Feest voor oog en verhemelte

Het einde van het jaar is de periode bij uitstek voor geraffineerd plezier van het oog en het verhemelte. Nergens komt de kombinatie van artistieke emotie en tongstrelend genot beter tot uiting dan in de cultus van de wijn. Ter zijner eer : een tentoonstelling en twee boeken.

Reeds in 1924 deed baron Philippe de Rothschild in dit opzicht een pionier die op weinig begrip van zijn tijdgenoten kon rekenen een beroep op graficus Jean Carlu om een origineel etiket te ontwerpen dat zijn wijnen waardig was. Het initiatief kwam te vroeg. Pas vanaf de Bevrijding groeide het verfraaien van de flessen Château Mouton Rothschild door hedendaagse kunstenaars uit tot een echte traditie. In dezelfde periode groeide rond de wijn, synoniem van plezier en vreugde, een overvloedige literatuur, die later pletorische dimensies zou aannemen.

Paul Beusen, die onlangs bij het Gemeentekrediet de tentoonstelling “Kunst in Wijn” opende, betreurt dat het hele discours over de wijn in grote mate een marketing-gebeuren is, en dat kwaliteit daarin niet altijd het hoogste woord voert. Hijzelf en zijn medewerkers hebben er daarom over gewaakt tijdens hun (moeilijke) selektie voorrang te geven aan kwaliteit én bij de tentoonstelling een degelijk naslagwerk uit te geven.

De verzameling van Rothschild, die voor het eerst in Brussel wordt geëxposeerd en waarin men oorspronkelijke projekten aantreft van kunstenaars als Braque, Chagall, Bacon en zelfs filmregisseur John Huston, vindt er haar tegenhanger in een ander toonbeeld van kwaliteit, de champagne van Taittinger, met flessen van onder meer Vasarely en Liechtenstein. Affiches uit het begin van de eeuw voor de Portugese Ramos Pinto, prachtige glasschetsen van de Weense architekt Josef Hoffman (1870-1949), glazen karaffen van Lalique, Moser en Gallé en een verbazende “Hutteau Chamabachique” (een soort iglo met materialen die bij de wijngaard horen) van Ostertag en Poirot tonen ons welke verrukkelijke wegen men heeft afgelegd sinds Cassander van Macedonië, die reeds in de IVde eeuw voor Kristus de beeldhouwer Lysippos speciale amfora’s liet vervaardigen.

Het etiket is uiteraard het meest zichtbare deel van de oenofiele ijsberg. De variatie is groot, en ter aanvulling van de uitvoerig gedokumenteerde en geïllustreerde uitgave van het Gemeentekrediet kan men het systematische overzicht raadplegen dat Georges Renoy geeft in zijn nieuwe “Livre de l’Etiquette de vin”. Het oudste etiket dateert van 1800 (een Liebfrauenmilch van Theodor Brass uit Offenbach). Sindsdien is er in de drukkerijen veel druivesap gevloeid en vinden we de meest uiteenlopende etiketten, van werk van striptekenaars tot landschapjes en erotische taferelen ! George Renoy toont een rijke selektie, ook al betreurt hij terecht dat sommige etiketten even twijfelachtig van smaak zijn als sommige wijnen. De fans van de “oenografilie” zullen dus samen met de oenofielen de troep moeten scheiden van de nektar van Yquem.

Alain Delaunois

Kunst in wijn, Gemeentekrediet, Passage 44, Brussel, van 12 tot 18 uur behalve op maandagen en feestdagen, tot 10 maart 1996. De geïllustreerde catalogus (250 blz.) kost 2600 frank.Georges Renoy, Le Livre de l’Etiquette de vin, Ed. Racine, 200 p., geïllustreerd, 2495 F.

Champagne Taittinger, door Roy Liechtenstein, 1985.

Etiket getekend door John Huston, Mouton Rothschild, 1982.