“Ethiek is voor mensen die we niet kunnen uitstaan”

In 1854 werd de Ierse auteur Oscar Wilde geboren. Hij overleed in 1900 in Parijs na een spraakmakend en turbulent leven, en liet een zeer spitsvondig en humoristisch oeuvre na. Trends sprak met de koning van de oneliner. Nadat we hem hadden ingelicht over hedendaagse managementtechnieken en business-principes, polsten we naar zijn visie op businessethiek in de 21ste eeuw.

TRENDS. Moeten ondernemingen geleid worden vanuit een persoonlijke ethiek of aan de hand van een ethisch charter?

OSCAR WILDE. “Het ligt voor de hand dat degenen die het meest schade berokkenen, degenen zijn die het hardst hun best doen om goed te handelen. Ik lees heel wat onzin over managementethiek. Nog altijd wordt onderwezen dat zakendoen ethische plichten inhoudt. En het is helaas al te vaak waar. Management houdt niet gewoon plichten in, het zijn er zó veel dat het ongemeen vervelend geworden moet zijn. Ik vraag me af waarom jonge mensen, in de bloei van hun leven, erin willen stappen. Ethiek is niet meer dan een houding tegenover mensen die we niet kunnen uitstaan. Te lang blijven stilstaan bij ethisch managementgedrag moet de intellectuele ontwikkeling wel schaden.”

Bestaan ethische bedrijven eigenlijk wel?

WILDE. “Uiteraard niet. Bedrijven worden ofwel goed ofwel slecht bestuurd. Net zoals boeken niet moreel of immoreel zijn. Ze zijn goed of slecht geschreven. Hetzelfde geldt voor managers. Ze kunnen zich aan alle wetten en regels houden en toch volkomen nutteloos zijn, maar ze kunnen ook door dezelfde wetten en regels te minachten hun ware perfectie bereiken.”

Ethiek is dus ondergeschikt aan het individu?

WILDE. “Het economische leven kan alleen worden verzekerd door individualisme en is het enige middel om intellectuele armoede uit de wereld te helpen. De obsessie met privé-eigendom heeft het individualisme verward met bezit. Het heeft van winst en bezit, niet van intellectuele of culturele groei, haar doel gemaakt. Mensheid en management nemen zichzelf te veel au sérieux. Als de holbewonders wat meer hadden gelachen, had de geschiedenis er totaal anders uitgezien.”

Oppervlakkigheid leidt dus tot een beperkter ethisch onderscheidingsvermogen?

WILDE. “Oppervlakkigheid als hoofdzonde, precies. Het is verwonderlijk vast te moeten stellen hoe managementtechnici soms spectaculair vervelend en ongeïnspireerd handelen. Het volstaat om compleet niets af te weten van het leven en de literatuur. Individuele ethiek kan alleen ontstaan door kunst en literatuur. Wat de 21ste eeuw nodig heeft, zijn esthetische in plaats van ethische managers. Managers moeten opnieuw hun klassiekers bovenhalen. Opleiding is een lovenswaardig ding, maar het is goed te onthouden dat niets dat het weten waard is, onderwezen kan worden.”

Klinkt aannemelijk.

WILDE. “Dan moet ik me wel vergissen.”

Dit interview is een samenvatting van ‘I Prefer Management Aesthetics…’, een paper die Jan Van Meenen maakte tijdens zijn IMBA-opleiding aan de Vlerick Leuven Gent Management School. De ideeën van Oscar Wilde over ethiek zijn te vinden in ‘De Profundis’, ‘The Soul of Man under Socialism’, ‘The Rise of Historical Criticism’, ‘The Critic as an Artist’, ‘The Decay of Lying’ en ‘The Picture of Dorian Gray’.

JAN VAN MEENEN