Fietsers versus fijn stof

Is een fietstochtje op een zonnige dag nog gezond, met al dat fijn stof in de lucht?

De voorbije maand maart werden we voor het eerst geconfronteerd met smogalarm. Ten gevolge van de opstapeling van fijn stof in de lucht, legde de overheid snelheidsbeperkingen op die de pollutie moesten terugdringen. Na enkele dagen werden de maatregelen weer ingetrokken. Als ze al enig effect hadden, dan toch wel een toenemende belangstelling voor de klimaatsveranderingen en de toenemende luchtverontreiniging. Wetenschappers schrijven nu al een zekere oversterfte toe aan de slechte omgevingslucht.

Een manier om de concentratie aan fijn stof terug te dringen, is het autoverkeer beperken. Roetdeeltjes uit dieselmotoren dragen namelijk in belangrijke mate bij tot het zwevend fijn stof. Hoe minder auto’s op de baan, hoe minder luchtverontreiniging. De fiets biedt dus een mogelijkheid om de lokale luchtkwaliteit te verbeteren. Maar de vraag is of die ontwikkeling gezondheidswinst oplevert. Als je met je fiets door het verkeer laveert, dan sta je nog meer dan automobilisten bloot aan vuile lucht. De laatsten zijn immers nog tamelijk beschermd door de filtering van lucht in hun auto, terwijl fietsers de vuile lucht rechtstreeks inademen.

18.000 doden

In fietsland Nederland sterven jaarlijks 18.000 mensen vroegtijdig aan luchtvervuiling, zo berekenden ze bij het Nederlands Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. De normen van luchtkwaliteit worden er niet gehaald en metingen tonen aan dat Nederland een van de meest vervuilde gebieden is in West-Europa wat de uitstoot van stikstofdeeltjes betreft. Niet dat het in Vlaanderen zoveel beter is gesteld met de omgevingslucht. Ook bij ons lopen de concentraties aan fijn stof in de dichtbevolkte agglomeraties hoog op.

In Nederland maakt de fietsersbond zich ongerust over de afnemende kwaliteit van de omgevingslucht. Daarom zette ze een groot vergelijkend onderzoek op naar het ‘fietsklimaat’ in Nederlandse gemeenten: de Fietsbalans. Doel van de Fietsbalans is het wel en wee van fietsend Nederland in kaart brengen en metingen van de luchtkwaliteit vormen daar een onderdeeltje van. De resultaten van het eerste luik van deze studie, die liep tussen 2000 en 2004, zijn gekend. Vorig jaar ging Fietsbalans-2 van start, met nog meer aandacht voor de luchtkwaliteit.

Wat kwam er tot nog toe uit de bus? Wanneer automobilisten en fietsers hetzelfde traject afleggen, wordt een automobilist minder blootgesteld aan fijn stof dan een fietser. Daarbij maakt het voor automobilisten amper een verschil of ze met open raam rijden of een pollenfilter in de wagen hebben. De hoogste piekwaarden voor fijn stof worden veroorzaakt door scooters en brommers, optrekkend verkeer, files, vrachtwagens en dieselbusjes.

De voorlopig belangrijkste conclusie is dat fietsen in een rustige, verkeersarme omgeving de blootstelling aan fijn stof aanzienlijk naar beneden haalt. Ook het weer speelt een rol: zonnige, windstille dagen gaan gepaard met een hogere smogconcentratie.

Gezonde fietstochtjes maak je daarom best in een rustige omgeving, ver van het drukke autoverkeer. En bij wind op kop heb je een bijkomende troost: hoe meer wind, hoe minder fijn stof in de lucht.

Info: www.bio.uu.nl/wetenschapswinkel (hier kan je het volledige rapport ‘Fietsers en verkeersuitstoot’ downloaden) www.irceline.be (volgt dagelijks de toestand van de luchtkwaliteit in België)

Marleen Finoulst