‘ER IS NIETS MIS MET EEN BEETJE KAPITALISME IN FILANTROPIE’

Familiebedrijven dragen de samenleving een warm hart toe. Maar ook in de filantropie blijft het ondernemershart kloppen. Want al schenken de wilde weldoeners met een gul hart, ze willen ook objectief meetbare resultaten zien.

Families schenken graag een stukje van hun vermogen weg aan een goed doel. Maar ze willen niet langer gewoon geven, ze willen ook meer impact. Ook bij het traditionele schenken, bijvoorbeeld in het kader van successie, was er al die ambitie bij goede doelen iets in beweging te zetten.

“Filantropie herinnert familiebedrijven aan hun langetermijnwaarden”, vindt Peter Verbaas. De Nederlander doceert aan de Nyenrode Business Universiteit en adviseert met Charistar bedrijven over filantropie en projecten rond goede doelen. “Als families schenken, willen ze een goed doel duurzaam en zelfredzaam maken. Maar ze doen dat niet afstandelijk. Ze willen op lange termijn bij het project betrokken blijven.” Wel nieuw is de aard van de impact die families nastreven. Die moet zelfs niet extern zijn. Voor veel families is filantropie ook een intern cement, een middel tot meer samenhorigheid. “Filantropie kan dienstdoen als baken of als motief bij het kneden van de identiteit van een familie”, vervolgt Verbaas.

Filantrokapitalisme

De nieuwe aanpak heeft veel meer aandacht voor het bedrijfsmatige. Vooral de intrede van risicokapitaal in de liefdadigheid is opmerkelijk. Specialisten omschrijven het als ‘venture philantropy’ of ook wel ‘filantrokapitalisme’. “De familie ziet haar maatschappelijk doel als een financiële investering”, benadrukt Verbaas. “Omdat het maatschappelijk doel wordt bereikt, betaalt de investering zichzelf terug en kan de familie de middelen opnieuw in filantropie investeren.”

Families mikken met die investeringen dus op directe en concrete resultaten. Maar de medaille heeft ook een keerzijde. Sociale problemen laten zich niet altijd oplossen zoals een zakelijke uitdaging. De drang naar een objectieve meting van de impact is nuttig, maar kan ook tot ontgoochelingen leiden.

Vandaar een tweede, meer gematigde en toch financieel geïnspireerde tendens: de impactinvesteringen. Families investeren in bedrijven, fondsen of organisaties die wel een financieel rendement beogen, maar vooral een sociale of ecologische ambitie hebben. In vergelijking met filantrokapitalisme staat de maatschappelijke impact vooraan. Het financiële rendement is hoogstens de hefboom. Ook de Koning Boudewijnstichting, die met het Centrum voor Filantropie heel wat families begeleidt, houdt daar almaar meer rekening mee.

Kapitaal voor kankeronderzoek

Het Antikankerfonds bijvoorbeeld kon de Belgische bierbaron Alexandre Van Damme overtuigen een onderzoeksproject te ondersteunen. Van Damme wil daar geen financiële meerwaarde uithalen, benadrukt bestuurder Emiel Lathouwers. “Het project heeft hem overtuigd en hij wil met zijn steun belangrijke doorbraken in het kankeronderzoek mogelijk maken.”

Van Damme ondersteunt drie jaar lang onderzoek naar borstkanker aan de universiteit van Cambridge. Via hem belandde ook ex-AB InBev-topmanager Jo Van Biesbroeck in de raad van bestuur van het Antikankerfonds. “Het toont heel duidelijk dat Alexandre Van Damme echt gelooft in wat we doen”, zegt Lathouwers. “Hij heeft ook zijn inspanning verhoogd toen bleek dat het project een hoger budget vereiste dan initieel begroot. We zijn bij hem op het juiste moment met het juiste project gekomen. Hij wou iets veranderen, hij liet duidelijk verstaan dat hij zijn filantropisch niveau wou opkrikken.”

WOUTER TEMMERMAN