Festival in de snelkookpan

Klassieke meesterwerken afgewisseld met zigeunermuziek. Open repetities in lege winkelpanden. En een videoclip met twerkende Koreaanse danseressen. Innovatie is geen vies woord voor B-Classic, de opvolger van de Basilica-concerten.

Het was even schrikken: een videoclip met vijf schaars geklede, sexy Koreaanse danseressen om een festival van klassieke muziek te promoten. De meisjes hotsen en schudden met hun billen dat het een aard heeft — ‘twerken’ in het jargon — maar dan wel op een deel van de Negende symfonie van Antonín Dvorák. “De eerste videoclip voor een klassieke componist”, verkondigden de makers trots.

Of je die mix interessant kunt noemen, is vatbaar voor discussie, maar opvallen deed het filmpje wel. “Met de clip willen we jongeren in contact brengen met klassieke muziek”, zegt Bob Permentier, de intendant van het Limburgse festival B-Classic. “Jonge mensen krijgen die traditie niet meer mee, ze vinden die muziek op voorhand saai. Videoclips maken wel deel uit van hun leefwereld. Daarom gebruikten we dat format om hun enkele minuten klassiek te laten horen.”

Permentier en festivalmanager Kris Jannis gingen voluit voor hun idee. Ze namen het communicatiebureau DDB in de arm en deden een beroep op Raf Reyntjens, die onder meer clips voor Stromae regisseerde. “Sinds april is het filmpje al 3,5 miljoen keer bekeken op internet”, vertelt Permentier. “Het was te zien op jongerenzenders als TMF, Jim en MTV. We haalden er zelfs CNN mee. Jongeren maken zelf clips met klassieke muziek en plaatsen die op YouTube.”

“Natuurlijk hebben we ook kritiek gekregen. Maar dat er een debat tussen voor- en tegenstanders op gang komt, is een goede zaak. Dat hebben we juist nodig om de wereld van de klassieke muziek levend te houden.”

Pressure cooking

Morgen gaat in Tongeren de derde editie van B-Classic van start. Twerkende meisjes zijn er niet van de partij, maar gedurfd is de programmering zeker. Dat gebeurde uit noodzaak. B-Classic is de opvolger van de Basilica-concerten, de Limburgse afdeling van het Festival van Vlaanderen. Het festival bestond meer dan vijftig jaar, tot het in 2012 zijn subsidies verloor, omdat het te weinig vernieuwend was. Permentier en Jannis moesten een nieuwe start maken met een lege kassa.

“Het was een harde tijd”, zegt Permentier. “We moesten kiezen voor kleinschaligheid, al is dat helemaal niet erg. Daarnaast moesten we een concept bedenken dat complementair is aan de klassieke concerten die de cultuurcentra in Limburg door het jaar programmeren. Een festival dat hetzelfde doet, heeft eigenlijk geen reden van bestaan.”

Permentier is fagottist. Zijn vakanties met vrienden in Frankrijk brachten hem op een idee. “We oefenen geregeld in kerken de muziek in, die we ‘s avonds spelen op een concert. Dat sociale contact en die spontaniteit wilde ik introduceren in het festival”, vertelt hij. In 2013 brachten hij en Jannis op B-Classic een dertigtal Belgische en buitenlandse musici samen, zowel gevestigde namen als jonge talenten. Tijdens de hele duur van het festival bleven ze in Tongeren om samen muziek te maken. Elke dag studeerden ze nieuwe composities in — telkens in andere bezettingen — die ze ‘s avonds op het podium brachten.

Veel repetitietijd was er dus niet. “Je haalt musici uit hun comfortzone”, zegt Permentier. “Vaak is het de eerste keer dat ze met elkaar spelen. Het is heel intens om zo muziek te maken, je speelt op adrenaline.” Het deed hem en Jannis denken aan koken in een snelkookpan, daarom heet B-Classic een pressure cookingfestival. Helemaal nieuw is dat concept niet. Ook het kamermuziekfestival van Kuhmo in Finland en dat van Schiermonnikoog organiseren zulke concerten. “Maar B-Classic is het enige festival dat uitsluitend volgens die formule werkt”, reageert Permentier.

De eerste editie sloeg meteen aan. Daarom gaat B-Classic dit jaar door met het concept. Ook Vlaams minister van Cultuur Joke Schauvliege (CD&V) was gewonnen voor die vernieuwende aanpak. In 2013 gaf ze een projectsubsidie van 25.000 euro aan het festival, voor de editie van dit jaar trok ze dat bedrag op tot 60.000 euro. In 2015 en 2016 krijgt B-Classic een structurele subsidie van 150.000 euro.

Niet klassiek klassiek

Permentier en Jannis willen zich niet opsluiten in een hokje. Dat maakten ze al duidelijk met hun Dvorák-clip, en het blijkt ook uit de muziek die te horen is op het festival. B-Classic staat dit jaar in het teken van Oost-Europa. De volksmuziek van die regio– “de blues van Europa”, schrijft de auteur Dimitri Verhulst in de brochure — heeft een belangrijke stempel gedrukt op de klassieke muziek van de negentiende en de twintigste eeuw. Daarom halen de organisatoren niet alleen klassieke musici naar Limburg, maar ook folkartiesten, onder wie de Vlaamse zigeunermuzikant Tcha Limberger en de wereldberoemde Tsjechische zangeres en violiste Iva Bittová.

Tijdens de concerten wisselen klassieke composities van Joseph Haydn, Antonín Dvorák, Béla Bartók en Maurice Ravel af met klezmer en improvisaties op zigeunermuziek. “Zo eigenzinnig programmeren kun je alleen op een festival”, vindt Permentier. “Een concertorganisator die een seizoen lang concerten moet plannen, heeft die vrijheid niet. Die mag zijn trouwe publiek niet choqueren.”

Gaat die pressure cooking met zulke uiteenlopende musici niet ten koste van de diepgang? “Soms loopt een uitvoering niet zoals je had verwacht”, zegt Permentier. “Dat is het risico dat je neemt.”

Kastelen, kloosters en kerken

B-Classic heeft niet alle tradities van de Basilica-concerten overboord gegooid. Een ervan is dat de concerten plaatsvinden in kastelen, kloosters en kerken in Zuid-Limburg. “Die regio heeft weinig concertzalen”, zegt Permentier. “Maar er is wel heel wat historisch patrimonium. In de omgeving van Tongeren alleen al heb je 96 kastelen.” Zulke locaties bieden de gelegenheid het festival te koppelen aan het toerisme in Haspengouw. Om daar extra op in te spelen, organiseert B-Classic dit jaar een boottocht, een wandeltocht en een fietstocht met muziek. Ook dat moet helpen om het concertpubliek te verbreden. De repetities vinden plaats in leegstaande winkelpanden in Tongeren. De voorbijgangers kunnen er binnenlopen om te luisteren. Het festival wordt zo zichtbaar in de straten van de stad. “Meteen was ook het probleem van de repetitielokalen opgelost. Mooi meegenomen”, zegt Permentier.

B-Classic loopt van 20 tot 29 juni op diverse locaties in Zuid-Limburg.

www.b-classic.be

WIM VER ELST, FOTOGRAFIE DEBBY TERMONIA