Familiaal op de beurs

Van anderhalf miljard frank omzet in ’89 naar 17 miljard in ’99. Sinds medio december op de beurs, en straks al aan een kapitaalverhoging toe. Zopas weer 3,6 miljard frank business zwaarder. Het gaat snel bij Ontex in Buggenhout. Wie stuwt er de zaken? En hoe?

Fier toont Bart Van Malderen, gedelegeerd bestuurder van nv Ontex in Buggenhout, een slide met de vooruitzichten die de fabrikant van wegwerpproducten voor persoonlijke hygiëne (babyluiers, maandverband, inlegkruisjes, tampons, incontinentie-artikelen en wat medische aanverwanten) presenteerde bij z’n introductie op de beurs van Brussel halfweg december ’98. Achter verschillende prognoses van toen – nieuwe acquisities, versterking in Zuid-Europa, grotere capaciteit in de tak ‘incontinentie’ – kan hij drie maanden later al het v’tje van “voldaan” zetten dankzij de overname vorige week van het Franse Hygiène Diffusion (3,6 miljard frank omzet, productievestigingen in Montpellier en Arras). “De tak ‘incontinentie’, vroeger slechts 18% van onze business, wordt nu met 34% net een tikje groter dan luiers (33%) en ‘vrouwelijke hygiëne’ (31%).”

Dat Franse bedrijf, voor de meerderheid in handen van de financiële groepen Société Générale en Electra Fleming en voor 24% nog eigendom van z’n twee stichters, stond al langer te koop. Van Malderen had hen al tweemaal gecontacteerd, respectievelijk vier en twee jaar geleden. “Maar de prijs die ze vroegen, konden wij toen niet bedrijfseconomisch verantwoord ophoesten.” Vandaag wel. Geert Asselman, corporate controller van de Ontex-groep, vult aan: “Ze vroegen (terecht) een hoge prijs. Het is een bedrijf met moderne technologie en knowhow, goed gemanaged, en zonder overtollig vet.” Dat de financiële partners er de meerderheid hadden, leidde ertoe dat de prijszetting anders verliep dan Ontex totnogtoe gewoon was. Asselman: “Bij vorige overnames kwamen we tot een waardering op basis van de bedrijfseconomische gegevens: machinepark, terreinen en gebouwen, knowhow, strategie etcetera. Deze keer ging het er vrijwel puur financieel aan toe: de verkopers vroegen zo’n zes keer de cashflow, of om en bij 775 miljoen Franse frank. Trek daar de geconsolideerde schulden ten belope van 390 miljoen Franse frank (die we overnemen) van af, tel het geld in kas erbij op, en je komt aan de 440 miljoen Franse frank die we – onder voorbehoud van de due diligence – op tafel leggen.”

Schaduwkabinet in het bedrijf

Het was Barts vader Paul Van Malderen die het bedrijf in ’79 oprichtte en meteen op de sporen van private-label-productie voor distributieketens zette. Vandaag tekent het bedrijf met z’n hygiëneproducten onder distributeursmerk voor 60 tot 65% van die specifieke markt in Europa. Delhaize, Colruyt, GB, Makro, Auchan, Carrefour, Promodès, Albert Heijn, Intermarché, Spar, Aldi, Asda, Safeway, Esselunga, noem maar op: allemaal zijn ze klant. In vijftien Europese landen heeft Ontex verkoopkantoren-annex-distributiecentrum. Elf productievestigingen staan verspreid over zes landen: België, Nederland, Frankrijk, Duitsland, Spanje en Tsjechië. Die productiereikwijdte van Segovia tot Praag is een noodzaak. “Luiers zijn nu eenmaal in vergelijking met de marge die erop gehaald wordt een tamelijk volumineus product, waardoor de transportkosten gauw hoog oplopen,” vertelt Bart Van Malderen, die in ’96 de leiding overnam van z’n vader. Die laatste kijkt als co-gedelegeerd bestuurder nog toe van op de achtergrond. “Maar ik kom pas op de proppen als het werk gedaan is,” lacht Paul Van Malderen. “En ik kijk vooral naar één ding: de bottom line.” Hij vertoeft wel “uit gewoonte” nog bijna dagelijks op kantoor, maar eerder om van daaruit zijn politieke zaken te behartigen: hij is CVP-burgemeester van Buggenhout. Het recentelijk overgenomen Hygiène Diffusion is vader Paul bijvoorbeeld niet op voorhand gaan bezoeken/onderzoeken. Zo’n dingen doet hij al een aantal jaren niet meer.

“De wisseling van de wacht

is heel geleidelijk verlopen,” getuigt Bart, die in z’n aanvangsjaren from scratch een vestiging in de VS moest uitbouwen. “Belde ik met vader over een of ander probleem, antwoordde die: ‘ik zit hier, jij zit ginder, los het op’.” Drie jaar later, na de val van de Berlijnse Muur in ’89, kwam het Oostblok open te liggen: een unieke opportuniteit. Maar Ontex had niet de middelen en de mankracht om én Oost-Europa én de VS (een moeilijke want gesatureerde markt, bovendien) te ontginnen. Dus werd de Amerikaanse vestiging ontmanteld en heropgebouwd in Tsjechië. Na nog een jaar “opkuiswerk” bij de Italiaanse vestiging begon Bart Van Malderen (een MBA-gediplomeerde van European University in Montreux) in 1991 definitief op het hoofdkwartier in België. “Vader liet me een ‘schaduwkabinet’ van jonge medewerkers samenstellen, dat zich stilaan in de zaken inwerkte, naast zijn bestaande managementteam.” Zo komt het dat ook nog anno ’99 in het organigram bij financiële directie, technische directie en productiedirectie – net als bij gedelegeerd bestuurder – telkens twee namen broederlijk naast elkaar staan, met leeftijden die ongeveer een generatie uiteenliggen.

Familiaal karakter blijft

Frappant in het organigram van Ontex is de sterke aanwezigheid van de familie op internationaal groepsdirectieniveau in Buggenhout. Zo blijkt personeelsdirecteur Jeanine Van den Bossche (55 j.) de echtgenote van Paul en moeder van Bart Van Malderen te zijn. Barts echtgenote Hilde De Sutter (32 j.) is aankoopdirecteur. Bij ‘directeur productie’ staan de namen van oom Luc (56 j.) en neef Kurt De Varé (29 j.). En zus Griet Van Malderen leidt Ontex sarl in Frankrijk.

Opvallender nog is dat in weerwil van de corporate governance-golf er geen externe bestuurders zetelen bij het beursgenoteerde Ontex. De raad van bestuur bestaat uit vader, moeder, zoon en dochter. “Niet dat we er a priori tegen gekant zijn, maar we voelen momenteel niet de noodzaak om daar externen bij te halen,” legt Bart Van Malderen uit. En hij koppelt de troeven van soepelheid en snelheid aan die kleine, familiale raad van bestuur, die niet zo vaak formeel bijeenkomt, maar des te meer informeel vergadert, “soms ook ‘s zondagsmiddags tussen de soep en de patatten,” klinkt het lachend. “De informaliteit, ook op directieniveau, heeft trouwens onze groei niet belemmerd, integendeel.”

EEN BEURSGANG

hadden de Van Malderens, nochtans vaak gesolliciteerd door financiële instellingen die hen wat graag wilden “begeleiden”, nooit overwogen, gesteld als ze waren (en zijn) op hun onafhankelijkheid. Maar toen op een stafvergadering halfweg vorig jaar bleek dat een aantal sterk beargumenteerde investeringsprojecten geschrapt moesten worden om het financieel evenwicht niet in gevaar te brengen – “onze bankiers en wijzelf voelen ons goed bij een ratio van 30% eigen vermogen/balanstotaal” -, volstonden twee weken om de mentale bocht te nemen. Vanaf dan kon het niet snel genoeg gaan – “wat overigens weinig extra druk op de ketel heeft gezet: we waren door onze expansie voordien al verplicht geweest om adquate structuren en rapportering op poten te zetten.”

Slechts 10% nieuwe en 5% bestaande aandelen kwamen op de beurs tegen een introductieprijs van 1670 frank, goed voor 1,9 miljard frank vers geld (vandaag noteert het aandeel aan 3994 frank). Geert Asselman: “Dat volstond voor onze plannen op dat moment. We hadden meer kunnen ophalen, maar uit een berg cash waar je niet meteen iets weet mee aan te vangen, haal je geen leverage.” Om de jongste overname – en andere projecten – mee te financieren, komt er binnenkort allicht een kapitaalverhoging, “waarbij het familiebelang kan verwateren tot 80 of 75%,” oppert Bart Van Malderen.

Kritische massa

Met 17 miljard frank omzet hoort Ontex stilaan bij ‘de kleine onder de groten’. Procter & Gamble, Kimberley Clark, Johnson & Johnson, en SCA Mölnlycke spelen bovenaan in die divisie, “maar een Hartmann bijvoorbeeld steekt met z’n dikke 20 miljard niet meer zoveel boven ons uit.” Kritische massa vergaren, was (en is) de drijfveer achter de groeistrategie. De snelle opeenvolging van productinnovaties en technologische vernieuwingen in de branche vereist immers een fors investeringsritme, ook bij een private-labelproducent. “Je mag ons niet als trendvolger catalogiseren, tegenover de A-merken die trendsetters zouden zijn,” zegt Bart Van Malderen. “Als Pampers morgen met een nieuwigheid uitpakt, gunnen de distributeurs ons geen twaalf maanden om te proberen dat na te bootsen: het alternatief moet er binnen twee weken zijn.” Daarom heeft Ontex op elk continent contactpersonen die screenen wat er op de markten evolueert. Vooral Japan, wereldrecordhouder van de per capita bestedingen aan persoonlijke hygiëne, geeft de toon aan en wordt dus nauwlettend in de gaten gehouden.

Bart Van Malderen: “We hebben vandaag in onze schuif al producten klaarliggen die over zes of acht maanden op de markt zullen komen. We wachten wel altijd tot de A-merken met hun marketinggeweld en navenante kosten de innovatie bij het grote publiek hebben bekendgemaakt. Maar we zijn dus verplicht om serieus te investeren in onderzoek & ontwikkeling (100 miljoen frank dit jaar), om in alliantie met leveranciers nieuwe materiaalmogelijkheden te onderzoeken enzovoort.” Bovendien wordt de productie-apparatuur niet alleen almaar performanter maar ook almaar duurder. “Met een omzet van een paar miljarden zouden we vandaag niet lang onafhankelijk kunnen overleven. Met onze 17 miljard hebben we wel een redelijke kritische massa – al moeten we onze basis in Oost- en Zuid-Europa zeker nog verbreden.”

Eenmaal dat gerealiseerd,

wachten nieuwe continenten? Van Malderen: “Dat sluit ik niet uit. We hebben vroeger al activiteiten ontplooid in de VS en Argentinië. Ook Vietnam is op een bepaald moment zeer concreet in het vizier gekomen, maar het Oostblok heeft toen de voorrang gekregen. We zien wel.”

RAF PAUWELS