Enkele reis naar Madrid

Er zijn nog meer taboes die de 51ûjarige Madrileense wil doorbreken. …

Er zijn nog meer taboes die de 51-jarige Madrileense wil doorbreken. Die over flag carriers bijvoorbeeld. Het Belgische Sabena weet sinds gisteren, 17 oktober, of het zijn doodsstrijd nog even mag rekken. De Europese Commissie besliste immers over het overbruggingskrediet van 125 miljoen euro dat de Belgische regering aan Sabena schonk. Maar De Palacio liet vorige week al verstaan dat op vrij korte termijn (2005) hooguit vier tot vijf carriers in Europa overeind blijven. Volgens de commissaris moet Europa af van vijftien nationale luchtvaartmaatschappijen. In hun plaats komen Europese carriers: niet onder een nationale, maar onder een Europese Unie-vlag.

Is er in die constellatie ruimte voor de Spanjaarden Iberia en Spanair? Want Loyola de Palacio liet zich de voorbije vijf jaar in Brussel voornamelijk opmerken als vurig verdedigster van Spaanse belangen. In 1996 schoof ze als kersverse minister van Landbouw aan voor de marathonvergaderingen over het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Collega’s leerden haar kennen als een erg opvliegende en impulsieve dame. Maar ze is vooral bikkelhard, en ze kent haar dossiers door en door. Hard werken luidt haar credo. Ze legde vooral Landbouwcommissaris Franz Fischler het vuur aan de schenen. Zoals haar vijftien collega’s in de Landbouwraad _ ook wel de marché de tapis genoemd _ verdedigde ze uitsluitend nationale belangen. En met succes: de quota voor Iberische boeren voor de productie van vlees, melk, tabak en olijfolie schoten omhoog. Ze stapte zelfs mee op in betogingen van Spaanse boeren tegen de verlaging van subsidies voor olijfolie. De landbouwers waren tevreden met “de straatvechter”. Als beloning mocht Loyola in 1999 van José Maria Aznar de lijst trekken voor de Europese verkiezingen van de conservatieve Partido Popular.

Ze was dan al langer een van de naaste volgelingen van de Spaanse premier. In 1977 _ het sterfjaar van Franco _ ontdekte ze de politiek, na studies rechten in Madrid. Haar politieke peetvader werd Manuel Fraga, minister onder el caudillo. Loyola koesterde zich behaaglijk onder de vleugels van de ex-Franquist: ook zij was zeer conservatief en praktiserend katholiek. Bovendien wordt ze omschreven als een echte “partijsoldaat”: haar leven staat in het teken van de Partido Popular, met als belangrijkste impact op haar privé-leven haar vrijgezellenstatuut. Ze werd de eerste secretaris-generaal van de jongerenafdeling van de Partido Popular, en promoveerde in 1986 tot vice-voorzitter van de partij.

In 1999 werd ze de nummer drie van de Europese Commissie, na voorzitter Mario Monti en de Brit Neil Kinnock. Haar promotie gebeurde op uitdrukkelijk verzoek van Aznar. Hij moest daarbij commissievoorzitter Prodi zwaar onder druk zetten. Want als minister van Landbouw kwam De Palacio in opspraak bij de onrechtmatige subsidiëring van Spaanse boeren bij de vlasteelt. Drie topambtenaren van haar kabinet sluisden miljoenen euro-manna aan familieleden door. De Spaanse commissaris heeft altijd beweerd dat de subsidies werden toegekend door provinciale administraties. Het Europese bureau voor fraudebestrijding Olaf kwam tot dezelfde conclusie _ onder zware druk van haar kabinet, fluisteren de critici. In januari 2001 sleepte de Spaanse de provinciale administraties overigens voor de rechter.

Zal dit dossier haar blijven achtervolgen? Haar voorstanders hopen van niet. Want sinds haar aantreden in september 1999 ontpopte Loyola de Palacio zich tot een pleitbezorger van de consument. Zowel in de transportsector als bij de vrijmaking van de energiemarkt, die andere bevoegdheid van de commissaris. Neem nu de consolidatie in de Europese luchtvaart, waar de Madrileense volledig achter staat. Dat proces mag niet ten koste gaan van de consument. De frequent flyer _ mevrouw De Palacio vliegt gemiddeld vier keer per week _ werd een overtuigd voorvechtster van passagiersrechten. Ze wil komaf maken met overboekingen, duidelijkheid over gemeenschappelijke vluchtakkoorden, en korte metten maken met “zeer lange vertragingen”. Nog zo’n eis is een eengemaakte Europese luchtverkeerscontrole. Volgens De Palacio zou dat de vertragingen in Europa met de helft verminderen.

Maar taboes zijn taai. Dat ondervond de Spaanse nog in juni. Ze haalde bakzeil bij de vrijmaking van de elektriciteitsmarkt. De Palacio dreigde met zware sancties tegen Frankrijk, omdat de liberalisering van de energiemarkt er te traag vordert. Onder zware druk van Frankrijk en Duitsland werd de Spaanse commissaris door haar collega’s-commissarissen na een urenlange vergadering teruggefloten. “De invloed van de profiteurs van de corporatistische elektriciteitsmarkt was weer eens te zwaar,” fluistert een bevoorecht observator van de sector.

Maar Loyola maalt niet om één nederlaag. Ze zal terugvechten. Haar ambities reiken trouwens verder, klinkt het in de wandelgangen. Misschien mag Aznar het wel vergeten bij de parlementsverkiezingen in 2004. Want het eigenlijke doel van Loyola de Palacio is het Spaanse premierschap.

Wolfgang Riepl

Europa moet af van vijftien nationale luchtvaartmaatschappijen. Maak plaats voor Europese carriers onder een Europese Unie-vlag.