Europa doet minder moeilijk over staatssteun

Staatssteun is weer helemaal ‘in’. Zowat alle Europese lidstaten – België incluis – zien het als een middel om de crisis te doorstaan. De Europese Commissie heeft haar regels dan ook versoepeld.

Wat is staatssteun?

Een overheidsinstantie geeft financiële middelen aan bepaalde ondernemingen of de productie van goederen en diensten. Het kan gaan om subsidies, rentesubsidies, belastingvermindering, garanties, totale of gedeeltelijke deelneming van de staat in de onderneming. In België gaat het vaak om een gewestbevoegdheid.

Is staatssteun toegelaten?

De controle op de overheidssteun aan ondernemingen valt onder het mededingingsbeleid van de Europese Unie en moet alle ondernemingen gelijke concurrentievoorwaarden garanderen. Steun is meestal niet toegelaten omdat het om een economisch voordeel gaat dat de onderneming niet zou krijgen via de normale commerciële weg. Het vervalst de mededinging.

Overheidssteun is volgens het Europees recht wel toegelaten als het in het algemeen belang is: steun voor de ontwikkeling van probleemgebieden, diensten van algemeen economisch belang, bevordering van kmo’s, onderzoek en ontwikkeling, opleiding en werkgelegenheid.

Hoe controleert de Commissie de toekenning van staatssteun?

De lidstaten moeten de Commissie op de hoogte stellen en een goedkeuring afwachten. In een aantal gevallen is de aanmelding niet vereist en moet alleen een informatieblad worden ingevuld nadat de steun is toegekend. Deze vereenvoudiging geldt voor staatssteun waar de Commissie veel ervaring mee heeft, zoals steun voor kmo’s of ter bevordering van de werkgelegenheid. Steun aan ondernemingen die in drie jaar niet meer dan 200.000 euro bedraagt, wordt niet als staatssteun beschouwd omdat deze niet omvangrijk genoeg is om een invloed op de handel tussen EU-landen te hebben. 85 procent van de aangemelde steunmaatregelen wordt door de Commissie na een eerste onderzoek goedgekeurd. Bij twijfel wordt een formeel onderzoek ingesteld. Steun die niet vooraf is aangemeld (onrechtmatige steun) onderzoekt de Commissie. Steun in strijd met de eerlijke concurrentie moet dan worden afgeschaft en terugbetaald.

Is de situatie gewijzigd sinds de financiële crisis?

Commissaris voor Concurrentiebeleid Neelie Kroes voerde op het einde van 2008 artikel 87 lid 3 (b) van het EU-verdrag in. Dat artikel zegt dat steunmaatregelen om “een ernstige verstoring in de economie van een lidstaat op te heffen” verenigbaar zijn met de gemeenschappelijke markt. Dossiers konden zo ook sneller worden afgehandeld. Zegt Vincent Mussche, advocaat van Freshfields Bruckhaus Deringer LLP: “Normaal duurt een onderzoek van de Commissie algauw enkele maanden. In de recente bankendossiers zagen we een zeer efficiënte Commissie. Zo werd het pakket reddingsmaatregelen dat de Britse regering voorstelde om de bank Bradford & Bingley bij te staan, binnen de 24 uur goedgekeurd.” Daarnaast heeft de Commissie in december 2008 een aantal tijdelijke maatregelen ingevoerd om lidstaten toe te staan de uitzonderlijke moeilijkheden voor ondernemingen om financiële middelen te krijgen te reguleren. Dit gaat verder dan de banksector. Lidstaten kunnen tot eind 2010, onder bepaalde voorwaarden, gesubsidieerde leningen, garantieleningen tegen gereduceerde premies, risicokapitaal voor kmo’s en directe steun tot 500.000 euro verstrekken. (T)

Door Alain Mouton