“Europa zet onze hele sector op de helling”

De accountants en belastingconsulenten voeden hun cliënten op om een rechtvaardig deel aan de fiscus te betalen. Maar ze verzetten zich met klem tegen de regelneverij van Europa en de Belgische overheid, aldus André Bert, voorzitter van het Instituut van Accountants en Belastingconsulenten.

De sector van de economische beroepen staat in rep en roer. Europa wil de publicatieplicht van balansen voor micro-ondernemingen met een omzet van minder dan een miljoen euro en minder dan tien werknemers afschaffen. Dat is een drama voor de 15.000 bedrijfsrevisoren, accountants en belastingconsulenten in België, een land van kmo’s.

“Het streven is nobel, maar het voorstel zet de hele sector op de helling”, zegt André Bert, voorzitter van het Instituut van Accountants en Belastingconsulenten (IAB). “Het bedrijfsleven heeft nood aan een vereenvoudiging van de administratieve lasten. Maar je moet het kind niet met het badwater weggooien. Micro-ondernemingen hebben inderdaad geen externe aandeelhouders. Toch baseren banken, kredietverzekeraars, leveranciers en rechtbanken zich op hun jaarrekeningen om bepaalde beslissingen te nemen. Daarnaast gebruikt de overheid deze gegevens als uitgangspunt voor haar beleid of voor de vaststelling van de belastbare basis.”

TRENDS. De bedrijven worden overspoeld door een waterval van regels. Is het niet hoog tijd dat iemand daar paal en perk aan stelt?

ANDRÉ BERT (IAB). “Wij zijn vragende partij om zoveel mogelijk betrokken te worden bij het administratieve vereenvoudigingproject van staatssecretaris Vincent Van Quickenborne (Open VLD). Probleem is echter dat België alles steeds meer in wetten giet. In enkele jaren tijd verdubbelde het Staatsblad in volume. Zelfs specialisten zien door de bomen het bos niet meer. Bovendien wordt het voor ons nog moeilijker de situatie aan de klanten – leken in het vak – uit te leggen. Daarom hebben wij voor de nieuwe regering een memorandum opgesteld om een aantal wantoestanden in ons beroep aan banden te leggen. Zo vragen wij een beperking van de beroepsaansprakelijkheid, die nu een te grote last op onze schouders legt. Ook pleit het IAB voor een versoepeling van de erkenningsvoorwaarden voor professionele kantoren en een verbetering van de vereffeningprocedure voor de kamer van koophandel. Ten slotte moeten de cowboys in het vak uit de markt gehaald worden. In tegenstelling tot erkende professionals vallen zij niet onder de strenge antiwitwasrichtlijnen en tuchtmaatregelen. Hetzelfde geldt voor de advocaten, die aan een zwijgplicht gebonden zijn.”

Zo zijn de problemen met kasgeldvennootschappen ontstaan.

BERT. “Inderdaad. De oprichting van een kasgeldvennootschap is geen probleem, wel de ontduiking van de verschuldigde belastingen. In de gerechtelijke dossiers die nu lopen, zijn echter geen leden van het beroepsinstituut betrokken. Het betreft hier malafide figuren, die onder het mom van fiscaal advies onwettige constructies hebben uitgewerkt.”

Heeft de beroepsorganisatie hier geen preventieve rol te vervullen?

BERT. “Ja, maar ik ken de concrete dossiers niet. Als de rechter in de zaak van hr-bedrijf Quintessence ook de betrokken bedrijfsleider en de belastingconsulent in eerste aanleg veroordeelt, zullen zij wel boter op het hoofd hebben, zeker? Aangezien zij nu in beroep gegaan zijn, wacht het IAB de definitieve uitspraak af vooraleer te schorsen. Ondertussen zullen wij alle andere klachten die binnenlopen, onderzoeken. Onze tuchtprocedure met een gemengde commissie van leden en externe magistraten functioneert goed. Daarnaast neemt de beroepsorganisatie ook haar voorzorgsmaatregelen. Zo bereiden wij met de verzekeringsmaatschappijen die onze aansprakelijkheid dekken, de publicatie van nieuwsbrieven met preventieve tips voor.”

U weet daar alles van als accountant in een gevoelige sector als de diamant.

BERT. “Daar worden de jaarrekeningen meestal goedgekeurd onder voorbehoud van de waarde van de voorraden. Maar een waterdicht systeem bestaat niet. De taak van de accountant en belastingconsulent is om de cliënt op te voeden, zodat hij een rechtvaardig deel van zijn inkomsten aan de schatkist afstaat. Je kunt ons echter niet verantwoordelijk stellen voor fiscale fraude waar we niets van afweten. Alleen de medeplichtigen moeten bestraft worden. Gelukkig verbetert de situatie. De jongere generatie wil met een propere lei beginnen. Je voelt dat duidelijk in de praktijk.”

SP.A-ondervoorzitter Dirk Van der Maelen wil nog een stap verder gaan en de accountants of belastingconsulenten medeaansprakelijk maken voor belastingontduiking.

BERT. “Aansluitend op de nieuwe Europese witwasrichtlijn ligt een ontwerp van Koninklijk Besluit op tafel dat niet minder dan dertien indicatoren vastlegt om het begrip ernstige en georganiseerde fiscale fraude te definiëren. Maar deze lijst is zo uitgebreid en ongenuanceerd dat de accountants en belastingconsulenten praktisch elke transactie aan de Cel voor Financiële Informatieverwerking (CFI) zouden moeten melden. Zo schiet de maatregel haar doel voorbij. Daarom pleiten wij voor een andere aanpak. Laat onze leden de indicatoren pas controleren als ze iets onwettelijks vermoeden en niet omgekeerd. Dat werkt veel efficiënter. Het is toch onzinnig om elke factuur waar geen btw-nummer op staat, aan de CFI te melden wegens mogelijk witwassen. Maar volgens minister van Justitie Laurette Onkelinx (PS) moet je eerst de signalen checken. We wachten nu op de nieuwe regering om over deze interpretatie te onderhandelen. Ondertussen wordt de CFI overstelpt met nutteloze documenten, zodat het echte speurwerk in gevaar komt. Tot overmaat van ramp gaat Van der Maelen nog een stap verder. In zijn wetsvoorstel maakt hij de accountants en belastingconsulenten mee aansprakelijk voor belastingontduiking. Maar de adviseurs die geen lid zijn van een erkende beroepsfederatie ontspringen de dans. Zo hol je het hele systeem uit en moedig je de fraude zelfs aan. Ten slotte weet je alleen wat je cliënt je meedeelt. Als hij bepaalde gegevens achterhoudt, kunnen wij daar toch niet verantwoordelijk voor gesteld worden?”

Hebben de financiële schandalen bij Lernout & Hauspie en Enron zware schade aan het beroep toegebracht?

BERT. “Hier worden enkel de bedrijfsrevisoren aangeklaagd, waardoor de overheidscontrole op deze beroepscategorie is toegenomen. De accountants en belastingconsulenten vallen niet onder dit nieuwe toezichtorgaan ( public oversight board), noch onder de onverenigbaarheidregels (Sarbanes Oxley).”

Nochtans bestaat bij de publieke opinie de perceptie dat ze allemaal één pot nat zijn. Nooit gedacht aan een imagocampagne?

BERT. “Neen. Wij voelen ons niet geviseerd. Als knelpuntenberoep denken we wel aan een rekruteringscampagne onder de pas afgestudeerden. Hoewel het beroep sterk vervrouwelijkt – 477 op 1064 stagiairs zijn vrouwen – wordt de spoeling steeds dunner. Het arbeidsintensieve karakter van ons beroep schrikt af. Bovendien slaagt slechts 55 % van de kandidaten voor de toelatingsexamens. De kantoren vinden amper genoeg gekwalificeerd personeel.”

Waarom vinden de dames het beroep plots sexy?

BERT. “Net als in elk zelfstandig beroep kunnen accountants en belastingplichtigen hun werk zelf organiseren. Bovendien kun je via de moderne communicatiemiddelen makkelijk thuis werken, wat de gezinslast voor vrouwen toch enigszins verlicht. In de buurlanden zie je deze trend ook.”

Wat zijn de nieuwe trends in de sector?

BERT. “In de eerste plaats stellen we een informatisering vast. Zo verloopt steeds meer communicatie met fiscus en cliënt via elektronische weg. Hiervoor stelt de overheid procedures op, waarbij ze ons te weinig raadpleegt. Nochtans moeten in de praktijk de accountants en belastingconsulenten de regels uitvoeren. Zo pleiten wij voor vaste aangiftetermijnen. Daarnaast vindt een schaalvergroting van de kantoren plaats om een antwoord te kunnen bieden aan de toenemende complexiteit van het beroep. In de toekomst zullen meer allianties gesloten worden, zoals in Nederland.”

Voelt u de hete adem van de Big Four (Deloitte, Ernst & Young, KPMG en PwC) in de nek?

BERT. “Neen. Ons land telt 210.000 microvennootschappen. Ruim 70 % van alle bedrijven zijn kmo’s die niet over de grens werken. Deze doelgroep doet geen beroep op internationale advieskantoren. Zij hebben veel meer baat bij een lokale accountant of belastingconsulent. Alleen als de Belgische ondernemingen overgenomen worden door een buitenlandse groep, zien we ze vaak naar de Big Four vertrekken. Maar voor gewoon advies komen ze nog altijd naar ons.”

Speelt de International Accounting Standard Board een positieve rol in de ontwikkeling van het beroep?

BERT. “De International Financial Reporting Standards (IFRS) is een handboek van 2500 bladzijden dat enkel geldt voor beursgenoteerde bedrijven. Nu overweegt de internationale gemeenschap een lichte versie van deze boekhoudkundige regels (250 pagina’s) in te voeren voor middelgrote ondernemingen met minimaal vijftig werknemers en een omzet van 10 miljoen euro. Gelukkig staat Europa niet achter dit idee, omdat deze operatie de kosten voor het bedrijfsleven fel de hoogte in zal jagen. Maar misschien moet ons boekhoudrecht, dat dateert uit de jaren zeventig, wel eens gemoderniseerd worden.”

Door Eric Pompen/Foto Michel Wiegandt