“Er zijn weinig topstukken op de markt”

Eigenlijk was ze geen kandidaat, maar door haar communautaire neutraliteit werd de Antwerpse antiquair Grethe Zeberg vijf jaar geleden toch als voorzitster van de Antiekbeurs van België voorgedragen. Anno 2009 zorgt ze voor een nieuwe naam met internationale uitstraling: BRAFA, kort voor Brussels Antiques & Fine Arts Fair. Een gesprek.

“U bent de eerste vrouwelijke voorzitster in vijftig jaar. Kunt u bewijzen dat u dat u die post waard bent?” Grethe Zeberg moest even slikken toen ze vijf jaar geleden die netelige vraag kreeg van een Franse journaliste. Toch hoeft ze niet te blozen: elf jaar lang was ze voorzitster van de vzw Antwerpse Antiquairs. En de bloeiende antiekzaak J. Zeberg aan de Melkmarkt in Antwerpen die zij nu samen met haar zus en zoon runt, bestaat al meer dan honderd jaar. Ze kent het milieu door en door, want met hun 15de- tot 18de-eeuwse kunstvoorwerpen staat Zeberg al van kindsbeen af op ‘s werelds belangrijkste antiekbeurzen. Meteen stof voor de openingsvraag.

TRENDS. PAN Amsterdam, BRAFA Brussel en TEFAF Maastricht: het seizoen van de grote drie kunst- en antiekbeurzen van de Lage Landen is op gang getrokken. Hoe liggen de kaarten?

GRETHE ZEBERG. “Op PAN Amsterdam – van 23 tot 30 november 2008 – stonden opvallend veel middelmatige stukken tentoon, vond ik. En ik zag ook enorm veel hedendaagse kunst. Op BRAFA – van 23 januari tot 1 februari – mag hedendaagse kunst niet meer dan een kwart van de stands inpalmen, anders kan je ons bezwaarlijk nog een antiekbeurs noemen. Kunstbeurzen zijn er al genoeg, we moeten ons niet in die niche wringen. De algemene teneur bij de standhouders op PAN was trouwens: ‘Als we uit onze kosten zijn, mogen we al heel tevreden zijn.’ Ik heb niemand ontmoet die fantastisch goed verkocht heeft.”

Dat ziet er dus niet zo goed uit voor Brussel?

ZEBERG. “Toch wel. Pieter Pappot, de Amsterdamse kunsthandelaar, zei me onlangs nog: ‘BRAFA is veel hoogstaander dan PAN. Wij Nederlanders komen veel liever naar Brussel. De beurs is consequent, de sfeer is goed, het niveau is hoog en de keuringen zijn streng. En het publiek koopt tenminste.’ Ik heb er dus een goed oog in.”

De Antiekbeurs van Brussel stond inderdaad bekend als een koopbeurs. Zal de financiële crisis daar verandering in brengen?

ZEBERG. “Moeilijk om te zeggen. Feit is dat mensen nu liever iets waardevols in de hand hebben dan hun geld op de bank te plaatsen. Maar met grote bedragen uitgeven aan topstukken passen ze toch veel meer op. Beleggen in antiek is een defensieve tactiek: de zeldzame stukken hebben hun beurswaarde en zullen die ook behouden. Wie speculeert op hedendaagse kunst, kan misschien grotere winsten maken, maar evengoed het slachtoffer worden van een hype.”

De antiekwereld kent toch ook dergelijke modegrillen?

ZEBERG. “Alleen in het segment van de middelmatige antiquiteiten die voor het grote publiek toegankelijk zijn, merk je zulke korte hypes. BRAFA toont uitsluitend exclusieve stukken, en die worden nooit een modefenomeen. Beursonwaardige antiek passeert niet door onze strenge vetting. Alles moet authentiek, zeldzaam en kwalitatief hoogstaand zijn. Momenteel zijn door de crisis helaas weinig echte topstukken op de markt. Iedereen die iets erg waardevols heeft, houdt het bij uit zekerheid. Een begrijpelijke strategie.”

Zijn beurzen nog aantrekkelijk voor de standhouders?

ZEBERG. “Steeds meer. Op zeer korte tijd kunnen de handelaars hun beste objecten tonen aan een internationaal kennerspubliek. Niet zelden halen topantiquairs de helft van hun jaarlijkse omzet binnen op beurzen. Op Tefaf halen grote standhouders na de eerste dag hun omzetcijfer, in Brussel moet men het redden het eerste weekend.”

Op de kunstbeurs Lineart in Gent haakten enkele standhouders af door de crisis. Is dat bij BRAFA ook het geval?

ZEBERG. “Er zijn inderdaad enkele annuleringen uit Amerika en Engeland, en dat is spijtig. Maar onze wachtlijst is zo lang dat hun plaatsen meteen ingenomen zijn. Tegelijk zijn er dit jaar ook twee nieuwe Amerikaanse galeriehouders: zij mikken slim op het Europese cliënteel dat wél nog koopt. Lege plekken zult u op de beurs niet zien. Tot een paar weken vóór de beurs kreeg ik nog aanvragen voor standplaatsen binnen, hoewel alles al lang volzet was.”

In het galeriecircuit, bij antiquairs en op de belangrijkste kunst- en antiekbeurzen duikt steeds vaker vintage design op. Juicht u dat toe?

ZEBERG. “Het positieve is dat het een jonger publiek aantrekt dat zo ook in contact komt met de klassiekere antieke meubels, tapijten en kunstobjecten. Ze zijn de klanten van de toekomst, die hun smaak van antiquiteiten en interieurinrichting volop aan het ontwikkelen zijn.”

Een ander fenomeen is de alomtegenwoordige namaak in de kunst-, antiek- en vintage designwereld. Is er ontkomen aan?

ZEBERG. “Het enige wat ik kan doen, is heel streng zijn op herkomst en authenticiteit. Elk stuk moet de nodige certificaten en documenten hebben, anders staat het niet op BRAFA te koop. Vooral in precolumbiaans, Afrikaans en Aziatisch antiek, en dan voornamelijk de archeologische stukken, is er namaak. In China bestaan er zelfs fabrieken waar vals aardewerk wordt geproduceerd: oude potscherven worden fijngemalen en in ‘splinternieuwe’ antieken vazen verwerkt. Het ergste is: die namaak doorstaat glansrijk de thermoluminiscentietests, want het materiaal is zogezegd authentiek.”

BRUSSELS ANTIQUES & FINE ARTS FAIR: VAN 23 JANUARI TOT 1 FEBRUARI, TOUR & TAXIS BRUSSEL. DAGELIJKS VAN 11.00 TOT 19.00 UUR. INFO OVER DE STANDHOUDERS OPwww.brafa.be

Door Thijs Demeulemeester