ENDEMOL ENTERTAINMENT. De showmaster

Het Nederlandse produktiehuis Endemol woekert op het sukses van de commerciële televisie in Europa. Endemol-programma’s zijn synoniem van hoge kijkcijfers. Een akkoord met VT4 opent nu ook de poort naar België.

Locatie : Laren, Brussel.

Vooraleer commercieel direkteur Ruud Hendriks ‘s morgens zijn eerste meeting aanvangt, deelt zijn sekretaresse hem de marktdichtheid mee van de Endemol Entertainment-programma’s die de vorige dag op de Nederlandse buis te zien waren. Het ochtendritueel heeft nog weinig spannends in petto. Terwijl de Endemol-bestuurder aan zijn koffie nipt en via Internet de Amerikaanse kranten doorneemt, hoort hij in de verte : “All You Need Is Love : 42,6 %, Now or Never : 35,2 %, The Soundmix Show : 38,8 %… “

Suksesprogramma’s zijn voor Europa’s grootste onafhankelijke tv-producent de gewoonste zaak van de wereld geworden. Met Wedden dat, Liefde op het Eerste Gezicht of Goede Tijden, Slechte Tijden om maar een paar toppers te noemen hebben de “televisiejongens” van Endemol intussen zelfs in de “grote” ondernemerswereld respekt afgedwongen. Endemol Entertainment produceerde verleden boekjaar meer dan 2000 televisie-uren, goed voor een omzet van 9,8 miljard frank. In het boekjaar 1995-’96 moet de omzet klimmen tot 14,9 miljard frank waarvan meer dan de helft uit het buitenland en rond de eeuwwisseling wordt zelfs een omzetcijfer van 18 miljard frank verwacht. Vijf jaar geleden verkochten John de Mol en Joop van den Ende samen nauwelijks één tiende van dit bedrag, vrijwel geheel op de Nederlandse markt.

“Vandaag ligt de hele wereld open, ” zegt Ruud Hendriks bloedserieus. De voormalige Europese baas van NBC Super Channel stapte in juni van dit jaar over naar Endemol om precies die buitenlandse groei verder in goede banen te leiden. Bij die internationalizering wordt Nederland gebruikt als laboratoriumland voor de programma’s, het grote geld wordt in het buitenland verdiend.

In Frankrijk heeft Endemol zopas een joint venture aangegaan met Télé-images. Nog dit kwartaal worden vestigingen geopend in Groot-Brittannië en Skandinavië. In Los Angeles wordt de komende zes weken in een joint venture met All American Free Mantle de makers van de internationale hit Baywatch de pilootaflevering van All You Need Is Love ingeblikt. De show moet de Amerikaanse syndication-markt nvdr de markt voor lokale televisiestations op. En Endemol is al aktief in Duitsland (het 100 %-filiaal in Keulen is hoofdleverancier van RTL, maar levert ook aan SAT1, ZDF en ARD), Portugal (100 %-dochter in Lissabon), Spanje (participatie van 40 % in Gestmusic, één van de drie grootste Spaanse producenten, met een optie op nog eens 20 % van de aandelen) en sinds 1 augustus in België met een eigen filiaal (zie kader : In de Vlaamsche Pot). Met de eigenaar van VT4, de internationale mediagroep Scandinavian Broadcasting Systems (SBS), werd een overeenkomst gesloten ter waarde van 220 miljoen frank per jaar.

Internationale expansie is altijd al het enige doel geweest van de Endemol Entertainment-konstruktie. Ook na de fusie van Joop van den Ende Productions uit Aalsmeer en John de Mol Produkties uit Hilversum blijven de respektieve produktiemaatschappijen apart voortbestaan. “Het zou zonde zijn die twee in elkaar te laten opgaan, ” verklaarde John de Mol net na de fusie. “De kreatieve konkurrentie moet blijven. ” Zo onderhandelen de televisiedirekteurs van zowel Aalsmeer als Hilversum zelfstandig met de Nederlandse omroepen over de levering van programma’s voor het volgend seizoen. “Alleen daarboven wordt gekeken of er niet al te gek wordt gedaan, ” aldus Endemol-woordvoerder Thomas Notermans.

GOEDE TIJDEN, SLECHTE TIJDEN.

Meer dan twintig jaar geleden werd Joop van den Ende de eerste onafhankelijke televisieproducent van Nederland. Zelf in hart en nieren een artiest op kermissen trad hij op als klown koncentreerde zijn bedrijf zich, naast teaterprodukties en evenementen, oorspronkelijk op dramaseries. Maar toen hij in 1983 in Aalsmeer een bloemenveiling ombouwde tot een televisiestudio met een oppervlakte van 20.000 m², vond het bedrijf meteen een nieuwe roeping : de produktie van grootschalige ontspanningsshows.

John de Mol van zijn kant richtte zijn eigen produktiemaatschappij op in 1979. Pop Formule, een wekelijks muziekprogramma dat liep van 1984 tot 1991, werd zijn visitekaartje.

De grote doorbraak voor beide ondernemingen kwam er pas in 1989, toen het Luxemburgse mediabedrijf CLT zijn commerciële ogen op Nederland richtte met RTL-Veronique, later tot RTL4 omgedoopt. Voor van den Ende, die op dat ogenblik naar adem snakte omdat hij door alle openbare omroepen werd geboycot vanwege zijn mislukte plannen om met TV10 zélf een (Luxemburgse) commerciële konkurrent uit te bouwen, werd RTL4 een reddingsboei. In het kontrakt dat hij met RTL4 sloot, dat de geschiedenis zou ingaan als het wurgkontrakt, werden de prijzen hem letterlijk gedikteerd door RTL4-direktievoorzitter Freddy Thyes nu direkteur Europa van het VT4-moederhuis SBS. Toch zou de offergave dubbel en dik worden beloond : dankzij de programma’s van van den Ende zag RTL4 zijn marktaandeel groeien van 7 % begin ’90 tot 30 % in ’92. Van den Endes samenwerking met RTL4 werd dan ook verlengd : hij mocht nu een programmapakket leveren ter waarde van meer dan 3 miljard frank. Maar nog in 1992 tekende ook John de Mol Produkties een driejarig kontrakt met RTL4 (ter waarde van bijna 2 miljard frank). De kiem voor de fusie tussen John de Mol Produkties en Joop van den Ende Productions was gecreëerd. De beide heren wisten immers zeer goed dat ze bij toekomstige onderhandelingen tegen elkaar zouden worden uitgespeeld.

Vanaf januari 1994 was Endemol Entertainment een feit. In de houdstermaatschappij kregen de Mol en van den Ende elk 47,5 % van de aandelen in handen. Willem van Kooten (alias Joost den Draaijer) kreeg 5 %. Sinds op 1 september jl. de Holland Media Groep (HMG) (cfr. infra) van start is gegaan, hebben van den Ende en de Mol elk 12,5 % van hun aandelen verkocht aan RTL. Een echte verzilvering zat er voor de televisie-tycoons evenwel niet in omdat Endemol op zijn beurt 24 % van de aandelen in HMG heeft genomen.

WOEKEREN MET WEINIG.

Dat Endemol zo’n stormachtige groei kent in het buitenland, heeft alles te maken met de manier van programma’s maken. In het kleine Nederland beschikken de televisiestations slechts over bescheiden budgetten. De Mol en van den Ende leerden woekeren met weinig geld en weinig tijd, en werden daardoor veel efficiënter dan hun buitenlandse konkurrenten.

Bovendien hebben De Mol en van den Ende een neus voor wat het grote publiek wil zien. Ze zijn beiden heel nauw betrokken bij het totstandkomen van nieuwe programma’s. “Bij de eerste opnames van een nieuwe show zijn ze altijd aanwezig op de studiovloer, ” aldus Notermans. “Van den Ende loopt dan heel driftig rond, staat het publiek op te jutten, geeft aanwijzingen aan de prezentator… “

Dat de kreatievelingen intussen ook zeer goed de knepen van het ondernemersvak onder de knie hebben, bleek duidelijk toen Endemol eind 1994 een intentie-overeenkomst met de publieke omroep afsloot voor de levering van programma’s, een pakket dat maximaal 1,2 miljard frank waard was. Maar de inkt was nog niet helemaal droog, of Endemol ruilde de publieke omroep voor RTL. Samen met uitgeverij VNU, de jongerenzender Veronica sinds 1 september uit het publieke bestel gestapt , de familiezender RTL4 en RTL5, ging Endemol op in de Holland Media Groep (HMG). Door zijn belang van 24 % in HMG is Endemol er zeker van dat zijn produkten op Veronica en RTL te zien zijn. In de overeenkomsten van HMG is immers vastgelegd dat Endemol 60 % van de totale televisieprogrammering mag verzorgen (bijna 4 miljard frank). De televisiezenders van hun kant weten met zekerheid dat zij op programma’s van Endemol kunnen rekenen.

RODE KAART.

De Europese Kommissie is niet opgezet met de huidige HMG-konstruktie. De Merger Task Force onder leiding van Karel Van Miert liet in een voorlopige beschikking aan de deelnemers van HMG weten dat “de koncentratie volgens de fusieregels wel onverenigbaar kan worden verklaard. “

“Het ziet er inderdaad niet geweldig positief uit voor ons, ” erkent Thomas Notermans. “Nochtans is er hier geen sprake van een monopoliepositie. Endemol zou 60 % van de prime-time programma’s leveren aan de HMG-zenders. Maar daarmee maken wij toch niet 60 % van de Nederlandse produktie ? “

Maar deze uitleg volstaat voor de Kommissie geenszins. Hoewel Van Miert officieel pas op 20 september zijn definitieve beschikking kenbaar maakt, verklaarde een Kommissie-woordvoerder dat Endemol zijn 24 %-aandeel in HMG zou moeten reduceren tot 7,5 %.

De kijker mag evenwel op beide oren slapen : zijn dagelijkse portie Endemol-ontspanning zal hij ook in de toekomst niet moeten missen.

JAN LODEWYCKX

RUUD HENDRIKS (ENDEMOL ENTERTAINMENT) Endemol gebruikt Nederland als laboratoriumland voor programma’s. Het grote geld wordt in het buitenland verdiend.

JOOP VAN DEN ENDE (ENDEMOL) EN JOHN DE MOL Perfekte neus voor wat het grote publiek wil zien.