Er staan twintig magere jaren voor de deur’

Stan Beckers vindt het onbegonnen werk om de markten te timen en koopt voor zichzelf indexfondsen voor de lange termijn. Het zijn nederige bekentenissen van een topbelegger die al dertig jaar overleeft in de Londense city en voor Blackrock een aandelenfonds van 25 miljard dollar beheert. Met de computer en zonder buikgevoel.

Een beetje discipline kan geen kwaad, vindt Constant – Stan voor de vrienden – Beckers. Discipline in de kunst van het beleggen, om de markt te kloppen. Discipline in het onderhouden van de conditie, om marathons tot in Kenia te lopen of samen met zijn zoon de 20 kilometer van Brussel af te haspelen. Discipline om het vak beleggingsleer te blijven doceren, als oefening om zijn materie uit te leggen aan niet-specialisten.

De materie van Stan Beckers is beleggen. De Limburger uit Tessenderlo werkt al sinds 1983 in de Londense City, het mekka van financieel Europa. “Ik werk dertig jaar in de beleggingssector en dat is vrij uitzonderlijk. Ofwel ben je zo succesvol dat je vervroegd met pensioen gaat. Ofwel ben je slecht en wordt de beslissing voor jou genomen. Ik ga door omdat ik het enorm graag doe en omdat ik geen competitief voordeel heb om iets anders te doen. Schoenmaker, blijf bij je leest.”

Beckers moet de volgende weken even nagelbijtend toekijken hoe het wereldkampioenschap voetbal op groot scherm de marktenzalen verovert. “Als buitenlander hoor je er toch nooit echt bij, bij de inboorlingen. En ik supporter meestal voor niet-Engelse ploegen. Mijn leven in de City is buiten de periodes van wereldbekervoetbal eigenlijk heel voorspelbaar . Ik werk van zeven uur ‘s morgens tot zeven ‘s avonds en probeer dan voldoende te sporten. En dan schiet er van de dag niet veel meer over. De tijd van de lange lunches en dergelijke is al lang voorbij. Twintig jaar geleden ging het er allemaal minder professioneel aan toe. Er wordt hier nu echt hard gewerkt.”

Vandaag beheert Stan Beckers een portefeuille aandelen van 25 miljard dollar als hoofd van de afdeling wetenschappelijk aandelenbeheer Europa van de vermogensbeheerder Blackrock. Als professional heeft hij voor de particuliere belegger de volgende tips. “Als je op lange termijn een extra appeltje voor de dorst wil, beleg dan ook in aandelen. Met een horizon van tien tot vijftien jaar, en met een gediversifieerde portefeuille, verdien je met een ‘koop-en-hoopstrategie’ altijd geld. Persoonlijk koop ik indexfondsen voor de lange termijn. Dan moet ik me ook niet te veel bezighouden met mijn eigen portefeuille. Maar een beurscorrectie zoals de jongste weken, neen, dat went nooit. En laat me een fabeltje uit de wereld helpen. Succesvol beleggen heeft niets met IQ te maken. Als het dat maar was, dan zouden er veel meer succesvolle beleggers zijn dan er in de praktijk echt zijn. Ik denk dat die correlatie eerder negatief dan positief is . (lacht)”

TRENDS. U doet voor Blackrock aan wetenschappelijk aandelenbeheer. Wat houdt dat precies in?

STAN BECKERS. “We selecteren met een team van twintig mensen aandelen op basis van een kwantitatieve aanpak. Wij bouwen modellen en die vertellen ons dan hoe onze portefeuille dagelijks moet worden aangepast. De computer is de baas, maar die computer is natuurlijk maar zo dom of zo slim als de input die hij gekregen heeft. Die modellen zijn niet overdreven ingewikkeld. Het is geen zwarte doos. Een typisch model bestaat uit 35 criteria om de aantrekkelijkheid van een aandeel in te schatten. Het gaat om drie types van criteria: value (wat is de beurskoers ten opzichte van de intrinsieke waarde?), kwaliteit (wordt het bedrijf goed geleid?) en sentiment (hoe kijken andere beleggers naar het aandeel?). We vragen ook elke maand 1000 analisten naar hun vooruitzichten en we enquêteren de beursgenoteerde bedrijven op kwartaalbasis. Dat levert ons informatie op die mogelijk nog niet in de koersen vervat zit. We kunnen dat omdat we met Blackrock 2000 miljard dollar beheren en ieders tegenpartij zijn. We zijn ook een grote aandeelhouder van bijna alle bedrijven. We zijn groot en dat voordeel spelen we uit.

“We doen dus in feite wat ook een fondsbeheerder op basis van fundamentele analyse doet, maar wij doen dat systematisch voor alle bedrijven in de markt. Voor elk bedrijf hebben we een rangschikking op basis van die 35 criteria. Een fundamentele analist gaat dieper in op een bepaald bedrijf – hij weet misschien zelfs wat de CEO voor ontbijt gehad heeft en waar zijn kinderen naar school gaan. Een kwantitatieve manager weet minder en minder over meer en meer bedrijven, totdat hij niets weet over alles. Een fundamentele manager weet meer en meer over minder en minder bedrijven, totdat hij alles weet over niets. Dat is de karikatuur van onze manier van werken.”

Die methode geeft u een extra rendement op de beurs?

BECKERS. “Kwantitatief vermogensbeheer dateert al van de jaren zestig. Het model werkt gemiddeld op de lange termijn, maar we zijn ook onderhevig aan de cycli. Dit is geen geldmachine die elke dag winst maakt. We mikken gemiddeld op een extra jaarrendement van ongeveer 1 tot 2 procentpunt boven het marktrendement, iets meer voor meer agressieve portefeuilles. Werkt dit beter dan een fundamentele aanpak? Niet noodzakelijk. Maar we spelen ons comparatief voordeel uit en dat voordeel is dat we heel veel informatie door de computer jagen.”

Er komt dus geen buikgevoel aan te pas?

BECKERS. “Totaal niet. Het voordeel of nadeel is ook dat we niet afhankelijk zijn van een aantal steranalisten. Er zitten geen beursgoeroes in het team. Het model is de ster en iedereen draagt naar godsvrucht en vermogen bij tot dat model.”

Geen bonussen dan ook voor het team?

BECKERS. “O, jawel hoor. Onze remuneratie is marktconform.”

Is de beurs uw geld waard?

BECKERS. “Wij proberen over- en onderwaarderingen te vinden op de beurs, maar ons fonds is marktneutraal. We mikken niet op stijgende of dalende markten. We hebben geen visie op de markt in haar geheel. Het maakt mij niet uit of de markt duur of goedkoop is, van ons wordt verwacht dat we relatief beter presteren dan de markt. We worden zelfs niet verondersteld om een visie te hebben op de waardering van de markt.”

Is dat niet vreemd, dat u geen visie op de markt heeft?

BECKERS. “We hebben collega’s die wel een visie formuleren en de markt proberen te timen. En hun mening is dat aandelen gemiddeld genomen zeker niet duur zijn, en dat de beurscorrectie overdreven is. De markten staan er gezond voor, gegeven de huidige waarderingen (op basis van de koersen van eind mei, nvdr). Onze modellen hadden het heel moeilijk met de junkrally van vorig jaar, toen de koersen van bedrijven met een lagere kwaliteit en hoog risicoprofiel het best presteerden. Daar konden we moeilijk op inspelen, omdat wij goedkoop goede bedrijven proberen te kopen. Als de markt in haar wijsheid beslist dat lage kwaliteit en hoog risico een stevige rally verdienen, dan loopt het fout voor ons. Nu is de markt weer tot haar zinnen gekomen, maar ik stel vast dat de periodes van irrationaliteit op de markten zich heel snel opgevolgd hebben in het recente verleden. Ook de jongste weken zagen we paniek, en paniek is nooit rationeel. En in een irrationele markt is het moeilijk om op een rationele manier geld te verdienen.”

Hoe komt het dat de markt veel volatieler is geworden?

BECKERS. “De ineenstorting van de beurzen in 2008 zindert nog na en veroorzaakt onzekerheid, die wordt aangewakkerd zodra er ergens iets dreigt mis te lopen. Te veel mensen hebben te veel geld verloren, waardoor de vrees voor nieuwe verliezen meteen extreem toeslaat.”

Zijn er ook niet te veel computergestuurde orders in het spel? Verklaren zij de flashcrash op Wall Street enkele weken geleden?

BECKERS. “Geautomatiseerde orders kunnen problemen opleveren bij de uitvoering. Denk aan de crash van 1987, toen de beursautoriteiten de stekker uit de markt moesten trekken om de spiraalbeweging van de crash te stoppen. Als systemen de zelfvervullende prijsbewegingen niet tegengaan, dan loopt het uit de hand. Er was tijdens de flashcrash niets om het systeem te corrigeren. In computergestuurde systemen zitten er altijd fouten, en die komen op een gegeven moment naar boven. Zolang er computers mee gemoeid zijn, kan je dit nooit uitsluiten.”

Maakt de kleine belegger op de beurs nog een kans om de grote jongens te verslaan?

BECKERS. “De aard van de kleine belegger is veranderd. Vroeger kocht die met een tijdsperspectief – ik overdrijf – van twintig jaar. Nu koopt die met een tijdsperspectief van twee dagen. Maar daytraden is voor de kleine belegger meestal een verlieslatende bezigheid. Het is meer een hobby dan een zinvolle activiteit. De kleine belegger kan beter, zoals vroeger, beleggen voor de lange termijn. Als ze zich laten meesleuren in de handel op korte termijn, dan verliezen ze geld.”

Verhogen hefboomfondsen de wisselvalligheid op de beurs?

BECKERS. “De hefboomfondsen worden met alle zonden van Israël overladen. Hefboomfondsen hebben natuurlijk bijgedragen tot de volatiliteit omdat ze tot nu toe minder gereguleerd zijn, maar er is geen discussie meer dat dit verandert. Er wordt enkel nog een achterhoedegevecht geleverd. Hefboomfondsen verdwijnen echter niet omdat zij op een efficiëntere manier kunnen inspelen op incorrecte waarderingen – een klassiek fonds kan bijvoorbeeld moeilijk voordeel halen uit een overwaardering – maar ze worden meer geïnstitutionaliseerd en ondergebracht in grotere groepen. Dat is onvermijdelijk.

“Die strakkere regels doen de City niet leeglopen. Hier is alle infrastructuur aanwezig, de traditie is er, de taal, de tijdzone zit goed. Die spelen allemaal relatief in het voordeel van Londen. De goudmarkt zit hier, net als de grondstoffenmarkt, de euro-obligatiemarkt en noem maar op. Ik zeg niet dat Londen een fantastisch aangename stad is om in te leven, maar vergelijk het met Frankfurt of Zürich of Genève of elke andere stad die aspiraties heeft om het financiële centrum van Europa te worden en dan heeft Londen toch zijn voordelen. Dit zijn doorslaggevende elementen, zeker voor de korte termijn.”

Moet shortselling verboden worden?

BECKERS. “Waarom? De techniek op zich is niet verwerpelijk. Shorten van een overgewaardeerd aandeel is gewoon het spiegelbeeld van het kopen van een ondergewaardeerd aandeel. Het probleem zit niet in de techniek zelf, maar wel in de omvang. Er moet ergens paal en perk gesteld worden aan de mate waarin en de omstandigheden waaronder een bepaald instrument geshort kan worden. Shortselling moet bijgevolg gereguleerd, maar niet geëlimineerd worden.”

De overheden gaan de schuldencrisis te lijf door nog meer schulden te maken. Loopt dit op een dag slecht af?

BECKERS. “Het zal niet helemaal faliekant aflopen. Dat kan niet, omdat de overheden voldoende macht hebben om de problemen op te lossen. Maar des te langer ze de zaak laten aanmodderen, des te duurder de oplossing wordt. Op dit ogenblik hebben we de problemen alleen nog maar voor ons uitgeschoven. Politici hebben het zichzelf ook niet gemakkelijk gemaakt door niet kordaat genoeg op te treden. Het gaat mondjesmaat, schoorvoetend en aarzelend. Dat boezemt de markten schrik in. Als het vertrouwen in de politiek terugkomt, dan klaart de situatie wat op.”

Hoe ziet een structurele oplossing er uit?

BECKERS. “De belastingbetaler die vroeg of laat die schulden aflost, via hogere belastingen, of via inflatie, of via een combinatie van de twee. Uiteindelijk zullen we betalen. Langzaamaan komen we tot het besef dat we de voorbije twintig jaar boven onze stand geleefd hebben. Na de twintig vette jaren staan nu wellicht twintig magere jaren voor de deur. De overheidsschulden, de excessieve private schulden, de pensioenschulden, dat komt allemaal op ons af. Dat wordt schoorvoetend erkend, maar het besef is nog niet helemaal doorgedrongen.”

Wat bedoelt u precies met magere jaren? Jaren van trage groei of van aanhoudende recessie?

BECKERS. “Zeker geen twintig jaar recessie. Maar de economische groei zal trager zijn dan de voorbije twintig jaar.”

Ziet u de euro ten onder gaan?

BECKERS. “Het zijn vooral de buitenstaanders uit de VS en Verenigd Koninkrijk die denken dat het eurosysteem zal barsten. Dat is soms te wijten aan een gebrek aan inzicht hoe de wereld buiten de VS draait. Mijn persoonlijke mening is dat het eurosysteem niet kan barsten, omdat het alternatief te schrikwekkend is. Als een land er zou moeten uitstappen, dan krijg je een kettingreactie. Dan worden de bloedhonden losgelaten op zoek naar het volgende slachtoffer. De meeste politici beseffen dat ook voldoende. Het opgeven van de euro zou catastrofaal zijn. Je leest vaak uitspraken van economen of analisten over de kredietwaardigheid en overlevingskansen van de euro. Ik zou die uitspraken met de nodige korrels zout nemen, want zij spreken natuurlijk in functie van de marktposities die ze hebben.”

Is het niet misdadig om op die manier geruchten in de markt te zetten?

BECKERS. “Het is niet misdadig in die zin dat ze waarschijnlijk posities in de markt hebben ingenomen die hun visie weerspiegelen. De opinie verkondigen die je in je posities hebt ingenomen, is dus niet inconsistent. Het is wel verwonderlijk dat sommige media weinig kritisch de mening van betrokken partijen rapporteren.”

Is de markt timen wel mogelijk? Soms zit er wel iemand op, maar nooit voor lange duur.

BECKERS. “Mijn persoonlijk idee is dat je de markt niet kunt timen. Het is alleszins onmogelijk om het consistent te doen. De mensen die als goeroe naar voren worden geschoven, bleken achteraf meestal eendags- vliegen te zijn.”

Experts zeggen dat de berenmarkt die in 2000 begon meestal twaalf tot veertien jaren duurt. Dus hebben we nog even een weg naar beneden te volgen.

BECKERS. “Ik ben geen expert in het extrapoleren van historische cycli. Aan die cycli is geen magie verbonden. Het is niet omdat in het verleden iets tien jaar duurde, dat dat nu ook zo gebeurt. Ik zie daar geen enkele logica of rationaliteit in. We gaan een periode van magere jaren tegemoet, maar dat wil niet zeggen dat je geen geld kunt verdienen op de beurs. Je moet gewoon selectiever te werk gaan.”

Heeft de markt altijd gelijk?

BECKERS. “De markt heeft meestal gelijk. Hoewel (lacht). De essentie van actief vermogensbeheer bestaat erin te zeggen dat de markt net geen gelijk heeft. Als je ervan uitgaat dat de markt gelijk heeft, dan kan je de boeken sluiten, want dan maak je geen extra winst meer. De markten zijn duidelijk niet voor de volle 100 procent efficiënt. De aandelen zijn hier en daar overgewaardeerd en hier en daar ondergewaardeerd, dus gemiddeld zitten ze wel juist. Zet een aantal individuen naast elkaar en die gaan allemaal verschillende ideeën hebben over de toekomstverwachtingen van bedrijven, sectoren, landen, valuta. Zij handelen met elkaar in functie van die ideeën. Dat is de essentie van de markt. De collectieve wijsheid van al die mensen wordt in de evenwichtsprijs vertaald. Maar die collectieve wijsheid is niet altijd correct.”

Dat kan dus collectieve dwaasheid zijn.

BECKERS. “Ja, Ja. Dat kan zeker op bepaalde ogenblikken. En zeepbellen zijn van alle tijden.”

Dus die blijven bestaan?

BECKERS. “Zeker. Om een zeepbel te vermijden, moet je de menselijke psychologie uitschakelen. Dat is onmogelijk. De mens is geen volledig rationeel wezen. Zeepbellen zijn er al eeuwen, waarom zouden ze nu verdwijnen? Het enige probleem is dat we een zeepbel pas herkennen als deze voorbij is. Het is zeldzaam dat iemand op het juiste ogenblik de zeepbel identificeert en als hij dat al doet, is hij meestal een prediker in de woestijn.”

Hoe groot is dat kans dat uw financiële collega’s in de City België in het vizier nemen?

BECKERS. “België zal niet het tweede Griekenland worden, maar we mogen daar ook niet te lichtzinnig over doen. De Belgische overheidsschuld is bij de hoogste in Europa. Ons krakkemikkig pensioenstelsel bemoeilijkt het wegwerken van het overheidstekort alleen maar. Grote financiële huizen zitten nog niet klaar om België te shorten, maar we moeten hun geduld ook niet al te lang op de proef stellen. Het is de theorie van de vallende domino’s. Vallen de andere Zuid-Europese landen, dan komt België ongetwijfeld ook in het vizier. Ik denk dat we het voordeel hebben van de perceptie dat we een geciviliseerd land zijn en daar draagt het voorzitterschap van Herman Van Rompuy zeker toe bij. Als het buitenland denkt aan België, denkt het aan Van Rompuy en concludeert het snel: ‘Dat ziet er nog een deftige uit’. Vergelijk dat met sommige Griekse, Spaanse of Italiaanse politici.”

Het helpt natuurlijk dat onze privésector ook heel rijk is.

BECKERS. “Die is rijk, maar de verarming van de private sector kan heel snel gaan. Door de beurscrash is heel veel vermogen in rook opgegaan. Er is – naar verluidt – natuurlijk veel zwart geld aanwezig, maar toch. Ik merk dat niet alle politieke partijen even heftig tegen een vermogensbelasting gekant zijn als dat vroeger het geval was. Dus ook de rijkdom van de private sector is relatief.”

Door an goovaerts en daan killemaes, fotografie filip van loock

“Laat me een fabeltje uit de wereld helpen. Succesvol beleggen heeft niets met IQ te maken”

Stan Beckers

“Met een horizon van tien tot vijftien jaar en met een gediversifieerde portefeuille, verdien je met een ‘koop-en- hoopstrategie’ altijd geld”

Stan Beckers”Het eurosysteem kan niet barsten, omdat het alternatief te schrikwekkend is”

Stan Beckers