hem overtuigden voor de Groenen te kiezen. De rol van de Duitse First ladies wordt op de achterflap van het boek goed samengevat: “geen officiële functie, maar wel invloedrijk”.