Europese energie zoekt markt

De Europese beleidsmakers zouden er goed aan doen snel werk te maken van een echte Europese energiemarkt. Dat is, samen met een doorgedreven beroep op hernieuwbare ener-giebronnen, wellicht het beste antwoord op de bedreiging die onderhuids aanwezig is in de gasoorlog tussen Rusland en Oekraïne: de groeiende afhan-kelijkheid van buitenlandse energiebronnen.

Vooral de Oost-Europese landen hebben intussen aan den lijve ondervonden wat het betekent om volledig afhankelijk te zijn van de Russische beer om aan hun gasbehoeften te voldoen. Het is al te gemakkelijk om Poetin & co helemaal de zwartepiet toe te schuiven in de jongste crisis. De complexe situatie van Oekraïne, geteisterd door corruptieproblemen en een spreidstand tussen het agrarische, Europees getinte Westen en de Russisch georiënteerde oude industriebekkens in het noordoosten, maakt de problemen niet eenvoudiger.

Maar naarmate de olie- en gasvoorraden in de Noordzee slinken, wordt het oude continent steeds afhankelijker van geïmporteerde energie. De eenvoudigste manier om die tendens af te zwakken of om te buigen, is zorgen dat je minder verbruikt, en tegelijk andere energiebronnen aanboren. Hoewel het kernenergie nagenoeg onvermeld laat, probeert het Europese Klimaatplan toch een antwoord te bieden, door tegen 2020 te streven naar 20 procent hernieuwbare energie en 20 procent energiebesparing.

Het halen van die doelstellingen zal een huzarenstukje op zich zijn. Toch moet tegelijkertijd nog een aantal andere zaken worden aangepakt. Het is bijvoorbeeld onmogelijk te spreken over Moskou (zekerheid van energiebevoorrading) en Kyoto (duurzaamheid) zonder het over Lissabon te hebben. De Europese innovatiedoelstellingen moeten helpen om de technologische doorbraken mogelijk te maken die de alternatieve energieën nog meer wind in de zeilen kunnen bezorgen.

Maar de resultaten van dat alles kunnen pas optimaal renderen in een echte Europese energiemarkt. Dat de liberalisering niet de verhoopte resultaten opleverde, had minstens gedeeltelijk te maken met het gebrek aan interconnectie tussen de lidstaten. Niet alleen de overheid bleef in gebreke. Het gebrek aan marktwerking maakte dat oligopolisten de prijzen konden opdrijven door kunstmatige schaarste te creëren.

Ook juridisch is er nog een lange weg af te leggen. Een investeerder die een windturbine, kerncentrale of steenkoolcentrale bouwt, botst in elk Europees land op andere veiligheidsvoorschriften: soms kleinigheden, soms ingrijpender. Ook de subsidies waarop hij of zij aanspraak kan maken, verschillen per land.

Om die regels op gelijke leest te schoeien, zal veel tijd nodig zijn, en geld. In de wetenschap dat voor de bouw van een hoogspanningslijn gemakkelijk tien jaar gaat tussen aanvraag en ingebruikname, is 2020 helemaal niet meer veraf. (T) Focus

De energie van vandaag is ook die van de toekomst, blz. 48

Door Luc Huysmans